İşler ve günler, s. 9-11

Bazı kitaplar neredeyse kendiliğinden çıkar ortaya; elinizdeki kitap da onlardan biri. Zamanla biriken yazıların belli bir noktadan sonra kararlaştırılmış bir sona adım adım ilerlediği kitaplarımdan değil bu; işlerin ve günlerin akışında ansızın çıkageldi.

Yakınlarımın benden sıklıkla duyduğu şöyle cümleler vardır: “Elimde bir iş var şu aralar”, “Hele elimdeki şu işi bir bitireyim”, “Çok el alan bir iş var elimde”, “Sanıyorum güzel bir iş çıkardım”, “Benim de beğendiğim, sevdiğim işlerimdendir”.

“İş” ve “işçilik” sözcüklerinin emeği, göz nurunu, zamanı işaretleyen anlamını severim. Sanatı, sanatla uğraşmayı aynı zamanda bir iş, bir işçilik olarak görürüm. Elindeki işle güne, günlere, zamana, ömre bağlanan bir hayat... işlerle anlamlandırılmış bir hayat... Benim hayatım. Yunan ilk çağının Homeros’tan sonraki en büyük epik ozanı olarak kabul edilen Hesiodos’un İşler ve Günler adını taşıyan kitabıyla sırf bu nedenle, yalnızca adının çağrıştırdıklarından ötürü bile yakınlık kurarım. Hesiodos bu kitabında çiftçi yaşamını ve insanın yaşamındaki beş çağı anlatır. Bugün Yunan mitolojisi ve eski Yunan’daki toprakla uğraşanların yaşamı üzerinde bilinenlerin pek çoğu, bunları anlatmayı kendine iş edinen Hesiodos’un kitaplarından öğrenilmiştir.

Hünerinin hangi çağında olursa olsun, bir çiftçi gibi ömrünü işine, kendi toprağına vermiş, hayatına işiyle kıymet biçmiş sanatçıların, yazarların, düşünürlerin hasatlarına özel bir saygı duyarım.

...

Evvelki yıl yakınlarım benden, “Şu elimdeki işi bitireyim,” sözünü çok duydular. Bilgi Üniversitesi tarafından yayımlanacak Türkiye’de ve komşu ülkelerde yaşayan Ezidi topluluklarını fotoğraflayan bir kitaba giriş yazısı yazacaktım. Bu yazıyı kotarmak için Ezidiler üzerine bilgilerimi tazelemek, yeni okumalarla zenginleştirmek, konu üzerinde derinleşmek aylarımı aldı.

Hemen ardından başladığım Murat Germen’in fotoğraf albümünün giriş yazısı zaman ve emek verdiğim bir iş oldu. Yalnızca Germen’in usta işi fotoğraflarının bende uyandırdığı izlenimler üzerine değil, aynı zamanda fotoğrafla kurduğum ilişkinin, “fotoğraf”ı nasıl okuduğumun da ipuçlarını taşıyan bir yazıydı bu.

Hem kendimin, hem başkalarının pratiğinde bir işe gösterilen özeni, titizliği, harcanan emeği ve sonunda ele güne çıkmaya hazır hale getirilmesindeki süreci önemserim.

Hayat Atölyesi (Mayıs 2009) ve Tuğla (Kasım 2012) kitaplarımda “İstediler Yazdım” başlığını taşıyan birer bölüm vardır. Bazen bir kitaba, bir fotoğraf albümüne, bir sergi kataloğuna önsöz niyetine, bazen de bir derginin, gazetenin isteğiyle günün anlamına, hazırladıkları dosya konusuna uygun olarak kaleme alınmış, “elimdeki iş” diye nitelendirdiğim yazılardır bunlar. Birbirinden farklı alanlarda söz alan, değişik konuları kuşatan bu tür yazıları aynı şemsiye altında toplamak kolay değildir. Bu nedenle kendim için adeta bir gelenek haline getirdiğim, söz konusu yazılar arasında zorlama bir bağ kurmaya çalışmadan onları “İstediler Yazdım” başlığı altında toplama fikrini bu kitapta da sürdürmüş oluyorum.

Kitabın Güne Söylediklerim başlıklı ikinci bölümü bazı özel günler nedeniyle yaptığım konuşma metinlerini içeriyor. O gün nedeniyle söylenmiş, o gün için söylenmesi gereken sözleri içeriyor. Yaşımız kemale erdiğinden midir nedir, bir süredir konferans, sempozyum, toplantı, kongre gibi çeşitli etkinliklerin açılış ya da kapanış konuşmalarını yapmam isteniyor benden. Bu kitapta yer alanların bir bölümü önceden yazılı olarak hazırladığım konuşma metinleridir; bir bölümü de Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nin Sevim Burak’ın ölümünün 30. yılı nedeniyle düzenlediği “Ötekilere Yazmak” başlıklı sempozyumun ya da “Onur yazarı” olarak katıldığım Mersin Üniversitesi “V. Uluslararası Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi Kongresi”nin kapanışında yaptığım konuşmaların bant kayıtlarının çözümüyle elde edilmiş metinlerdir. Sözlü konuşmanın yazıya aktarılırken ortaya çıkan boşluklarını gidermek için ham hali üzerinde ufak tefek oynamalar ve düzeltmelerle yayıma hazır hale getirildiğini belirtmek isterim.

Yirmili yaşlarımdan başlayarak bugüne dek çeşitli nedenlerle, çeşitli yerlerde sayısız konuşma yaptım, beni daha önce onların birinde dinlemiş olanlar bilir: Genellikle söyleşilerimi eskilerin “irticalen” diye tabir ettikleri doğaçlama biçimde yapar, hatırlamak için aldığım konu başlıkları ve kısa notlardan kalkarak, konuşmanın akışında ortaya çıkan çağrışımlar, o sırada aklıma gelen örneklerle içeriği çeşitlendirmeye çalışırım. Okurla yıllardır sürdürdüğüm diyalogun bir parçası da bu yüz yüze yapılmış konuşmalardır. O gün, orada bulunmam nedeniyle güne söylediklerimdir. Zamana yazdıklarımızla güne söylediklerimiz arasında işlerin ve günlerin hasadı burada olduğu gibi günü geldiğinde bir kitapta toplanır. Bazen bir fotoğrafın, bir günün arkasında koca bir tarih durur. Hadi beraber bakalım.

1 Nisan 2015