Murathan Mungan, Bir “Hafıza Mekânı” Olarak Otel, s. 9-10

Otel dendiğinde edebiyat tutanaklarının kalın defterlerinden biri olanca haşmetiyle açılır önümüze... Bir mekân olarak doğrudan otelin kendisini konu alan, otelde geçen olaylar ekseninde gelişen ya da otel odalarından sokağa taşan yan hikâyelerle ilerleyen kurgusu bir otelin çevresinde örüntülenen yerli ve yabancı nice öykü, roman, tiyatro oyunu, film ve onlara ilişkin çağrışımlar hafızalarımızı karıncalandırarak ardı ardına sökün etmeye başlar.

Istanbul ve Anadolu’nun herhangi bir yerindeki otellerin yanı sıra “aile evleri”, bekâr odaları, pansiyonlar bizim edebiyatımızda başlı başına bir yer tutar, pek çok roman ve öyküde buralarda geçen bazen kısa bölümler, bazen de hacimli sahneler yer alır. Belleğimizi bu konu etrafında kıyı bucak yoklayarak düşünmeye başladığımızda çoğumuzun aklına önce Tarık Dursun K.’nın Rızabey Aile Evi (1957), Yusuf Atılgan’ın Anayurt Oteli (1973), İrfan Yalçın’ın Pansiyon Huzur’u (1975) gelecektir kuşkusuz. Dünya yazınına baktığınızdaysa Vicki Baum’ un daha sonra yazılacak pek çok otelli romanın önünü açan 1929 tarihli ünlü Oteldekiler romanından başlayarak uçsuz bir yelpaze açılıverir önünüze. Hatta Vicki Baum bile kendini alamayıp 1943’te Oteldekiler romanın kadrosundan kişilere yer verdiği Hotel Berlin romanını yayımlayacaktır.

Otel odağında gelişen yerli örneklerin dışında kendi payıma gençlik yıllarıma ait ilk kıvılcımlanan çağrışımlar: Arthur Hailey’ den Otel gibi romanlar, Albert Camus’den Yanlışlık, Carlo Goldoni’den Otelci Kadın, Terence Rattigan’dan Ayrı Masalar gibi oyunlardır. Işıltılı avizelerin aydınlattığı görkemli salonlarıyla Agatha Christie romanlarının vazgeçilmez mekânları olan otelleri de anmadan geçmek olmaz tabii. Benim için bu listede Sam Shepard’ın Motel Günlükleri’nin de ayrı bir yeri vardır.

Gözlerimizi kitap sayfalarından alıp sinema perdesine çevirdiğimizde Stanley Kubrick’in Stephen King’in romanından uyarladığı Shining (Cinnet, 1980), Hitchcock’un Psycho (Sapık, 1960) filmlerinden başlayarak benzerleri tek tek hatırlandığında bu zincir hayli uzar. Sinema tarihinde –özellikle korku ve gerilim türünde– 19. yüzyıldan kalma köhne otelleri, uzun yola çıkmışların, kimi zaman kaçakların durup konakladıkları yol kenarı motellerini mekân tutmuş sayısız film yapılmıştır. Ben sadece Coen kardeşlerin Barton Fink (1991), Terry George’un Hotel Rwanda (2004), Wes Anderson’ın The Grand Budapest Hotel (2014) filmlerini hatırlatmakla yetinip gerisini her okurun kendi çağrışımlarına bırakayım.