Çağdaş Söylenler, günümüz kültürüne karşı yazılmış bir kitap. Filmlerden deterjan reklamlarına, resimli dergilerin yemek tariflerinden fal köşelerine, bu kültürün nasıl yapaylığı doğallık, yüzeyselliği derinlik, geçiciliği sonrasızlık olarak gösterdiğini inceliyor. Malların etrafını saran efsanelerin nasıl oluşturulduğunu, birbiriyle ilgisiz görünen ayrıntıların yapısal bir bütünlük içinde nasıl aldatıcı bir hale yarattığını anlatıyor:

"Kitabımın ardındaki düşüncenin çıkış noktası, çoğu zaman, basının, sanatın, genel yargının, gerçeğin sırtına geçirip durdukları 'doğallık' karşısında bir kızgınlık duygusuydu: kısacası, yaşadığımız güncel olayların öyküsünde Doğa ile Tarih'in her dakika birbirine karıştırıldığını görmekten rahatsızlık duyuyor, apaçık ortada olanın süslenip sergilenişinde saklı olduğunu sandığım çarpıtmaları yakalamak istiyordum."

– Roland Barthes

"Sabun ve Deterjanlar", s. 33-34

Dünya Birinci Deterjan Kongresi (Paris, Eylül 1954) dünyanın kendini Omo rahatlığına kapıp koyvermesine olanak sağladı: deterjanlı ürünler, deri üzerinde hiçbir zararlı etkileri bulunmaması bir yana, madencileri de silikozdan kurtaracaklar belki. Bu ürünler birkaç yıldır öyle yoğun bir tanıtıma konu oluyor ki, Fransızların günlük yaşamının belirli bir bölümünün bir parçası olup çıktı. Ruhçözümleyimlerin biraz da bu bölüm üzerinde durmaları gerekirdi. O zaman arıtıcı sular (Javel) ruhçözümleyimiyle sabun (Lux, Persil) ya da deterjan (Rai, Paic, Crio, Omo) tozlarının ruhçözümleyimi yararlı bir biçimde karşı karşıya getirilebilirdi. Dert ve çare, pislik ve ürün arasındaki bağıntılar birinden ötekine çok farklı.

Örneğin, Javel suları her zaman bir tür sıvı ateş olarak duyumlanmıştır, etkisinin özenle ölçülü tutulması gerekir, yoksa nesnenin kendisi de zarar görür, "yanar"; bu tür ürünlerin içkin söylencesi özdeğin şiddetli, kazıyıcı bir ...

Devamını görmek için bkz.

Alpay Asar, “İktidar hangi dili işitir?”, Virgül, Sayı 10, Temmuz Ağustos 1998

Yaşam üzerine çok boyutlu düşünme bağlamında, bir kılavuz niteliği taşıyan Barthes'ın bu denemelerinin bütünüyle okunması gerekir. Ama bana sorsanız şu iki denemeyi daha bir dikkatli okumak gerek: "Dominici ya da Yazının Utkusu" ve "Dupriez Davası". Hatta işi biraz daha ileri götürüp bu iki "deneme"yi okumak bile yeter diyebiliriz:

Dominici, bu yaşlı ve bilisiz Fransız köylüsü, 1952 yılında, kendi köyevinin yakınında kamp kuran Sir Jac Drummond adlı bir İngiliz turist ile eşini öldürmekle suçlanmış ve idamına karar verilmişti.

Barthes, yargı tutanaklarına dayanarak yaşlı ve bilisiz bir Fransız köylüsü ile ağırceza yargıcının dillerinin (Fransızca konuşmalarına karşın) birbirini tutmadığını, "hiçbir şeyi sızdırmayan bir kapalılık" içinde olduklarını vurguluyor. Evet, iki ayrı dil, ama biri "yasayı ve gücü" kendi yanına almış durumda.

Barthes, bu olağanüstü denemesini şöyle bitir...

Devamını görmek için bkz.

Osman Çakmakçı, “Binbir Yüzü Var Dünyanın Eyvah!”, Radikal 2, 5 Nisan 1998

Roland Barthes Çağdaş Söylenler'de "dünyayı okuyor"; dünyanın görünüşlerini okuyor; üstümüze üstümüze sürülen "çarpıtılmış göstergeleri" okuyor. Biz de böylece, çarpıtılmış göstergelerin yeni "anlamlandırmalarla" giydirdiği, kılığını değiştirdiği dünya nasıl olur da okunur, bunu az biraz da olsa, öğreniyoruz. Birbiri ardı sıra "yansıyan" göstergelerin "gerçekten" de "sahte" olan, kurgulayanın "ideolojisini" izleyene "aktaran" anlamlamalarını okuyoruz.

Kitabı oluşturan 53 yazının hepsi birbirinden farklı, yaşamımızın her nasılsa parçası olmuş "söylen"leri elden geçiriyor. İyice hırpalıyor onları; maskeler düşüyor. Özellikle "Paris Sular Altında", "Yeni Citroen", "Seçim Fotojenisi" ve "Yitik Kıta" çok güzel. Öbür hepsi de çok güzel! Kitabın sonunda yer alan ayrı bir bölümde, "Günümüzde Söylen"de bu yazıların teorik altyapısını anlatıyor.

Bu denemeleri okuyunca ister istemez "imag...

Devamını görmek için bkz.