Yirminci yüzyılın önemli Rus yazarlarından Andrey Platonov’un dokuz öykü ve iki denemesini içeren bu derlemeyi, Günay Çetao Kızılırmak’ın güzel çevirisiyle okurlarımıza sunmaktan mutluluk duyuyoruz.

"Sonbaharın son demlerinde ihtiyar her zamanki gibi ötede duran keman kutusunun üzerine bir serçenin konduğunu gördü. Müzisyen, küçük kuşun henüz uyumamış, üstelik şu akşam vakti geçim derdine düşmüş olmasına şaştı. Gerçi sırf gündüz çalışarak karın doyurmak zordu artık: Tüm ağaçlar kış uykusuna çekilmiş, haşereler ölmüş, şehir toprağı çıplak ve aç kalakalmıştı çünkü atlar nadiren geçiyor ve kapıcılar peşlerinden derhal temizliyordu bıraktıkları gübreyi. Sahiden de bir serçe güzün yahut bir kış günü nasıl doyurmalıydı karnını?

"Serçe kutunun ötesini berisini bir güzel teftiş etti ve işine yarayacak hiçbir şey bulamadı. O zaman ayacıklarıyla bozuklukları kıpırdattı, gagasıyla en küçük bronz kapiği aldı ve kim bilir nereye uçtu. Demek ki boşuna gelmemişti – ne olursa olsun bir şey almış sayılırdı! Varsın yaşasın, didinsin, onun da bir şekilde geçinmesi gerek."

Temmuz Fırtınası, s. 9-10

Dokuz yaşındaki nataşa çoktandır küçük kardeşi Antoşka’yla birlikte “Ortak Yaşam” Kolhozu’ndan Panyutino Köyü’ne doğru yürüyordu. Yol yalnızca dört kilometreydi ama çocukken dünya insanın gözüne büyük görünür... Nataşa, yorulunca ona acıklı bakışlar atan kardeşini kâh kucağına alıyor, kâh kendi ayacıkları üzerinde yürüsün diye yere indiriyordu – gürbüzdü kardeşi, ağırdı, dört yaşını doldurmuştu ve Nataşa’nın canını çıkarıyordu.

Sıcak temmuz yolunun iki yanında yükselen çavdarlar başlarını eğiyordu artık – başaklar bitimsiz yaz ve güneşten yorulduklarını hissetmiş de ihtiyarlara dönmüşlerdi sanki. Nataşa, birilerinin gizli gizli yaşadığından emin olduğu çavdar tarlasına korkarak bakıyor, karşılarına biri çıkacak olursa kardeşini nereye saklayacağını düşünüyordu – o bari sağ kalsın. Antoşka’nın başına kendi eşarbını bağlasa, onu kıza benzetse –kızlara pek ilişmezler ya– daha iyi olurdu; ya da onu bir koyaktaki kumdan mağaraya gizle...

Devamını görmek için bkz.

Emek Erez, "Andrey Platonov öykülerinde emekçi doğa", kisadalga.net, 23 Ekim 2022

İdealler ve yaşananlar arasındaki çelişkileri anlatıya taşımasıyla, Sovyet deneyimini en iyi yazanlardan biridir Andrey Platonov dersek, sanırım aşırı bir yorumda bulunmuş olmayız. Platonov’un metinlerinde; makinelerin gürültüsü, demiryollarının, trenlerin tıkırtısı, bilim, teknik, emek, doğa yaşamın içine yerleştirilir ve yeni inşa edilenin heyecanıyla birleşir. Ayrıca onun anlatısı, insanın farklı yüzlerini bir araya getirirken ülkesinin ve döneminin düşüncesinin çelişkilerini taşır.

Platonov kendi zamanında pek anlaşılamayan bir Marksizm anlayışının da temsilcisidir. Onun metinlerinde kesin iyiye yaslanan bir Marksizm’den çok gündelik yaşamda, yeni inşa edilen devletle birlikte bu düşüncenin nasıl algılandığını buluruz. O daha çok ideale yerleşmeyen yanların getirdiği sıkıntıya, şüpheye ve kaygıya yoğunlaşır. Yazar, karakterlerinde döneminin getirilerine yürekten bağlanan...

Devamını görmek için bkz.

Behçet Çelik, "Ruhun özlediği o tesadüfi şey: Platonov’un 'Saklı İnsan'ı", K24, 29 Aralık 2022

Saklı İnsan, [1] son yıllarda Türkiye’de sayısı giderek artan Platonov okurları için sürpriz oldu. İkisi uzun, dokuz öykü ve iki deneme içeren bu derlemeyi “benim için bu yılın kitabı” olarak seçmem öncelikle Platonov’un edebiyatına duyduğum hayranlıktan ötürü, ama aynı zamanda Metis Yayınları’nın ilgi gören bir yazarın mümkün olduğunca bütün (ya da ulaşılabilen) yapıtlarını yayımlama konusunda gösterdiği özen de etkili bunda. İlgiyle, severek okuduğumuz kitaplar bizi başka kitaplara yöneltir; genellikle aynı yazarın başka kitaplarıdır bunlar ya da aynı tarzdaki, yakın ekollerdeki yapıtlardır. Saklı İnsan’ı okuduktan sonraysa farklı, kuramsal bir kitabı, iki yıl önce yayımlanan McKenzie Wark’ın Moleküler Kızıl: Antropesen Çağının Teorisi [2]kitabını dikkatle yeniden okuma isteği duydum. Bu kitabın Platonov’la ilgili bölümündeki...

Devamını görmek için bkz.

Özlem Karapınar, "Kuşkuya Kapılan Makar", kitaphaber.com.tr, 2 Ocak 2023

XX. Yüzyılın önemli Rus yazarlarından Andrey Platonov'un dokuz öyküsü ve iki denemesinden oluşan, derleme bir kitap olan Saklı İnsan, 2022 Ekim ayında Metis Yayınları aracılığıyla, Güney Çeteo Kızılırmak çevirisiyle okurlarıyla buluştu.

Kitapta derlenen öyküler genelde; devrim sonrası yaşamda günlük hayat, köylerde açlık çeken insanlar, sosyalizm idealinin halk tarafından yeterince anlaşılamaması, üretim ve çalışmanın sürekli yüceltilirken insan hayatının aynı kıymette olmaması, bozkırdaki yoksul insanların derin yalnızlığı üzerinedir. Kitapta bulunan "Yurt Sevgisi ya da Serçenin Yolculuğu" ve "Meçhul Çiçek" öyküleri masalsı bir biçimde yazılsa da diğer öyküler gerçekçi bir dille kaleme alınmıştır. Bütün öykülerinde hiciv unsurlarına, sembolik ifadelere ve siyasi göndermelere rastlanır. Kızıl Ordu'da savaşmış, gençlik yıllarında devrim yanlısı olan Platonov, devrim sonrası ç...

Devamını görmek için bkz.