Yazarken bir kapıdan girer, çoğu zaman aynı kapıdan çıkar gideriz. Bir doğruyla başlar, aynı doğruyla bitiririz. Başlangıçla son arasındaki o ara bölge, yazının yol boyunca geçirdiği değişim, duraksama ya da bocalama anları çoğu yazıda görünmez. Ben bu kitapta o ara bölge de yazıda görünsün, düşüncenin karşıt seslerle karşılaştığında, yan yollara saptığında ya da odak noktasını değiştirdiğinde geçirdiği değişim, rotadaki o sapma ya da dönüşüm anları da yazının parçası olsun istedim.

Edebiyat yazılarında çoğu zaman çoktan varılmış doğruları bir kez de edebiyata söyletir, yazı daha başlamadan önce oluşmuş bir sözü yapıta tekrarlatır, edebiyatı politikanın kolaylaştırıcısına, kuramın kenar süsüne dönüştürüp köşemize çekiliriz. Bu yazılar farklı bir yol izliyor: Yazarların, yapıtların ya da cümlelerin hazır doğrulara, sabit söylemlere, som kategorilere kolayca eklenen yanlarına değil, zorluk çıkartan yanlarına, önümüze getirip bıraktıkları problemlere odaklanıyor. Çoktan verilmiş cevaplardan çok, o cevapların içinde kıpırdamaya devam eden sorulara dikkat kesiliyor. ––Nurdan Gürbilek

Sunuş, s. 9-10

Yazarken bir kapıdan girer, çoğu zaman aynı kapıdan çıkar gideriz. Bir doğruyla başlar, aynı doğruyla bitiririz. Başlangıçla son arasındaki o ara bölge, yazının yol boyunca geçirdiği değişim, duraksama ya da bocalama anları, Bilge Karasu’nun “ikircikle, olasılıkların, olanakların gözden geçirilmesi, tartılması, seçilmesiyle, verilen kararın bir daha, bir daha düşünülmesiyle doldurduğum süre” dediği şey çoğu yazıda görünmez. Ben bu kitapta o ara bölge de yazıda görünsün, düşüncenin karşıt seslerle karşılaştığında, yan yollara saptığında ya da odak noktasını değiştirdiğinde geçirdiği değişim, rotadaki o sapma ya da dönüşüm anları da yazının parçası olsun istedim. Benjamin’in meydanlar için söylediği şeyi (“Bir meydanın farkına varabilmek için insanın oraya dört ayrı yönden yaklaşması, hatta orayı dört ayrı yönde terk etmesi gerekir”) yazıda da yapabilmek için bir yazara, cümleye ya da probleme birkaç kapıdan birden girmeyi denedim. Edebiyat yazılarında çoğu zaman çoktan varılmış doğruları bir kez de edebiyata söyletir, yazı daha başlamadan önce oluşmuş bir sözü yapıta tekrarlatır, edebiyatı politikanın kolaylaştırıcısına, kuramın kenar süsüne dönüştürüp köşemize çekiliriz. Bu yazılar farklı bir yol izliyor: Yazarların, yapıtların ya da cümlelerin hazır doğrulara, sabit söylemlere, som kategorilere kolayca eklenen yanlarına değil, zorluk çıkartan yanlarına, önümüze getirip bıraktıkları problemlere odaklanıyor. Çoktan verilmiş cevaplardan ço...

Devamını görmek için bkz.

Şükrü Argın, “Örme ve gülme biçimleri”, K24, 21 Aralık 2023

Bana öyle geliyor ki burada, Türkiye denen coğrafyada 2023’ün öne çıkan kitabı Nurdan Gürbilek’in Örme Biçimleri’dir. Şüphesiz öznel bir hüküm bu, fakat “öyle geliyor ki” dediğime göre, bu hükmü mümkün kılan, en azından “öyle” görünen; yani görülen şeyden “gelen” bazı parıltılar da olmalı. Göze gayri iradi çarpan bir şeyler... Yani bu hükmün makamıyla değil de, bizatihi muhatabıyla alakalı bazı vasıflar; dolayısıyla subjektif bir değerlendirmeyle savuşturulamayacak, göz ardı edilmemesi, objektif olarak değerlendirilmesi gereken türden bazı hususi hasletler, meziyetler...

Yine de 2023’ün en önemli kitabı tartışmasız buydu, diyemem elbette, bu hükmün boynunu “bence” diyerek bükmeden... Her şeyden önce, 2023’te yayımlanan telif ve tercüme kitapların tümü şöyle dursun, böyle bir hüküm vermeye el verecek ölçüde makul bir kısmını –okumak bir yana– görmedim bile. Fakat sezgilerime dayanarak, Gürbilek’in bu kitabının, 2023’te –en azından telif eserler arasında– öne çıkan bir eser olduğunu söyleyebileceğimizi düşünüyorum. Yani sadece benim için değil, “bizim” için 2023’ün öne çıkan ya da çıkarılmayı hak eden kitabı Örme Biçimleri’dir diyebilirim. Bir kere, ‘90’ların başından bugüne, yaklaşık iki ya da üçer yıllık aralarla kaleme aldığı on göz ardı edilemez kitapla çıkan bir yazar var karşımızda. Meşhur ifadeyi ters yüz ederek söylersem, istikrarlı bir “halin istisnası” durumuyl...

Devamını görmek için bkz.

Seçil Okumuş, "Yazma Biçimleri: Örerek Yazmak, Yazarak Örmek”, DergiPark, 30 Aralık 2023

Nurdan Gürbilek Örme Biçimleri: Bir Ters Bir Düz Fragmanlar’da soruların soruları, cevapların cevapları doğurduğu, metinler arası ilişkinin yoğun olduğu bir zemin oluşturur. Bu zeminde okur metinler arasından Orhan Kemal’i, Oğuz Atay’ı, Walter Benjamin’i, Leonard Cohen’i, Henri Bergson’u, René Girard’ı, Orhan Koçak’ı, Turgut Uyar’ı, Ece Ayhan’ı, Gilles Deleuze’ü, Edward Said’i, Mihail Bahtin’i, Rancière’i, Sevim Burak’ı, Sigmund Freud’u, Charlotte Brontë’yi, Vüs’at O. Bener’i, Edip Cansever’i, Elaine Showalter’ı, Harold Bloom’u, Aristolates’i, Başak Ertür’ü, Umberto Eco’yu, Alenka Zupancic’i, Ülker Gökberk’i selamlama fırsatı elde eder. Gürbilek altı bölüme ayırdığı kitabında okura çeşitli okuma biçimleri sunar. Okur bir taraftan örgünün bir yazı metaforu bağlamında kullanılabileceğini öğrenirken bir taraftan Virgina Woolf’un Kendine Ait Bir Oda’sının 1928’de Cambridge Kadınlar Koleji öğrencilerine “Kadınlar ve Kurmaca” üzerine yaptığı konuşmanın metni olduğunu öğrenir; bir taraftan kendini Bilge Karasu, Latife Tekin metinlerine daha yakın bir temas içinde bulurken diğer taraftan Bahtin ve Adorno ile karşılaşır.

Gürbilek eserinin ilk bölümünü “kadınların gündelik işleriyle sanat arasındaki kalın sınırı yıkan bir modernizmin başlatıcısı” olarak gördüğü Virgina Woolf’a ayırır. “Kadın yazar” kulvarına hapsedilmekten hoşlanmadığı...

Devamını görmek için bkz.

Nahide Nagehan Akyol, “Nurdan Gürbilek’in ‘Örme Biçimleri’”, Sabit Fikir, Kasım 2023

Edebiyat eleştirmeni yazar Nurdan Gürbilek, Örme Biçimleri’nde örme ile edebi eserler arasındaki bağlantıları Freud ve Woolf arasında kurduğu bağdan başlayarak didişmeyi seçtiği Bilge Karasu, Latife Tekin, Bergson, Arendt gibi yazarların seçki metinleriyle ortaya koyuyor. Yazar, “Bugün yazıyı sadece silah mecazıyla değil (‘kalem kılıçtan keskindir’), aynı zamanda bir ‘dokuma’, bir ‘örgü’, bir ‘ağ’ olarak düşünüyorsak, bunda ‘Virginia’nın Ağı’nın da payı var. ‘Çekiçle felsefe’ (Nietzsche), ‘baltayla yazı’ (Galeano) oluyorsa, dokuyarak, örerek, ağ oluşturarak yazmak neden olmasın?” diyor.

Nurdan Gürbilek, edebiyat metinlerine deneme ile incelemenin kesiştiği ince çizgiden bakabilen, eleştiriden ziyade açıklama getiren, ona kendinden bir şeyler katabilen ve en önemlisi hayatı yeniden tanımlama arzusuyla yazan ve okuyan birisi. İlk kitabı Vitrinde Yaşamak ile tanıdığımız, hayatı edebiyat üzerinden okuma serüvenine biz okuyucularını da dâhil eden Gürbilek “Hiçbir şey sadece tek bir şey değildir” ilkesinden hareketle kaleme aldığı ve Virginia Woolf’tan esinlenerek isim verdiği yeni deneme kitabı Örme Biçimleri ile yeniden karşımızda.

Örme Biçimleri; kendi içerisinde alt başlıklara ayrılan toplam altı ana bölümden oluşuyor. İlk üç bölümde Virginia Woolf, Bilge Karasu ve Latife Tekin’i gerçek anlamda “örgü örme”yle ele alıp...

Devamını görmek için bkz.