Şükran Yücel, “Kadınları ve erkekleri anlama kılavuzları”, İzmir Life, Eylül 2004

Bir süredir her tür konu ve sorun için yeni kılavuzlar yazılmaya başladı. Kadınlar ve erkekler üzerine de böyle kılavuz kitaplar eksik olmuyor. Aslında kadınlarla erkeklerin birbirlerini anlamak için “kılavuz”a gerekleri olabilir ama bu tür kılavuz kitapların bir yarar sağlayacağını sanmam. Medyada gün geçmiyor ki, erkeklerle kadınlar için yeni modeller, sihirli formüller çıkmasın. Her tür tüketime yönelik bu yayınlar ve reklamlar kadınlarla erkekleri etkiliyor ki, iki cinse hitap eden yeni ve farklı ürünler çıkıyor devamlı. Televizyonda reklamı yapılan pek çok ürün kadınların erkekleri etkilemesi veya erkeklerin kadınları etkilemesi üzerine mesajlarla satışı garantiliyor. Filanca şampuanla erkekleri mıknatıs gibi çekersiniz, falanca kokuyla hayalinizdeki kıza kavuşursunuz, şu marka arabayla muradınıza erersiniz gibi sloganlar o ürünü satın almasak bile beynimizin kıvrımları arasında bir yerde saklı kalıyor. Kadınla erkek arasındaki bu gizemli birliktelik ve farklılık durumları insanlık tarihinin başından beri en çekici konu olmayı sürdürüyor olmalı ki, popüler kültür de sürekli kadınlar ve erkekler üzerinden yeni söylemler üretmeye çalışıyor. Tabii bu söylemlerin ne kadar yeni olduğu tartışılır.

Kadınlarla erkeklerin ilişkilerinin ince ve gizemli noktalarını anlamak için bence en iyi başvuru kaynağı edebiyat. Metis Yayınları’nın arka arkaya çıkardığı Erkeklerin Hikâyeleri ve Kadınlığın 21 Hikâyesi de kadınlarla erkekler üzerine çarpıcı öykülerle dolu. Murathan Mungan’ın seçtiği hikâyeler, bu hikâyelerin dizilişi, birbirini tamamlayışı veya bir önceki hikâyenin tam tersi bir durumu ortaya koyuşuyla çok özel birer seçki oluşturuyor. Mungan’ın bundan önce hazırladığı seçkilerde olduğu gibi bir bütünlük söz konusu. Öyküleri üst üste okuduğunuzda erkeklerin ruh halini ve kadınlık durumunu çok daha iyi algılayabiliyorsunuz.

Kadınlığın 21 hikâyesi

Bütün ilerlemelere karşın kadının durumunda fazla bir değişiklik yok. Kadınlar konusunda yüzyıllardır değişen onca şeye, kağıt üzerinde elde edilen onca hakka karşılık hâlâ kadının bedeni üzerinde devletin söz sahibi olabileceği politikalar ve yasalar üretilme girişiminde bulunulmasını anlamak mümkün değil. Kadınlığın 21 Hikâyesi, kadınların hayatlarının her evresinde içinde var oldukları durumları ve onların nasıl davrandıklarını anlatıyor. Çocukluklarında ve gençliklerinde yaşadıkları sorunlar yaşlandıklarında şekil değiştiriyor. Çok daha ezici ve acı verici hal alıyor ama özünde hep aynı. İşe yaradıkları sürece el üstünde tutulup sonra bir kenara atılan, kendi kaderlerine sahip çıkamayan, kendi kimliklerini hep bir erkek üzerinden tarif eden kadınların evrensel hikayeleri bunlar. Hangi coğrafyada olursa olsun kimliklerini bir türlü özgürce oluşturamayan, sürekli engellenen ve nasıl başa çıkacağını bilemediği düşman bir dünyaya uyum sağlamaya ve kendilerinin yaratmadığı koşullarda var olmaya çalışan kadınlar... Ana, bacı, kız evlat, eş veya sevgili, hangi konumda olursa olsun, birkaç adım arkadan gelmesi gereken, sevilmek için genç, sayılmak için yaşlı olması beklenen, saçı uzun aklı kısa olması istenen, örtülere, evlere sakladığımız kadınlar.

Bu seçkide yer alan öykülerin hepsi kadınların yazdığı öyküler değil. Erkeklerin anlattığı ve kadınlık durumunu çok iyi gözleyen hikâyeler de var aralarında. Hepsi de yüreğinize dokunan öyküler, bir yerlerde yaşayan kadınlara dair. Kendimizden bir şeyler bulduğumuz, değiştiremediğimiz durumların öyküleri.

İçlerinde kara mizahla ve keskin bir hicivle insanı gülümsetenleri de var. Çoğu da kadınlarla erkeklerin hayata bakışlarındaki farklılığın altını çiziyor.

Nerede buluşuyoruz, nerede ayrılıyoruz, bunların üstüne düşündürüyor bizi. Kadınlığın 21 Hikâyesi hikaye sanatının seçkin örneklerine yer veriyor. Kısacık bir öyküde bir insanlık durumunun ne denli etkileyici bir biçimde verilebileceğini görüyoruz. Edebiyatın gücü de burada.

Erkeklerin hikâyeleri

Erkeklerin Hikâyeleri, madalyonun öteki yüzünü gösteriyor bize. Bu dünyada yaşamanın erkekler için de hiç kolay olmadığını görüyoruz. Erkeklerin içlerinde sakladıkları duygular, güçlü görünme zorunluluğu, özgürlük tutkuları, bağlanma korkuları, sahiplenme arzuları, imkansız hayalleri, etraflarına ördükleri kozalar hayatı onlar için zorlaştırıyor. Aslında erkeklerin hikâyeleri aynı zamanda kadınların da hikâyeleri. Bu hikayelerde de kadınlar var. Bazıları, erkeklerin istediği gibi olmaya çalışırken kaybeden kadınlar. Sahi, erkekler ve kadınlar gerçekte birbirlerinden ne istediklerini biliyorlar mı? Yoksa bu kör dövüşü hep devam edecek mi? Erkekler Mars’tan, kadınlar Venüs’ten deyip geçecek miyiz? Bu kadar basit olmamalı her şey. Paylaştığımız yeryüzünü güzelleştirmek için birbirimizi anlamanın yollarını bulmalıyız. Hikâyeleri okumak da bunun bir yolu. Erkek veya kadın sonuçta hepsi insanı anlatıyor. İnsanın ruhunun gizli labirentlerine girerek can evimize kocaman bir ayna tutuyor, kendimizi ve başkalarını tanımamız için.