  | ||||
 |
| |||
Bu kitabı arkadaşına tavsiye et |
İlk kez yayımlandığı 1992'den bu yana birçok yaz mevsimi geçti ama Yaz Geçer'e okurun ilgisi sönmedi, tersine giderek büyüdü. Yaz Geçer, Mungan'ın 1986-1992 yılları arasında yazdığı ve üç alt bölümde topladığı, farklı uzunluklarda 10 şiirden oluşuyor. İşte şairin, "Yaz geçer iyi gelir sözcükler" diyerek açtığı kitabından 1991 tarihli "Sandık Odası". Sandık Odası gün ışığıyla yıkanmış küskün bir yıldız gibi akıp geçtin sessizliğimizin üstünden oyalanacak bir şey bile bırakmadın tozlanmış, dalgın bakışlarımıza ne zaman, nerede bir şey yitirsek burada bulacağımızı sanırdık bu sandık odasında mümkünmüş gibi balkonda unuttuğumuz nice yazlardan sonra... Ludwigshafen - İstanbul, 1991 |
Eski 45'likler 1989'da ilk kez yayımlandığında 45'likler hayatımızdan çoktan çıkmıştı. Eski 45'likler'deki şiirler de 80'li yıllara değil, 70'lerin sonuna ait şiirler... Kitabını "Monark 451: radyolu bir pikap çocukluk arkadaşımdı" diye açan Mungan, ilk şiirinde şöyle devam ediyor: Gelme baktığın yerde karanlık bir tomurcuk bırakıyorsun çarşılar avuçlarında aykırı sokakların lisanı adımlarında gelme, geldiğinde her şey yitiriyor kendini vurgun: ölümlerin en kostağı vurgun ölümlerden kaçgun yanımız konaklarda boğulmuş eski bir ana şöyle buyurur: sen seç kendine bir hayat ve öylesine yaşa, nasılsa kaldığın yerden vurgun sürdürür ve hep bak kendine birörnek aynalara asi bir suret bırak baktıkça gözlerin kendini öldürür… |
Mungan'ın ikinci kitabıdır Kum Saati; onun geleneksel kültürden taşıdığı ses ve söyleyiş tarzlarını en iyi yansıtan kitaplarından biridir. Kitabın ilk şiiri de öyle: Kasr Üzerine Kendi kavmine şair olmayan Söz'ünün hükmünden ayağ göçürür Kendi Dîvan'ına nöbet durmayan Davasın' cengine gölge düşürür Dilinde arzuhal yâresi yoğ ise Nice yazsan nafile kelamın yoktur Şahmeran kal'asında burcun yoğ ise Zulmün karşısında müddetin yoktur Çilenin tansığına ermiş olmayan Gönlünü sevdaya dergâh tutmayan El yazısında kandil yakmayan Hayatın' kitabından sayfa düşürür Kalbine kasr kurmamış isen Asrına eşkıya olmamış isen Serez çarşısında durmamış isen Kendine çıkacak bir yolun yoktur Çile olmaktan çıkınca emek Harami mülküne bitince hürmet Hakikat olunca zulümsüz sevmek Benim de bir sözüm kalır kasr üzerinde |
1990-94 tarihlidir Metal'de yer alan şiirler. Kitap yayımlandığında Mungan okurları için tam bir şenlik oluşturdu, çünkü daha önce hiçbir yerde yayımlanmamış 62 şiir vardı Metal’de. İstisna yapmaya layık bir kitapla karşı karşıya olduğumuz için, bir değil, iki şiir alıntılayalım Metal'den: Maske Maske ölmek isteğidir sevgilim gerisingeriye dönen etiket bak gökyüzünde takma bulutlar ümitlerini yükseğe ayarla ve bataklık halılarında dinlen ey kutsal beden sana da gelecek sıra pilindeki kuraklık yetmiyor değil mi hatıranın yüksek gerilimine başkalarının bantlarında batıp çıkıyor sesin kâğıttan intihar kuleleri eteklerinde dipnotlarıyla devrildi tek tek bilgisayarların depoladığı vahşetten çıkış alıyor yeni bir maskenin formülleri granite dönüşsün diye iskelet ve etiket Doğru, kolay silinebilir bir muşambadır seks ateşten geçirir karton filmleri bazukalar altında kadife gece leoparlar öldü sevgilim, parslar, jaguarlar çölü olmayan bedeviler platoların yeni özneleri yırtılan bir yara izi sevgilim baktığın aynalar tinerle sil maskeni, ekrandaki görüntünü ayarla volümünü kıs kalbinin, dahili hatta seni arıyorlar KromKehanet siperlerin tümseğini kabartıyor alaşım görmüş maden, toprağın sessizliği büyürken ölümü ve aşkı ve benzeri şeyleri ısmarlayan birbirine yakın seyreden rastlantılar krom kehanet müdahale görmüş ağır ölçek kurallarla sağlanmış hileli geçişler şehrin paranoyası nüfus nüfusun paranoyası aşk başka ömürlerin optiğinde netleşir ancak bizim ömrümüz bambaşka bir zamanı prova ediyor saatler çekirdeğine doğru geri çözülüyor bir yandan şehrin tarihte insana kurduğu pusu abdallardan anarşistlere geniş bir tırpan çizerek yırtılmış karantinası varlığımızın harfleri düşmüş kıyamet işaretlerini okuyabilen gözlerimiz başkalarına görünmez mürekkep göçebe surlar metropol barikatları yerin altın kültleri, hendek ölüleriyle içeriğini zenginleştiren rüyalarımızın egosu yarılmanın uçurumunu geri tırmanan süreç biliyoruz Meçhul Anıtlar sürgündeki ikizleriyle kenetlenene dek Metropoller hem İhtilal hem Devlet |
Şairin 13+1 toplamı içinde yer alan, 1997'de birlikte yayımlanmış son üç kitabından biridir Mürekkep Balığı. Şiirler 1977-97 gibi geniş bir zaman diliminden. Buraya aldığımız şiir 1991-92 tarihli, kitabın "Cam Yaz ve Anahtar Külü" başlıklı ilk bölümünden: Raspa Raspa Ras! alık prenses memur masallarda sevdiğine kavuşan borsa söylentileri kadar gündelik hayat alışmakla kirlenirken her şey raspa raspa ras! her halaya çırpınıyor aynı mendiller filmatik bütün ütopyaların alt yazısı karne günlerine kadar gerilemiş hafıza boşalmış söz saydam senetler ilmi bıraktı çarşıya başladı herkes her şiirde harFiyat çalışması var canavar için uyku demiş şair, düşman için ateşkes tohuma kaçtı toprağa düşmekten diyalektik örnek hem toprak yoruldu hem türk şiiri hem de ben jübilesini yapmakta geç kalan enkaz son istasyonlarda atlıyor trene prostat krizi tutuyor her durak Elsinore şatosunda bir Namık Kemal yaz aylarında ağlanacak mendiller ıslak raspa raspa ras! kafaya geçti tas! masalı şeytana satıldı sevdiğini başkası aldı şarkısı rontlarda kaldı raspa prenses |
1986-93 tarihli şiirler yer alıyor Omayra'da. İlk üç kitabı Osmanlıya dair Hikâyat, Kum Saati ve Sahtiyan'ın sesini 90'lı yıllarda sürdüren bir niteliği var kitabın. 1993 tarihli "Hazar Kaplanı" kitabın bizce en güzel şiirlerinden biri: Hazar Kaplanı yazgı ol yazı düş kaplanı düş kaplanın düştüğü suya geçme karanlık duvar uykun haram başka birine sol elinde unuttuğun yazı sırtında sırtlandığın sınırlar bunca yıl uykusuz çeteciler gibi bekledim başını bunca yıl saklandığın dağları içimde taşıdım soyun tükendi ama ardında hâlâ avcıların var değişmedi hayat hakkındaki yırtıcı tasavvurun ormanını aydınlatan birkaç ışık yılı ve ütopyalarını gömdüğün parçası kayıp haritalar orman kapladı yazımı. orman seğiriyor tenimde sen ilerledikçe taşların düşünü gören taşıl katmanlar aralanırlar dünyanın başlangıcında yer alan madenler, bitkiler ve ilk gecelerinin düşünü gören kelimelerle yazgı ol yazı düş kaplanı düş kaplanın düştüğü suya korkma yoktur geçilmez karanlık yıkılmaz duvar gideceği yolları sırtında taşıyan sevdiğine kemer düşmanına kamçı hazar kaplanı düştüğümüz yolları bize yamayan yolculuk geçit vermiyor başka birine yolunu şaşıran sığınak dilin tuzağında göçebe yeni mekânlarda giydiğimiz çemberler bizi yineler bizi yineler bir yanımız vecdin kanı anonim sicil bir yanımız yüzyılın bombardımanı episteme episteme kullanılmış bütün yüzyıllar geriniyorken gövdemizde bir hazar kaplanı duruyor ayaklarımın ucunda uyuşmuş ağaçlar öğle üzeri buhur güneşin testisi yanı başımızda, ayın sateni, ışığın suyu ve başka şeyler Babil yıkılırken toprağa karışmış kimselerin bilmediği o eski kelimeler başkalarına giz gelen görünüşümüze eşlik eder kendimizden yepyeni bir burç yarattık, yalnız ikimizden takvimleri döndürüyoruz taş saatlerde bir biz biliyoruz ayın zamanını ölçülmeyen yüzyılların ölçüleriyle güneşe karşı yekpare bir akının içinde gidip geliyoruz tarihe başka bedenlerle hazar kaplanı seyrek hayvan benim hayvanım gidelim artık buradan bu çağa kalmayalım tarih toza dönüşür yılan tadında efsane yürür bizimle gövdenin tenha benleri uzak yıldızlar gibi kaderlerimizi belirler amber günleriydi safran gizleri tekin olmayan çağlardan ve coğrafyalardan geçiyorduk ölü kelimelerin aydınlanma anlarında görünüyorduk başkalarının gözlerine yalnızca bir an görünüyor sonra karışıyorduk Ahura Mazda'nın göndereceği ergimiş metal seline içine kapandığın, içine döndüğün söyleniyor yalınlığın, soylu titreşimin buharlaştırıyor gündüzü umutsuzluğa benzemiyor geri çekilişin soluduğun gök, kullandığın toprak, ayıkladığın zamanlar kendine çevrinen takımyıldızı her şey büyük bir kehaneti işliyor dolu bir yay gibi gerildiğin belli bütün yollara birden ineceksin gözlerin, seyrelirken rengi azalan zehir Babil'i dağıtan Kulenin kütüğüne kayıtlı akşamüzerleri gezindiğimiz yerler geçilir; buradan da bir yol vardır öteye eşyadan esrara giden yolu kaç yılda geçtik; geçilir gözlerin, bağlı ayin tekil dinler bağlar birbirimizi birbirimizin gözleriyle kum kanıyla karılır karanlığın sesi, çölde önümüze çıkan kurumuş bir post bizden öncekilerin giyindiği beden yüzleştirir bizi seçtiklerimizle vahiy, boşalan yayın gerilimi tehlikeli kelimeler o postun yollarını fal gibi sürdüğümüz kehanet ya düştüğümüz yol sırtımızdaki değilse tedirgin ruhlardır başkalarının zamanlarını değiştiren kendi bedenleriyle bir alaşım seninle düş kaplanı yazgı ol yazı tabletler kadar uzaklaş boşaltılmış anlamlarından yeniden bulunana kadar yepyeni kazılarda uzaklaş git buradan dilsizliktir asıl resimleri görünmez okunmaz eden her şeyin öldürene kadar görüntülendiği parçalanmış algı erteler bir öğle üzeri buharında yalnızca bir an için göründüğümüz o alaşımı gözlerden saklıyoruz birbirimizi büyük kentlerde ışıklı caddelerde yanımızdan geçip gidiyor azımızı verdiğimiz kimseler bizi gördüklerini söylüyorlar hatta tanıdıklarını onlarla aynı karanlığı kullanmıyoruz oysa çok az kelime ve birkaç gülümseyiş bırakıyoruz bu, onları yanıltmaya yetiyor kendi sırtlarımıza kendi sınırlarımıza dönüyoruz geçirgen gövdelerimizin çizgileri birbirine karışarak okunmaz ediyor hazar kaplanıyla benim durduğum yeri sonra bizi gördüklerini söylüyorlar hatta tanıdıklarını onlarla aynı zamanı kullanmıyoruz oysa birkaç kelime ve uçucu bir gülümseyiş dışında soyu tükenmiş kemerin, soylu kamçının gömüldüğü remizler nasıl okunur bir orman masalı büyük kentlerde nasıl çözülür beş giz, yedi simge hazar kaplanı seyrek hayvan benim hayvanım kapısı kilitlendi varoşların herkes tehlike içinde |
1980 Akademi Kitabevi Şiir Başarı Ödülü Osmanlıya dair Hikâyat, Murathan Mungan'ın 1981'de yayımlanan ilk şiir kitabı. Kitap, I'den XXX'e kadar giden kıssalar halindedir. Şair 1978 yılının Mart-Temmuz ayları arasında tamamladığı kitabından kimi kıssaları ilk kez Birikim, Edebiyat Cephesi, Oluşum, Yeni Sanat, Eleştiri gibi dergilerde yayımlamıştı. Burada ilk kıssayı sunuyoruz: Kıssa I osmanlı ki bir tarihin okyanusu fütühat kaftanı her dem belirgin oysa kımıltısız bir devletin tarihle tenakuzu çatlamış bir zamanın solgun nakşında tedirgin güneş kırığı bir vitraydan musallat birkaç ışık lekesine katık vakitsiz bir semai sokağın osmanlı eylülünde akşam bir konağın ağır açılan kapılarından sultaniyegâh bir gurubun seyrine kalktık menekşe kuytularında devrik bir padişah boynunu akıtır bizse bir faslın ağır açılan sandallarından suların halayık dalgalarla üftadegânına usuldan bir tutam muhabbet kattık sırmalı peşkire bürünmüş bir akşam sofrasında biz ki her meşrutiyeti devrik bir laledan boynundan karanlık hissemizle bir istibdat aruzunda yaşadık oysa yine de çalamadık takvimimizi eksik zaman asırlarından çünkü tarihi kotarmada bizler yalnızca baharattık ve hâlâ bir yeniçeri ocağına hoyrat kanayan ıstanbul yeditepenin osmanlı kasıklarından |
Murathan Mungan Metal'den üç yıl sonra 1997 sonbaharında üç şiir kitabı birden yayımladı. Bunların ilkiydi Oyunlar İntiharlar Şarkılar. Kitapta yer alan şiirler 1978-97 arasından, geniş bir zaman dilimine yayılmış şiirler. İşte "Boş Uzam": Boş zaman: İçi görünen saatler Bakışın yenik düştüğü an Bir dolgu malzemesi sessizlik sessizliği dengede tutan boşluğa birkaç küçük ayrıntı yerleştirilmiş: BoşAlan sahnenin sayacında hesaplı kullanım gerilim tırmandıran saydam elektrik kullanışlı yenilgi, bir dizi inci kolye gibi her tanesi es vuruşu temkinli parmak uçlarında Ayrılık karşıya bırakılmıştır. Söz'de çürüyecek şeyler. Formüllerini bilmediğimiz ama yasalarına teslim olduğumuz fizik kuralları gibi işliyor her şey Görünmez trapezde ilk adım karşıya bırakılmıştır. Replik korkusu önce gelir hareketten Şalter sonuna dek açılır. parantezler açılıp kapanırken... Yüzüdür bir oyuncunun politikası: Boş Sayfa Beyaz karanlık, hiçbir leke belirmedi açık kalmış gözlerinde sessizliğin çekirdeğindeki hikâyenin ansızın gelen finalinden Suç karşıya bırakılmıştır. Öteye Zaman durur parmaklarında, saat boşalır Kolyenin dağılan taneleri her noktasını doldurur boş uzamın iner şalter, sayaç boşalır. Bekleyiş, sessizlik, karşılaşma ve son her şey baştan boşa alınır. Sizden beklenen tek şey Açık kalmış gözler için sessizliğin çekirdeğine soyutlanacak benzer bir hikâyeyi Karşınıza almanızdır. |
1981 Gösteri Dergisi Şiir Birincilik Ödülü Sahtiyan, şairin 80'li yıllardaki ilk beş kitabından biridir. 1977-83 arasında yazılmış ve çeşitli dergilerde yayımlanmış otuz sekiz şiir yer alıyor kitapta. İşte kitaba adını veren ve açılışta yer alan "Sahtiyan" şiirinin ilk üç bölümü: 1. Zaplar taşar Dersim koyaklarından selleri kadife uçları mermi ve günahına emanet edilmiş çocukların adağıdır mermi çekirdekleri 2. hangi izini sürecek şimdi bu dolaşık kimlik? feodal, ince bir dal gibi bıyıklarıma tırmanan kendine tutkun göllerin o yaman geyiği gizinin ormanına vardıkça bize kendini aralayan avlardan, avcılardan artakalan sahtiyan açıklar tarihin kefenlenmiş gizini, bundandır seyrekliği geçer devran, geçer günler, geçer ömür elbet dağa çıkmış bir şairim ben ah! kimsenin görmediği 3. gözlerim, o demir ayazı eski söylencelerin kutlu demircileri masalımın lanetiyle dövmüşler gözlerimin rengini bin ırmakla su vermişler, buza kesmiş, bir ayaz gibi, kelepçelemiş kendine ateşini gözlerim, şimdi kör dinlemesi bu yüzden bakışlarımda süreğen o anlam gerginliği gözlerimin seyrekliği nefti boynumdaki hamayılla birlikte, kanayan bir yaz ikindisi on yıldan beri dövmegüllerle alnıma nişan düşüren o aşiret töresi tarihin önünde huzura çıkar sual eder hüviyetini yüreğim kar altındadır cehennemler göçebe ve bedenim, o sınır iklimi gün gelir açıklar kendini zaten kim yazabilir ki sanayileşmekte olan bir toplumun bütün cehennemini doğru okunmuşsa kitaplar -bir hayat, 'çok kişi' yaşanmışsa, artık her çelişkide bir dram güzelliği, bir ağıttan silkinen tragedya inceliği, bir yanımda o yaman geyik -ormansız gezdiremediğim-, sonra mürekkep karanlığı -yazarken yalnızlığım-, tenimde buram buram sahtiyan -artakalan avlardan, avcılardan- ve kaşımın tetiğinde titreşip duran nişan yani ki eksik babalardır bazı çocukların bütün eşcinselliği |
Kişisel Veri Politikası
Aydınlatma Metni
Üye Aydınlatma Metni
Çerez Politikası
Metis Yayıncılık Ltd. İpek Sokak No.5, 34433 Beyoğlu, İstanbul. Tel:212 2454696 Fax:212 2454519 e-posta:bilgi@metiskitap.com
© metiskitap.com 2024. Her hakkı saklıdır.
Site Üretimi ModusNova
| İnternet sitemizi kullanırken deneyiminizi iyileştirmek için çerezlerden faydalanmaktayız. Detaylar için çerez politikamızı inceleyebilirsiniz. | X |