Serpil Gülgün, ''Platonov’un gücü'', Milliyet Kitap Eki, Eylül 2012

Güzün son demlerinde sıkıcı bir gece vakti, sıkıcı rüyasından uyanan küçük bir kız, evinin penceresinden bakar ve elinde meşale, sokakta koşan bir adam görür. Platonov’un 1930’larda yazdığı tıpkı Zamyatin ya da Bulgakov gibi sansüre uğrayan ama ancak KGB’nin 'edebiyat arşivini' açmasıyla 1980’lerde okurun karşısına çıkan romanı Mutlu Moskova işte böyle başlar.

Küçük kız uykuya dalar ve gördüklerini unutur gider: Tüfeğin patlayışı. Sonrasında kopan kederli, aciz çığlığı. Çığlığın ardı ardına patlayan silah sesleriyle yakınlardaki hapishaneden yükselen uğultuya karışması...

Ekim devrimi

Ama gelgelelim ilerleyen yıllarla birlikte küçük kızın yüreğinde, "Hafızasının solgun ışığında", isimsiz bir adam, ansızın beklenmedik anlarda; kimi zaman dans sırasında, kimi zaman bir şeyler atıştırırken ve kimi zaman da uykusunun orta yerinde; kederle ayaklanıp koşmaya başlar. Bu isimsiz adamın çığlığı uzaklardan, dünün küçük kızının vücudunun derinlerinden bir yerden yükselir ve kızın tadını hemen o an kaçırır.

Kızın adı Moskova İvanova Çetsnova’dır ve o sıkıcı güz gecesi Ekim devriminin miladıdır. Bir süre sonra Moskova’nın babası tifodan ölür. Yetim ve öksüz kalan küçük kız dünyayı sarsan o zamanlarda devrim günlerinde uykuya dalan ruhuyla birkaç yıl boşlukta sürüklenir. Moskova önce bir yetimhaneye yerleştirilir sonra da bir okula. Ardından da erkeklerle ilişkileri başlar. Geometrici ve şehir planlamacısı Bojko ile, cerrah Sambikin ile (insan beyninde insanı insan yapan gizi arayan Sambikin’le) sonra yedek er Semyon Sartorius’la...

Bilinmezlik ve belirsizlik üzerine kuruludur Moskova İvanova Çetsnova’nın dünyası. Bu yüzden de hiç bir şeye ve hiç kimseye bağlanamaz. Derken bir gün bir tren kazasında bacağını kaybeder. Ölüleri ölülerle canlandırmaya kalkışan doktor Sambikin onu ameliyat eder. Artık topal ve yalnızdır Moskova. Polisle dayanışma gönüllüsü olan yoldaş Komyagin’le evlenir en sonunda. Meşaleli adamın kendisi olduğunu söyleyen Komyagin’le...

İnsanın varoluşu

Platonov, Moskova İvanova Çetsnova’nın meslekten mesleğe ilişkiden ilişkiye geçen hikâyesinde, tıpkı öteki başyapıtlarında; Dönüş, Çevengur ve Can’da olduğu gibi yalnızca Bolşevik Rusya’nın devrimini ya da Stalinli Rusya’yı anlatmaz bize, yalnızca onların panaromasını çıkarmaz. Aynı zamanda insan tekinin kadim ve sonsuz varoluşunu sorgular büyük yazarlar gibi...

Rus edebiyatı neden biriciktir? Neden bu kadar güçlüdür? Neden dünya edebiyatının önde gelen birkaç edebiyatından biridir? İşte bunun için Tolstoy’un Dostoyevski’nin ya da Gogol’ün tuğla gibi romanlarını okumasanız bile Platonov’un Mutlu Moskova’sını okuyarak bunun nedenini anlayabilirsiniz.