Görmenin Diyalektiği, farklı amaçlarla yapılacak okumalara cevap verebilecek bir kitap: Öncelikle Walter Benjamin ve onun tamamlanmamış Pasajlar Çalışması üzerine kapsamlı bir düşünsel biyografi. Susan Buck-Morss, Benjamin'in bitmemiş projesini tamamlayıp kitap haline getirmek istercesine onun gözüne yerleşiyor, Pasajlar dosyalarına düştüğü bütün o not ve fragmanlarla Benjamin bize tam olarak ne demek istiyordu, bunu araştırıyor.

İkinci bir okuma ise, 19. ve 20. yüzyıl boyunca, kapitalistleşmenin getirdiği temel nitelikteki kültürel dönüşümleri ve bunların nasıl olup da bugün yaşadığımız dünyayı ortaya çıkardığını anlayabilmek için Benjamin'in kavramlarını takip etmek olacaktır. Böyle bir düşünsel ve sosyal tarihi kesen ve besleyen çok sayıda eksen var kitapta: İlerleme fikri, kapitalizmin ve modernizmin çekirdek başkentleri, ilk dünya fuarları, mimarlık, fosil, fetiş, istek imgeleri, yıkıntılar, kolektif rüyalar, metalaşma, Avrupa faşizmi, mitik tarih ve doğa algılaması.

Ve nihayet görme üstüne bir kitap: Nasıl "görebiliriz"? Benjamin'in görüsünü çağdaşlarından ayıran neydi? Onun "görme biçimini", o denli etkilendiği diğer Marksistlerden, ilahiyatçılardan, Hıristiyan ve Yahudi "kurtuluşçular"dan farklı kılan neydi?

Benjamin'in, ve ardından Buck-Morss'un onu takip ederek bu kitapla çok iyi bir örneğini verdiği yönteminin (geçmişe ve geçmişin zamanla atık haline gelmiş nesne ve imgelerine bugün için taşıdıkları devrimci imkânlar açısından bakmanın) Türkçe okuyup yazanlar için de esinleyici olacağını düşünüyoruz.

Önsöz, s. 13-16.

Pek alışıldık bir girişim değil bu kitap. Felsefi hakikatin kaynağı olarak kitle kültürünün enkazını ciddiye alan Walter Benjamin'in geliştirdiği görmenin diyalektiğinin yorumlanmasını içeren resimli bir felsefe kitabı. Otoritesini hiçbir zaman yazılmamış bir kitaba, Benjamin'in olgunluk yıllarının tamamlanmamış en büyük projesine borçlu: Pasajlar Çalışması (Passagen-Werk). Benjamin bize bir "eser" yerine, Paris'te şekillenen ve sonrasında dönüp Paris'i şekillendiren haliyle, on dokuzuncu yüzyıl sanayi kültürüne ilişkin bir yığın not bırakmıştır. Çok çeşitli tarihsel kaynaklardan yararlanarak derlediği bu notları, asgari düzeyde yorum ekleyerek dosyalamış ve fragmanların nasıl düzenlenmesi gerektiğine ilişkin sadece çok genel bazı ipuçları bırakmıştır.

Kitapta bu hiç yazılmamış çalışmanın fragmanlarına titizlikle bağlı kaldım. Pasajlar'a aşina olan bir okur bu çalışmayı burada aynen yayımlamaktan ziyade mimetik olarak il...

Devamını görmek için bkz.

Selim Salih, “Walter Benjamin’in gör dediği”, Kitap Zamanı, 1 Şubat 2010

“Mecâz oldu hakîkat, hakîkat oldu mecâz / Yıkıldı belki esasından eski mâlûmat”. Bibliotheque Nationale'deki uzun çalışmaları esnasında Walter Benjamin (1892-1940), Sadullah Paşa'nın (1838-91) “19. Asır” başlıklı şiirine büyük ihtimal rastlamamıştır.

Rastlamış olsa bile ihtiyacı olan malzemenin bu ezoterik alfabe ile yazılmış herhangi bir metinde bulunabileceğine ihtimal vermemiş; taradığı binlerce kataloğun içindeki yüz binlerce başlıktan biri olarak “19. Asır”, Benjamin'in boş bakışları ile belki bir an temas etmiştir. Hâlbuki “19. Asır”, en azından yukarıda alıntıladığım üçüncü beyit, Benjamin'in Pasajlar projesi bağlamında dikkatini çekebilirdi. Sadullah Paşa'nın, 19. yüzyılı kendi tarihsel deneyiminden uzakta ama yakalanmış ve deneyimlenmiş bir imkân / gelecek / ütopya olarak anlattığı bu şiir, hakikati, eski malumatın “belki esasından” yıkılmasına bağlar. Hakikat ve mecaz arasında kurulan...

Devamını görmek için bkz.

Ertan Yılmaz, “Hız, değişim, süregelen”, Sabit Fikir, Mart 2010

“Rüyaların tarihi hâlâ yazılmayı bekliyor [...]. – Walter Benjamin

Walter Benjamin kediler için hiç de eğlenceli olmayan bir dünyada yaşıyordu. Kedilerin kentlere alışmasının en zor olduğu dönemlerdi onun yaşadığı zaman. Büyük kentlere bir anlam bulmaya çalışırken Benjamin, kedilerin içinde olduğu dünyada köpeklerin neden bu kadar emir komuta zincirine uyduklarına bir türlü anlam veremiyordu. Dünya karışıktı. Her şey hızlanıyordu. Her şey bir araya geliyordu. Her şey kentlerden dağılıyordu küçük kasabalara, köylere, dağların yamacına. Romantizm “Son Bakışta Aşk”ı anlayabilir miydi bilinmiyordu. Arada kalıyordu hep. Arada kaldığı şeylerin adına “Pasajlar” diyordu Benjamin. “Uyuyan Güzel Masalı”nı yeniden yazacaktı ve bunun alt başlığı “Diyalektik Peri Masalı Sahnesi” olacaktı. Bitmedi. Bitemeden ve kedileri anlayamadan korkunç gelmişti Gestapo. Napoli, Moskova, Paris, Berlin farklı akşamlardaydı. Rü...

Devamını görmek için bkz.

Ani Ceylan Öner, “Modern bir tarihyazımı projesi”, Yeni Şafak Kitap Eki, 3 Mart 2010

Görmenin Diyalektiği çalışması pek alışıldık bir girişim değil. Felsefi hakikatin kaynağı olarak kitle kültürünün enkazını ciddiye alan Walter Benjamin'in geliştirdiği Görmenin Diyalektiği'nin yorumlanmasını da içeren resimli bir felsefe kitabı.

Hayat kadar önemli

Walter Benjamin'in tanımlamasıyla 'Pasajlar Çalışması', sanayi devriminin bir sonucu olarak ortaya çıkan modernliğin keşfe çıkıldığı uzun bir yolculuğun hikâyesi. Pasajlar çalışmasına Benjamin somut olarak 1927 yılında başlamış ve üzerinde 13 yıl çalışmış. 1940 yılında Hitler'in Fransa'yı işgal etmesinin gündemde olduğu günlerde, Fransa'dan kaçma girişimi başarısızlıkla sonuçlanıp, intihar ettiğinde proje hala tamamlanmamış. Ancak, ardında bıraktığı mektupta "Hayatım kadar önemli" dediği bavulunun içerisinde keşfedileceği günü beklemiş. Başlangıçta elli beş sayfalık bir deneme ola...

Devamını görmek için bkz.