Devlet ve hükümetler eliyle yıllardır yürütülen kültürel yıkıma karşı sakınma güdüsüyle de olsa, sırf muhalif değer atfettiğimiz için edebiyatı fazla mı kutsuyoruz? Edebiyat metinlerindeki cinsiyetçiliği, homofobiyi ya da satır arasına gömülü mizojinik tasvirleri, türcülüğü, insanmerkezciliği, kısacası bugün kuramsal açıdan gittikçe kuvvetlenen feminist eleştiri bağlamında Türkçe edebiyattaki her cinsiyetten ve cinsel eğilimden yazarın erkek egemen kodlarla gaflete düştüğü sayfaları okuyabiliyor muyuz?

Gaflet kitabı, gaflet kelimesinin dalgınlıktan iğfale değin bütün katmanlarını araştıran, feminist değerler üzerinden edebi metinlerdeki türlü gaflet biçimlerinin altını çizmek isteyen bir yaklaşımla kuruldu. En kestirmeden söylersek, feminist ilkelerin edebiyat eleştirisi yöntemiyle yeniden hatırlatıldığı bir eleştiri kitabı bu. İnsan, hayvan ve yerkabuğundaki bütün varlıklara düzgüsel sınırlar çizen cinsiyetçi söylemin edebiyat yoluyla nasıl üretildiğini tartışan, zaman zaman söz konusu sınırları aşmak iddiasıyla ortaya çıkan bazı metinlerin aslında sınırı daha da kuvvetlendirdiğini fark eden, çoktan zamanı gelmiş müdahaleci bir hamle. Eleştiri dahil kimi edebiyat metinlerinin istemsizce de olsa incelikli bir yoldan eril zihniyete hizmet edebileceğini göstermek, uygarlığı sarmalayarak gündelikleşen eril reflekslerin üstüne ışık düşürmek istedik.

Hem okuru hem yazarı düşündüreceğini umduğumuz kitabımız, eminim gelecekteki edebiyatı da dönüştürecektir.

— Sema Kaygusuz

Sema Kaygusuz, "Failin Son Arzusu", s. 9-11

İlk gençlik çağımda bir gün, evimizin oturma odasında oturmuş annemin hüsran, öfke ve hastalıklarla tekrar tekrar örülen hikâyelerini, bu hikâyelerin insanın içini ezen çıkışsız, seçeneksiz, bunalımlı sonlarını dinlerken, annemin sözünü kesip asla onun gibi bir kadın olmayacağımı söylemiştim. Oldukça soğuk, saldırgan bir cümleydi bu. Düşük tonlu ama net bir ifadeyle, hem ardı arkası kesilmeyen bu ıstıraplı söyleşmelerin zaman içinde biriktirdiği acıma duygusundan kurtulmak, hem de onu örnek olarak kabul etmediğimi kıyasıya bildirmek istemiştim. Bir yanım duygularımın sömürülmesine itiraz ederek başkaldırıyor, öbür yanım annemin annesi olmaya çalışan kifayetsiz ebeveynlik girişimine karşı önlem alıyordu. O da, sakın benim gibi bir kadın olma, demişti karşılık olarak. Gördüğüm kadarıyla gücenmemişti. Bense o günden beri kendime güceniğim.

Üniversiteye giderken nasıl bir kadın olacağımı kestirerek değil, nas...

Devamını görmek için bkz.

Metin Yetkin, "Feminist eleştirinin beklediği kitap: Gaflet", Hürriyet Kitap, 25 Ekim 2019

Feminizmin kadim bir tarihi vardır: Efsaneye göre Lilith, Âdem’in ilk eşidir fakat Âdem ondan üstün olduğunu düşünür. Lilith de buna karşı koyar ve sonuna kadar direnir. Ancak gün gelir Âdem’in baskılarına dayanamaz ve Tanrı’nın yasak ismini söyleyerek cennetten kaçar. O günden beri erkek, haksız üstünlüğünü kadına dayatmaya çalışır. Bu mücadeleyi, “Yaşamın olduğu her yerde savaşmak istiyorum.” diye özetler Clara Zetkin.

Kökeni bu denli eski olan feminizm, üç dalga halinde gelişmiştir. İlk dalga medeni kanunun yeniden düzenlenmesi ve siyasal hakların talep edilmesi şeklinde ortaya çıkar. İkinci dalga ise cinsellik ile çocuk yapmanın ayrımı olarak şekillenir. Üçüncü dalga ise bağımsız bir kadın kimliği yaratma çabasıdır. Feminizmin tarihi seyrine paralel olarak edebi seyri de üç dalga şeklindedir. Berna Moran, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri kitabınd...

Devamını görmek için bkz.