"Edebiyat elbette insanları gözlemlemenin sonucunda ortaya çıkar," diyor Platonov. "Onları gözlemlemek için de mektuplarından daha iyi bir yer olabilir mi?"

Nitekim Platonov’un 1920-1950 yılları arasında kaleme aldığı mektuplardan oluşan bu derleme, Rus edebiyatının en özgün yazarlarından birinin yaşamını tıpkı bir anahtar deliğinden bakar gibi gözlemleme, onun duygu ve düşüncelerine tanık olma imkânı veriyor bize. Neler yok ki bu mektuplarda: Eşine duyduğu tutkulu aşk ve çalışmak için başka şehirlere gitmek zorunda kaldığında içini kemiren kıskançlık. Bazı eserlerinin komünizm karşıtı gibi algılanması sonucunda edebiyat dünyasından dışlanması; bu yüzden hayatı boyunca sürekli maddi sıkıntılarla boğuşması. İşçi sınıfını kendi “vatanı” saydığı halde onun düşmanı olarak yaftalanmanın yüreğinde açtığı derin yara. "Sakıncalı" bir yazar olmaktan kurtulup saygı görmek ve kendini çok sevdiği edebiyat uğraşına adayabilmek için verdiği mücadelede sürekli duvara toslaması. Çok sevdiği oğlu daha on beş yaşındayken tutuklanıp hapse atıldığında ve hapisten çıktıktan birkaç yıl sonra tüberkülozdan öldüğünde kapıldığı derin keder. Tüm bunlara rağmen yaşamaya, çabalamaya, sevmeye, ummaya devam etmesi.

Mektupların her biri yapbozun bir parçasını oluşturuyor: Bir eş, bir baba, yazar, arkadaş, yoldaş, yurttaş olarak, kısacası insan olarak Andrey Platonov’u daha iyi tanıyoruz onlar sayesinde.

M. A. Platonova'ya, 11 Aralık 1926, Tambov, 18:00, s. 35-37

Mariya,

Şu an küçücük ve neredeyse bomboş bir odada (bir masa, bir sandalye, bir de yatak var) yazıyorum. Avlunun ortasına kondurulmuş küçücük bir ev. Sokak bomboş, sessiz ve karla kaplı. Her köşe sessizlikle tıkanmış. Yalnız başımayım. Kapımda bir emaye levha asılı: “A. İ. Pavlov, İmparator Tiyatrosu Oyuncusu.” Belli ki bir zamanlar bu odada A. İ. Pavlov diye biri yaşıyormuş, belki de şu an benim oturduğum yerde oturmuş ve tıpkı benim gibi bu sessiz ve kimsesiz şehirde sıkılmıştır. Tambov boş daire ve odayla dolu olmasına rağmen, güçbela buldum başımı sokacak bir yer. Bolşevik sanıyorlar ve nedense korkuyorlar.* Mutaassıp bir şehir, ağzına kadar dindar kocakarıyla dolu tipik bir taşra kenti.

Çok sıkılıyorum. İçimi rahatlatan tek şey sana yazmak ve “Doğa Yolu”nu bitirmiş olmak. Toprak İşleri’nde her şey ve herkes midemi bulandırıyor. Kendi ruhumla ve eski, acı veren düşüncelerle baş başa...

Devamını görmek için bkz.

Behçet Çelik, "Platonov'un mektupları", K24, 15 Şubat 2018

Eserleri on yıllarca Sovyetler Birliği’nde yasaklandıktan sonra ancak 1990’larda yeniden basılan Andrey Platonov’un kitapları hak ettikleri ilgiyi de bundan sonra görebildi, kısa zamanda pek çok dilde yayımlandı, biz de 2000’lerin sonundan itibaren büyük bölümünü Türkçede okuma imkânı bulabildik. Geçtiğimiz günlerde de Platonov’un mektuplarından oluşan bir seçki Birbirimiz İçin Yaşayacağız adıyla yayımlandı. Platonov’un çileli hayatına dair birinci elden ayrıntılı bilgiler içeren bu mektuplarda 1920-1950 arasındaki SSCB’nin politik ve düşünsel iklimine dair önemli ipuçları bulmak da mümkün. Ama önce hayat hikâyesine kısaca bir bakmakta fayda var.

Gerçek adı Andrey Platonoviç Klimentov olan Platonov ilk öykülerini 1918’te demiryolu işçilerinin gazetesinde yayımladıktan sonra 1920’de Voronej’deki bazı Bolşevik gazetelerin yayın kurulunda yer almıştır. Birbirimiz İçin Yaşayacağız’da...

Devamını görmek için bkz.

Metin Celâl, "Bırakın beni, canımı acıtıyorsunuz", Cumhuriyet Kitap, 8 Mart 2018

Andrey Platonoviç Platonov, bir demiryolu işçisinin oğlu olarak 1899'da Voronej yakınlarında dünyaya gelmiş. İç savaş sırasında Kızıl Ordu'da görev almış. Elektrik mühendisi ve arazi ıslahı uzmanı olmuş. 1918’den itibaren çeşitli gazete ve dergilerde makale, şiir ve denemeleri, 1926’dan itibaren de kısa öyküleri yayımlanmaya başlamış. Maksim Gorki desteklemiş. Stalin’in hem kendisini hem de yayıncısını sert bir şekilde eleştirmesiyle yazarlık yaşamı sekteye uğramış. Eserlerini yayımlatamaz hâle gelmiş. İkinci Dünya Savaşı sırasında, savaş muhabiri olarak çalışınca tekrar yazar olarak onay görmüş ama savaş sonrasında yine yazdıkları eleştirilmiş. Zorunlu çalışma kampından dönen oğlundan kaptığı tüberkülozun ilerlemesi sonucu 1951’de ölmüş. Başlıca eserleri 1980'lerin sonuna dek yasaklı kalmış.

Bu kısa ve öz yaşam öyküsünü, tüm eserlerini yayımlayan Metis Yayınları’ndan çıkan k...

Devamını görmek için bkz.

Emre Tansu Keten, "Birbirimiz için Yaşayacağız: Mektuplarla Platonov", yeniyol.org, 20 Nisan 2018

Ekim Devrimi’nin yüzüncü yıl dönümünde, işçi sınıfının bu ilk muzaffer devriminin her yönüne olduğu gibi, yarattığı sanatsal enerjiye de yoğun bir ilgi oluştu. Devrimin sanatı hakkında birçok makale yayımlanırken, Sovyet edebiyatını oluşturan yazarlar da, bu ilgiden nasibini aldı. Aslında Ekim Devrimi’nin sanatı, basit bir şekilde sosyal devrime ayak uyduran, devrimin propagandasını yapan bir sanat değildi. Sanat alanındaki önkabulleri, kanıksanmış iktidar yapılarını ve sınıfsal ayrımları yıkıp atmaya çalışan, sanatı demokratikleştirip bütün halkın üretimine açmayı amaçlayan ve insanlığın bütün potansiyelini serbest bırakma kararlılığında olan devrimci bir sanattı.

Andrey Platonov, işte böyle bir devrimci ortamda üretimlerine başlamış bir yazardı. Devrime aktif olarak katılmış, bu süreçte ilk eserlerini vermeye başlamış, ardından bir mühendis olarak ülkenin e...

Devamını görmek için bkz.