Oray Eğin, “Konumuz: Erkekler”, Radikal 2, 9 Aralık 2001

(...)

Erkekler için Divan'ın tasarımını, Mungan'ın geride bıraktığı 13 şiir kitabını yeniden bir tema etrafında düzenleyen Bülent Erkmen üstlenmiş. Yaldızlı ve neon renkler kullanılmış. Şiirlerin tarihi de geçmişteki kitaplara oranla daha güncel. Eskiden, çok kitap çıkarmakla eleştirilen Mungan'ın şiirlerini yazdığı tarihle yayımlama tarihine hiç dikkat edilmezdi. En az üç-dört yıllık bir uçurum olurdu aralarında. Murathan Mungan, bu uçurumla ilgili olarak "Şiirlerin demlenme süreçleri var, ben zamanı kullanmayı bildiğimi düşünüyorum" demişti, "O yüzden de zamanın işini ben yapmaya çalışmıyorum. Bana verilen zamanı doğru kullanmaya çalışıyorum."

Yeni yayımlanan şiirlerin çoğu ise bu senenin yaz aylarında, özellikle de eylülde yazılmış. Acaba şiirlerden biri bunun açıklaması olarak yorumlanabilir mi:

zaman suçumu biliyorum

senin işini yapmaya kalktım

zaman ayrıldım ayrıldım

ayrılamadım

zaman ne yaptım ben

ben ne yaptım?

Ortaya, belki de dinlenmesibeklenmeden yayımından kaynaklanan çok heyecan verici ve etkileyici bir kitap çıkmış. Satırların yakın tarihli oluşu, okura da bunların "yaşanabilir" ve "erişilebilir" olduğunu kanıtlıyor adeta. Bambaşka bir sahicilik katıyor kitabın büyüsüne.

Edebiyatçılar, adına yakışır biçimde Divan özelliklerinin de en güzel biçimleriyle kitapta yer aldığını vurguluyor. Hakikaten de bir konu etrafında dönen, onu öven, yeren, hüznüyle anlatan bir kitap ortaya çıkmış.

Dili mümkün olduğunca yalın. Bu sefer Başkalarının Gecesi ya da Oda Poster ve Şeylerin Kederi'ndeki gibi okurun çözmesinin zaman aldığı dil oyunlarından, disiplinlerarası ilişkilerden yararlanmamış. Kitabın sonlarına doğruysa şiirlerin kendisi bir oyuna dönüşüyor. Birbirleriyle bağlantılı, bir sonrakine referans veren şiirlerle karşılaşıyorsunuz. Bir yerinde de Yaz Geçer kitabına gönderme var:

yaz geçer, derken

sen de biliyordun

sahipsiz şair

yazınca da geçmiyor

başka yazlara vurdukça

anayurdundaki ağrı

En bilinen ve en popüler kitaplarından Yaz Geçer'in özellikle de "Ben sende bütün aşklarımı temize çektim" dizeli "Yalnız bir Opera" şiirinin etkisi ve yaygınlığı için Murathan Mungan "Aşk konusunda yazılmış herhangi bir şey, diğer bütün konularda yazılan her şeyin önüne geçer. Kabaca bir benzetme yapmak gerekirse; sarmısak gibidir. Hangi yemeğe koyarsanız, en çok o 'Ben buradayım' der." Hemen ardından da bunun kararını zamanın vereceğini, beklemek gerektiğini eklemişti.

Erkekler için Divan'da yer alan şiirlerin de dinlenmemiş ve yakın tarihli olduğundan cesaret alarak, bir öngörü yapılabilir mi? Bir kere, kitabın daha yayımlanmadan bir fenomene dönüşmesi bunun için yeterli kanıt gibi duruyor. Dahası en az bir on yıl daha konuşulacak içeriğe sahip; cesurluğu, yalınlığı, netliği ve keskinliğiyle. Ayrıca iyi edebiyatın olması gerektiği gibi provokatif. Kimsenin başaramadığı kadar.

Ortaya zaman zaman gülümseten, ama çoğu zaman da hüzün veren bir kitap çıkmış. Çok sorgulayıcı. Hele erkekler ve aşk biraraya geldiği için, çok daha çözümsüz. Zaten kitabı bu denli çarpıcı yapan özelliklerinden biri bu.

Murathan Mungan, bir keresinde "Susturucu takılmış soruları seviyorum" demişti, ancak bu sefer kendi susturucusunu okurdan esirgemişe benziyor. Soruları, sorgulamaları o kadar doğrudan ve kuvvetli ki teslim oluyorsunuz. Tabii ki bir yanıtınız yok.