"Göçmen işçinin deneyimini okura taşıyabilmek için bir yandan siyasi analize bir yandan şiire ihtiyaç duyduk. Hem ekonomistlerden alıntılar yaptık, hem bir hikâye anlatıcısı gibi kurguladık. Hepsinden önemlisi fotoğraflara ihtiyaç duyduk. Böylece Görme Biçimleri’nde başladığımız deneysel süreci tekrarlamış oluyoruz. Bu kez başka bir konuda, sözle ve görüntülerle göçmen işçinin maddi koşullarına ve hissettiklerine yakınlaşabilmeyi amaçladık...

"Bugün hâlâ İstanbul’un bir gecekondu semtinden, bir Yunan limanından, Madrid’in, Şam’ın ya da Bombay’ın bir kenar mahallesinden bu kitabı ele geçirip ilk okuduklarında nasıl etkilendiklerini anlatan Güneyli okurlara rastlıyorum. Böyle yerlerde kitap doğru bir adrese ulaştı, dostça ilgi gördü. Yedinci Adam bu okurlar için artık sosyolojik ya da birinci dereceden siyasal bir risale değil, daha çok bir aile albümü – insanın yakınlarının hikâyelerine, hatıralara, bir dizi yaşanmış anlara rastlayacağı bir albüm."

–John Berger

Okura not, s. 11-13

Bu kitap bir düş/karabasanla ilgili. Başkalarının yaşantısına ne hakla düş/karabasan diyoruz? Ne gerçekler yarım ağızla karabasana benzetilecek kadar can sıkıcı olduğu için böyle diyoruz, ne de umutlar cılız bir sesle düşe benzetileceği için.

Düş gören bir insan düşünde bir şey yapmak ister, hareket eder, tepki gösterir, konuşur; ama gene de eninde sonunda etkisi altına alamayacağı bir hikâyenin seyrine boyun eğer. Düş onun başına gelen bir şeydir. Sonradan bu düşü bir başkasının yorumlamasını isteyebilir.

Ama bazen de düş gören insan kendi kendini uyandırarak gördüğü düşe son vermeye çalışır. Bu kitap konu olarak ele aldığı insanlarla her birimizin görmekte olduğu düşten uyanmak için gösterilen böyle bir çabanın sözcülüğünü üstleniyor.

Göçmen işçinin yaşantısını ana çizgileriyle vermek, bu yaşantı ile göçmen işçinin fiziksel ve tarihsel çevresi arasındaki ilişkiyi göstermek, dünyanın şu andaki siyasal gerçekliğini daha güvenilir bir biçimde anlamak demektir. Konu Avrupa’yla ilgilidir, ama anlamı bütün dünyayı kapsamaktadır. Kitabın teması özgürlüğün yok oluşudur. Özgürlüğün bu yok oluşunun tam olarak anlaşılması için nesnel bir ekonomik sistemle sistemin kapanına kıstırılmış olanların öznel yaşantıları arasında bir bağ kurmak gerekir. Çünkü son kertede, özgürlüğün yok oluşu bu bağlantının sonucundan başka bir şey değildir.

Bu kitap görüntülerden ve sözcüklerden oluşmaktadır. Görüntüler de sözcükler de bi...

Devamını görmek için bkz.

Esra Yalazan, "John Berger ve Jean Mohr’la göçmen işçilere bakmak”, ahvalnews-com, 11 Kasım 2018

Ne vakit John Berger hakkında yoğun bir hissiyatla düşünmeye başlasam tuhaf, acımasız bir sürprizle karşılaşıyorum.

Bu sene Berger’in doğum gününde, Türkçede yeniden yayımlanan kitabı Yedinci Adam’ın sayfalarında dolaşırken yakın dostu, belgesel fotoğrafçısı Jean Mohr’un ölüm haberini gördüm. Bir süre Mohr’un fotoğraflarında durdum. Evet, böyle ifade etmek daha sahih olur sanırım.

Uzun molalarla durdum. Berger’in “aile albümü” olarak tanımladığı karelerde kendi hatıralarımla biraz soluklandım. Onları yazıyla fotoğrafın gölgeli bahçesinde buluşturan parıltıyı gördüm bir an. Kitabı okumaya başlamadan evvel Berger’i doğum gününde anmak için (5 Kasım) ölümünden hemen sonra yazdıklarımı okudum kendime;

“Sonra onun ölüm haberi, o soğuk mecrada keskin bir bıçak gibi parladı. Eğer 90 yaşındaki bir yazar ve eserleri hakkında düşünüp yazıyorsanız, böyle bir habere şaşırmamak doğal kabul edilebilir ama bu katı gerçeğe rağmen ölüm karşısındaki mahcup çaresizliğimizdir bizi ayakta tutan”.

Bu defa bizi terk edip, Berger’in doğum gününde elli yıllık arkadaşının yanına göçen Jean Mohr oldu.1946’da başladığı belgesel fotoğrafçılığı boyunca yirmi altı fotoğraf kitabı yayımlanan Mohr, elli sene Filistinli mültecileri fotoğrafladı.

Göçmen işçilerin kendilerinden bile gizledikleri puslu ruh hallerini, kırsal yoksulluğun boz bulanık resmin...

Devamını görmek için bkz.

Soner Sert , "John Berger göçmen işçileri selamlıyor", 22 Kasım 2018

Değerlendirmeye başlamadan önce kitabın hikâyesine göz atalım: 1973 yılının tamamı ve 1974 yılının Haziran ayına kadar geçen zamanda kaleme alınan bu kitap için Berger, 2010 yılında, “…her şeyden önce Avrupa’daki zengin ülkelerin ekonomilerinin 1960’lı yıllarda nasıl bazı daha yoksul ülkelerdeki insanların emeğine dayandığını göstermek istiyorduk” diyor. Temel itkinin bir tartışmaya önayak olması, siyasal bir etki yaratması ve “işçi sınıfının uluslararası dayanışmasını” desteklemek olduğunu da dile getiriyor. İkili, bu meseleyi evvela bir film yapmak istese de para bulamaz ve kitabını yazmaya karar verir. Berger’e göre bu durum, “geçimlerini sağlayacak parayı kazanmak umuduyla ailelerinden ayrılmak zorunda” kalanların, aile albümüne göz gezdirir gibi bakacakları bir kitaptır.

Kitap, Avrupa’ya içinden veya dışından yapılan emek odaklı göçlerin –kurgu yanını da boş vermeden- nesnel veriler ışığında kapitalizm ile olan ilişkisini irdeliyor. Berger kitabın meselesini, “Göçmen işçinin yaşantısını ana çizgileriyle vermek, bu yaşantı ile göçmen işçinin fiziksel ve tarihsel çevresi arasındaki ilişkiyi göstermek, dünyanın şu andaki siyasal gerçekliğini” anlamak için bu kitabı yazdıklarını söyler. Kitabı temasını “özgürlüğün yok oluşu” olarak niteler.

Bir ülke, dışarıdan gelmiş bir göçmen işçiye sadece para sunar. O da onu öldürmeyeceği kadar… Yatıp uyacağı, karnını doyuracağı hüc...

Devamını görmek için bkz.

Emek Erez, "'Yedinci Adam': 'O adı sanı olmayan bir göçmen işçi'", edebiyathaber.net, 3 Aralık 2018

Göç kelimesi, çok boyutlu bir meseleyi içeriyor. İnsanların, savaş, doğal afet, devlet politikaları gibi nedenlerle bulundukları yerden başka bir yere gitmeleri olarak tanımlansa da kelime anlamından taşıyor. Çünkü göç pek sorunu beraberinde getiriyor. Öncelikle göç eden için bir belirsizlik var çünkü gittiğin yerin ne getireceği, ondan neler götüreceği, bu yolculuğu bir bilinmezliğe hapsediyor. Bunun yanı sıra hangi sebeple olursa olsun göç eden gittiği yerin “yabancı”sı olmaktan kurtulamıyor ve bu da pek çok varlık sorunu anlamına geliyor. Giden kişi geride kalanı belleğinin köşesine yerleştirse de, ev duygusu anlamını yitiriyor ve yaşamın belirleyicisi yollar oluyor. Çünkü ne olursa olsun dönüş ihtimali geri plana atılamıyor ve bu da bulunulan yere ait olamamayı, orada şimdiki zamanı tüketip, geleceği dönüşe, dolayısıyla yola odaklamak anlamına geliyor.

Metis Yayınları tarafından, Cevat Çapan çevirisi ile basılan, John Berger ve Jean Mohr imzalı Yedinci Adam: Avrupa’da Bir Göçmen İşçinin Hikâyesi adlı kitap, göç meselesini daha çok ekonomik sebeplerle bulunduğu yerden ayrılmak zorunda kalanlar üzerinden ele alıyor. Kitap, göçmen işçinin deneyimini, içeriden bir bakışla, alışık olduğumuz sosyolojik çerçeveden çıkararak, hikâye ederek anlatıyor denilebilir. Böylece göç, sadece ne kadar sayıda insanın bir yerden başka bir yere gittiğini a...

Devamını görmek için bkz.