Günümüz Türkiye sinemasından altı film: Gnostisizmin kefaretçi, mesihçi ve devrimci yönlerine olumlayıcı yaklaşan bir masal üzerine kurulmuş Ulak, din ile ekonomi arasındaki ilişkiyi tartışma fırsatı sunan Takva, din görevlisi başkahramanı Selman Bulut’un Karaköy’deki merkez camisinde işlenen bir cinayeti soruşturduğu İtirazım Var!, heterodoks İslam ve sosyalist düşünce arasındaki paralellikleri konu edinen İftarlık Gazoz, İslam’ın modernlikle bağdaşabilirliği meselesini tartışan The İmam, ve bir roman uyarlaması olan ve din ile felsefeyi karşı karşıya getiren Gölgesizler. — Birbirinden bağımsız görünen üç farklı alanın, siyaset, din ve sinemanın birbirlerini nasıl sorunsallaştırıp yeniden şekillendirdiğini bu filmler üzerinden inceleyen Ebru Thwaites Diken, kitabını şöyle gerekçelendiriyor:

“Siyaset, din ve sinema arasındaki ilişkiye, bu üç alanın ortak kökenleri temelinde odaklanıyorum. Bu üç alanı ‘gösteri’ kavramı birbirine bağlar. Hem siyaset hem din alanında iktidar görsel mekanizmalara dayalıdır. Günümüzde ise sinema, ’gösteri’ bakımından ayrıcalıklı bir konumda; bir kitle sanatı olduğu ölçüde, hangi öznelliğin üretildiğiyle ilgili olarak kolektif bilinçdışını şekillendiriyor. Bu üç alanda da öznelik, görme ilişkisi üzerinden kuruluyor. Kitabın amacı, siyaset ve dinin sinemasal doğasının Türkiye sineması bağlamında kendini gösterme şeklini anlaşılır kılmaktır. Kitap bunun yanı sıra, bir sanat formu olarak sinemanın siyasi ve dinsel ifadeler, duyumlar, duygulanımlar ve hakikatler yaratma kapasitesini de incelemektedir.”

Giriş, Sinema, Siyaset ve Din, s. 11-13

Görünüşe bakılırsa modernlik ne dinle ne de dinsiz yapabiliyor. Çağdaş siyasi ve kültürel tahayyülde çoktan izini bırakmış olan “dinin geri dönüşü” ise bu paradoksu olsa olsa daha da belirginleştirmekte. Dolayısıyla, her ne kadar eskiden modernite ile birlikte din eleştirisinin tamamlandığı düşünülse de (Marx 1957) din günümüzde hakikat fikri için ve bir hakikati ifade etme aracı olarak vazgeçilmez hale gelmiş gibi görünüyor (Thwaites Diken 2015: 393).

Neoliberal ve muhafazakâr bir iktidar tarafından yönetilen bir ülke olan Türkiye, “dinin geri dönüşü”nün farklı versiyonlarından yalnızca siyaseten değil, kültürel açıdan da derin bir şekilde etkilenmektedir (a.g.y.). Çağdaş Türkiye sineması bu bakımdan paradigmatiktir. Fakat Türkiye sinemasında dinin giderek artan görünürlüğü, toplumsal ve kültürel analizlere aynı görünürlükte yansımamaktadır.

Bu kitap birbirinden bağımsız gibi görünen üç farklı alanı...

Devamını görmek için bkz.

Emre Özsümbül, "Günümüz Türkiye Sinemasında Din ve Siyaset", hemhal.org, 16 Ekim 2021

Yakınlarda yayımlanan, Siyaset ve Dinin Gösterisi: Günümüz Türkiye Sinemasından Altı Film Üzerine adlı çalışma din, siyaset ve sinema arasındaki ilişkiselliği modern Türkiye sinemasının son dönemine ait altı film bağlamında analiz ediyor. Ebru Thwaties Diken’in kaleme aldığı çalışmada, siyaset ve dinin sinemadaki farklı temsil biçimleri soruşturularak Türkiye’de son dönemde yaşanan dinselleşmenin sinemasal izdüşümleri ortaya konulmaya çalışılıyor.

Diken, Guy Debord’dan ödünç aldığı ‘gösteri’ kavramının din, siyaset ve sinemayı birbirine bağladığını söylemektedir. Debord’a göre ‘gösteri’, kapitalist dünyada iktidarın zor aygıtları kullanmaksızın yarattığı etkiyi ifade etmekte kullanılan bir kavramdır ve yaşamın her bir veçhesinden kopmuş imajların meydana getirdiği bir sahte gerçeklik ve nesnelleşmiş bir dünya görüntüsüdür (1). Bu kapsamda sinemayı da siyaset ve ...

Devamını görmek için bkz.