İrem Nur Akkuş , “Dostça Bir Yazma Sohbeti”, Okur Dergi, 17 Aralık 2020

Spot: Bir söyleşinin sohbet özelliğini kazanabilmesi için muhatabımızın söyleşiye bir “iş” olarak bakmaması, söz konusu yazar ve kitap hakkında düşünmüş ve bu düşüncelerini yazarın ışığıyla aydınlatmak amacıyla orada olması gerekir.

Bazı durumlarda bir kitap hakkında konuşmak o kitabı yazmaktan daha zordur. Yazar bir olay örgüsünü, düşünceyi, bir yeniliği veyahut tek bir kelimeyi dahi günlerin, ayların süzgecinden geçirerek ilmek ilmek işler ve en iyiye ulaştığı noktada kitabına son noktayı koyar. Yazar için düşüncelerinin kitaptaki halinden daha anlaşılır biçimi yoktur. Tam da bu yüzden “Bu konuyu biraz daha açar mısınız?” ve benzeri soruların yöneltildiği bir söyleşi yazar için “dehşete” dönüşebilir. Bu durum elbette söyleşiyi yapan kişiye göre değişir. Bir söyleşinin sohbet özelliğini kazanabilmesi için muhatabımızın söyleşiye bir “iş” olarak bakmaması, söz konusu yazar ve kitap hakkında düşünmüş ve bu düşüncelerini yazarın ışığıyla aydınlatmak amacıyla orada olması gerekir.

Söyleşi Dostluğu

Dümeni Yaratıcılığa Kırmak kitabıyla hikaye yazarlarına farklı rotalar çizen, bilim kurgu ve fantazi türüyle tanıdığımız Amerikalı yazar Ursula K. Le Guin’in David Naimon ile yaptığı söyleşinin bir ürünü olan Yazma Üzerine Sohbetler Le Guin’in tam da bu düşüncelerinin yer aldığı bir giriş bölümüyle başlıyor. Bu bölümü David Naimon’un söyleşi hakkındaki hislerinin yer aldığı sayfalar takip ediyor. Kitabın kapağında yer alan fotoğrafsa, Le Guin ve Naimon’nun aradığı bu söyleşi dostluğunun bir yansıması adeta.

Metis Yayınları’nın Diyaloglar dizisi içerisinde haziran ayında aramızda katılan kitap; kurmaca, şiir ve kurmaca dışına odaklanan üç ayrı bölüme ayrılmış. Bu üç bölüm Naimon’un soruları ve Le Guin’in yazma sanatına ışık tutan cevaplarıyla şekillenmekte. Yüz yirmi sekiz sayfadan oluşan Yazma Üzerine Sohbetler’de birçok kitap ve yazardan bahsedildiğini ve bu sayfaların yeşile boyanarak ana metinden ayrıldığını görüyoruz. Bu ayrım konunun idrakini kolaylaştırıyor ve okuru kitaba bir adım daha yaklaştırıyor.

“Kurmaca Üzerine” bölümüne, kurmaca metinin ne kadar iyi yazılırsa gerçeğe o kadar yaklaşacağını söyleyerek söze başlayan Le Guin, David Naimon tarafından “hayal gücünün yazarı” olarak nitelendiriliyor. Kurmaca metni oluştururken taklit etme yöntemini kullanmak, anlatıcının bakış açısını belirlemek, dil bilgisi ve dilin kullanımı, metinde ses ve ritimin yeri gibi noktalara Woolf, Tolstoy ve Tolkien gibi kendi zamanını aşmayı başarmış yazarların metinleri üzerinden örnekler verilerek değiniliyor.

Şiirin Yaşayan Bilgesinden Tefekkürlü Bir Dil

Kitabın “şiir üzerine” bölümüne geldiğimizde şiirin olur ve olmazları, sınırları ve bu sınırların neye göre şekil alması gerektiği, şiirin biçimi gibi konular karşılıyor bizi. Le Guin haleli kelimeler bir araya geldiğinde bir ritim hissediliyorsa o noktada bir şiir potansiyeli olduğunu, şiirde kafiye ve ölçü kullanmanın daha özgür hissettirdiğini, bilimin açıklayıcı şiirin ise ima edici bir yanının olduğunu söylerken; Naimon bu ifadelere karşılık olarak “Le Guin’in kurmacasında nasıl hayal gücü varsa şiirlerinde ise tefekkür var” diyerek Le Guin’in ritme, müziğe, doğaya ve dile olan hassasiyetine son noktayı koyuyor.

Kurmaca dışı bölümünde ise “Şiir veya hikayeden aldığım zevki kurmaca dışı bir eserden nadiren alırım.” itirafına rağmen yaşam, aile, hayvanlar, kadın ve kadınların yazarlıktaki yeri gibi can alıcı noktaları kendine konu edinen Le Guin'in, imzasını kurmaca dışı metinlere de özenle attığını görüyoruz.

Yazma Üzerine Sohbetler kitabını okurken kendinizi sohbetin içindeki üçüncü bir ses gibi hissedecek, Le Guin’in okurlarına açtığın yepyeni kapılardan geçecek ve onu daha yakından tanıma fırsatı yakalayacaksınız.