Bu kitap Karatani’nin Batı’da Soğuk Savaş’ın sona ermesini, Japonya’daysa Şowa imparatorunun ölümünü takip eden çalkantılı dönemde kaleme aldığı denemelerden oluşuyor – iki istisnayla: Birincisi, doksanlarda yazılmış ve Marx’ın Louis Bonaparte’ın On Sekiz Brumaire’i adlı eserine son derece özgün bir yorum getiren yazısı; ikincisi ise yenilerde yazılmış “Japonya’da Tarih ve Tekerrür” başlıklı denemesi. İlk bakışta sadece Japonya’yla ilgiliymiş gibi görünen bu denemeler, Karatani’nin deyişiyle “esasen devletin ve sermayenin döngüsel doğasına dair” olduğundan tek bir ülkenin ve belli bir dönemin sınırlarını aşıyor. Sözgelimi, Japonya’da faşizmin tüm erkeklerin oy verme hakkını yasalaştıran Taişo demokrasisinin kurulmasından sonra ortaya çıkmasını, Fransa’da Louis Bonaparte’ın ve Almanya’da Nazi Partisi’nin iktidara temsili sistem aracılığıyla gelmesiyle kıyaslıyor Karatani. Buradan da, faşizmin temsili demokrasinin içinden doğduğu gibi ilk bakışta paradoksal görünen bir tespite varıyor.

“Tarihin incelenmesinin sebebi aslında tam da bir kez olup biten bir fenomen olmaması ve tekrarlanma olasılığını muhafaza etmesidir,” diyen Karatani’ye göre asıl mesele, geçmişteki olayları tek tek ele almaktan ziyade tarihteki tekrar örüntüsünü görebilmek. Peki geçmişteki kötü tecrübelerden ders almak tarihin tekerrür etmesini önler mi? Karatani’nin cevabı, benzer olayların yaşanması önlense bile “yapı”nın tekrarlanmaya devam edeceği yönünde.

Tarih ve Tekerrür’ün özellikle Türkiyeli okurlara hitap eden bir yönü ise, Asya ile Batı arasında kalan Japonya’nın her daim tedirgin konumunun bizlere oldukça tanıdık gelmesi. Kitabın Türkçe basımı için özel bir önsöz yazan Karatani’nin Japonya’da yaşanan ideolojik çatışmalara dair belirlemeleri, ülkemizde olup bitenlere de ışık tutacak nitelikte.

Kitapta ayrıca Kenzaburo Oe, Yukio Mişima ve Haruki Murakami gibi çağdaş Japon edebiyatının önemli yazarlarına dair derinlikli analizler de yer alıyor.

Türkçe Basıma Önsöz, s. 25-29.

Bu kitabı yirmi sene kadar önce yazmıştım. Kitabın içindeki makaleleri birer akademik tez olarak değil bir tür gazete yazısı olarak, bir diğer deyişle o zamanlar Japonya'nın içinde bulunduğu siyasi ve kültürel durumun bana verdiği aciliyet hissiyle kaleme almıştım. Yani açıkçası bu kitabın Japonya dışında okunmasını beklemiyordum. Öte yandan, tespitlerimin Japonya ile ya da belirli bir dönemle sınırlı olmadığını hissetmiştim, çünkü kitap esasen devletin ve sermayenin döngüsel doğasına dairdi. Fakat o sırada bu temayı irdeleyecek vaktim olmamıştı.

İngilizce baskıya şöyle bir ilavede bulundum: Kapitalist ekonominin iş döngüsü gibi tekrarlılıkları vardır; devletin de döngüsel bir doğası vardır. Modern dünya sistemindeki tekerrür bu tekerrürlerin meydana getirdiği bütünden kaynaklanır. Benim hipotezimse şu: Bu döngü 120 yıl kadardır. Bir başka deyişle, 1990'dan sonraki dünya 1870'ten sonraki dünyayı andırmaktadır. Emperyalizm 1870 ve 1...

Devamını görmek için bkz.

Yücel Kayıran, ''Marx’ın On Sekiz Brumaire’i'ni okumak'', Radikal Kitap, 3 Mayıs 2013

Tekerrür kavramı sadece, ilerleme fikri bakımından değil, tarihin komünist topluma doğru ilerlediğini dile getiren tarihsel materyalizmin belli/eski bir yorumu bakımından da, sorunlu bir kavramdır. Marx’ın tarih anlayışı, gelişim aşamalarına dayanır. Her ne kadar Marx, Louis Bonaparte’ın On Sekiz Brumaire’i’nde “Hegel, bir yerde, şöyle bir gözlemde bulunur: bütün tarihsel büyük olaylar ve kişiler, hemen hemen iki kez yinelenir. Hegel eklemeyi unutmuş: birinci kez trajedi olarak, ikinci kez komedi olarak” (Sevim Belli çevirisi) demiş olsa da. Bu paragrafta ileri sürülen, şimdiye kadar, tekerrür kavramı açısından değil, “komedi” kavramı ile Marx’ın, Hegel’i ayakları üzerine oturttuğu fikrinin praksisi bağlamında düşünülmüştü. Tekerrür kavramı, keşfedilmiş değildi. Kojin Karatani’ye göre, Marx, burada, açık ve seçik olarak tekerrür fikrini dile getirmektedir.

Karata...

Devamını görmek için bkz.