Ülkemiz edebiyatının "Bilge"sini 1995 yılında yitirdik. Bilge Karasu Aramızda, 1950’li yılların başından beri edebiyatımıza ve düşünce dünyamıza çok büyük katkılarda bulunmuş olan yazarımızın anısına armağan olarak, eleştirmenlerine, dostlarına, öğrencilerine yaptığımız açık çağrı ile hazırlandı.

Bilge Karasu, okurla metin arasına –yazarın sonradan söyleyecekleri de dahil– başka seslerin girmemesi gerektiğini düşünürdü. Bizim de bu kitabı hazırlarken niyetimiz, Bilge Karasu’yu okura tanıtmak ya da açıklamak değil, onu özleyenlere bir el vermekti.

Aradan geçen yirmi küsur yılda Bilge Karasu hep aramızdaydı, yeni kuşaklar bu büyük yazarın yapıtlarıyla buluşmayı sürdürdü. Bu anma kitabının yeni baskısını da işte bu genç okurlarımız için yapıyoruz.

Bilge Karasu’nun edebiyatını, dünyasını daha iyi anlamak için ayrıca bakınız:

“Büyümenin Tarihi”, Nurdan Gürbilek, Ev Ödevi içinde, s. 79-92.

Bilge Karasu’yu Okumak, Hazırlayan: Doğan Yaşat

Yazının da Yırtılıverdiği Yer, Cem İleri

Müge Gürsoy Sökmen, Sunuş, s. 13-14

Yayıncılık, daha doğrusu benim anladığım anlamda yayıncılık, anonim kalmayı seçenlerin mesleğidir. Bir şeyler söylemek isteyen, ama bunu kendi sözcükleriyle değil, başkalarının metinleri aracılığıyla daha iyi yapabileceğini düşünenlerin işidir.

Yayıncı, ömrü boyunca paylaşabileceği metinler arar; bunların mümkün olduğunca çok kişi tarafından görülmesini ister. Ancak seçici davrandıkça, tercihlerinde kullandığı ölçütleri çoğalttıkça alanını, konuyla/ yapıtla ilgilenecek okurların sayısını daralttığını bilir. Bir yandan gitgide derinleşen sorgulamalara, arayışlara ulaşmak, öte yandan bunları giderek daha çok okurun hayatında dolaşıma sokabilmek gibi bir imkânsızı düşler.

Bilge Karasu’nun toplu yapıtlarını yayımlama kararımızda da böyle bir kaygı rol oynamıştı. Kendi hayatlarımızın ve Türkiye’deki gündemin karmaşasında, geç sayılabilecek bir dönemde keşfetmiştik Bilge Karasu’yu (bizi yapıtlarıyla tanıştıran Fatih Özgüven’e teşekkür borçluyuz). Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı’nı yirmili yaşlarımın başında okumuş olmayı çok isterdim, örneğin. Bilge Bey’e de bunu açıklayarak götürmüştüm önerimizi. Bir yıllık bir düşünme sürecinden sonra kabul etmesiyle, 1991’de tüm yapıtları Metis yayın listesine alındı ve diğer yayınevlerindeki baskıları tükendikçe yayımlanmaya başlayarak yeni okur kuşakları için ulaşılabilirlik kazandı.

Onu yitirdiğimizde, tutkulu okurları olarak, yazacağı her şeyi özlemle bekledi...

Devamını görmek için bkz.

Füsun Akatlı, "Bilge'ye...", s. 35-36

Kavaklıdere'deki önü vişne ağaçlı evin balkonunda

havalandırdığın leylak rengi gömlek...

Kedi Macarcası konuşan yanaşma kızın Bıyık...

Balıkçı halinde, kırmızı tablada bekleyen ak levrek...

Samanpazarı'nın ve Nilgün sokağın ayağına alışık yokuşları...

Ankara'dan Bostancı'ya sabah 7.30'da varan Mavi trenler...

Uzatılmış kahvaltı törenlerimizin ve sözleri noktasız

gecelerimizin isli çayları...

Mete caddesindeki çocukluk evinin kim bilir nerelerde

yitip gitmiş piyanosu...

Lağımlaranası dediğin ihtiyar Beyoğlu...

O Beyoğlu'nun Kedili Meryem'i...

Edirnekapı'nın, Yedikule'nin, hele hele Tekfur sarayının

aşina Bizans'ı...

Kariye'nin ve Ravenna'nın mozaikleri...

Sevdiğin bütün zeytinyağlılar, tam istediğin gibi

kızartılmış patatesler, fıstıklı dondurmalar...

Otuziki kısım tekmilli, geceden geceye uzanan,

üst üste katlanan düşlerin...

Kapaklı teneke kutuların yanında uçları sivriltilmiş

boy boy kurşun kalemlerin...

Hepsini, daha pek çok yaşanmışları ve yaşanmamışları

bilgece bir aldırmazlıkla bırakıp gittin.

Ama tenha yolun ortasında, kolu kanadı kırık, alabildiğine

şaşkın, alabildiğine yılgın, bütün vazgeçmelere teşne

birini bıraktın ki... Eminim, ta içimde duyuyorum, gözün

arkada kaldı. Tarih kadar uzun, ömür kadar kısa ortak

zamanımızda ilk ve son defa... nasıl oldu... incittin beni!

Bir Turgut Uyar şiiri gibi oldu ölümün

Ölümün bir...

Devamını görmek için bkz.

Nurdan Gürbilek, "Yazı ve Arınma", s. 203-227

Bilge Karasu'nun öykülerini, masallarını, metinlerini okurken bir zorlukla karşı karşıya olduğumu düşündüm: Sert metinlerdi çünkü bunlar, sert bir malzemeden yapılmış metinler; su gibi akmıyor, dökülmüyorlardı. Okunurken en akıp giden anlatısında, bir denemesinde sözünü ettiği türden, "tutulmuş bir soluğun salı salıverilmesi gibi yazılmışa"(1) en çok benzeyen metninde, Uzun Sürmüş Bir Günün Akşamı'nda bile hissediliyordu bu. Sert bir malzemeden, uzun süre kazınarak, yontularak, yoğrularak yapılmıştı sanki bu metinler.

Bunun, dille kurulmuş belli bir ilişki biçiminden, bir işçilikten kaynaklandığını düşündüm önce: Çünkü bu metinlerde dil, arkasına dönüp bakmadan akıp giden, su gibi, soluk gibi doğal, saydam bir şey olmaktan çok, onu kurup biçimlendiren işçiliği gösterircesine koyulaşmış, katılaşmıştı. Karasu'nun genel olarak yazıyla ilişkisinde, malzemeyi ele alış tarzında da görülebiliyordu bu. İnce işçilik gerektiren, taslak üzerinde uzun süre çalışmayı gerektiren metinlerdi bunlar; hassas bir denge gözetilerek, kılı kırk yaran bir dikkatle kurulmuş, hesaplanmış, sımsıkı dokunmuşlardı. Kusursuz, belki de bu yüzden tedirgindiler: Bir iplik atıverse, dokunan kumaş da sökülüp gidiverecek sanki. Bir taşın yeri değişse, nice güçlüklerden sonra, büyük zahmetle kurulan duvar da yıkılıp gidecek. Metnin farklı bölgeleri arasında güçlükle kurulmuş denge birden bozuluverecek.

Metinlere daha yakından ba...

Devamını görmek için bkz.

Oruç Aruoba, "'İp' ile 'sap' ya da yazı ile çeviri üstüne", Virgül, Sayı 3, Aralık 1997

Talat Sait Halman tuhaf şeyler söylüyor. Bilge Karasu'ya 'armağan' cildi içindeki yazısında, bir yandan, 'ip' ile 'sap' açısından ölçüsünü kaçırmış; ancak 'sulu-zırtlak' diyebileceğim, bir sözümona 'övgü' düzerken, bir yandan da Karasu'nun "dünya edebiyatı" içinde tutması gerekip de tut(a)madığı (!) yer konusunda, ne diyeceğimi bilemediğim 'mülahaza'lar geliştiriyor -özetlemeğe çalışayım:-

Bilge Karasu, "romanlarını ve öykülerini" Türkiye dışında biryerlere yerleşip Fransızca ya da İngilizce [Amerikanca?...] ve/ya da İspanyolca ya da İtalyanca yazsaydı, "üstün başarılı eserler üretecekti [üretirdi]" ... "büyük etkiler yapabilecekti [yapabilirdi]" -oysa, "kara talih" bu ya, Türkçe içinde "sıkışıp kal"dı. "Saplanıp kaldı", çünkü, "Bilge'nin dille boğuşmakta olması, Türkçe'nin söz dağarcığının, ifade olanaklarının kısıtlılığı yüzündendi. İngilizce ya da Fransızca yazarken son derece zengin bir vokabüler bulacaktı, üslubunun belkemiği olan nüansları ve incelikleri o dillerde çok kolay dile getirebilecekti"...

Halman, Türkiye'nin New York Fahri Edebiyat Konsolosu olmasına karşın, bazı şeyleri hiç anlamamış anlaşılan: başta, yazı; sonra, çeviri işlerini; sonra da, "kırk yıllık dostu" olduğunu söylediği Bilge Karasu'nun yazı ile çeviri konusundaki düşüncelerini ve tutumunu...

Yazmak, bir dil içinde yaşanarak yapılan bir iştir: Yazarın uğraşı, zengin bir "vokabüler"l...

Devamını görmek için bkz.

Emek Erez "Okurluk, yazı ve anımsamalar", edebiyathaber.net, 28 Ocak 2019

Yazarın mirası yakın çevresini aşar. Çünkü onun metinleri vardır ve onların ulaştığı okurlar. Okur için yazarın kaybı, bir şekilde kendisine ulaşmış ve dokunmuşsa onu önce acıyla karşı karşıya bırakır, sonrasında ise duygunun yönü bıraktığı metinlere kayar. Raftan alınır kitaplar, altı çizili sayfalara göz gezdirilir, okunma ânına gidilir. Belleğin saklı köşesindeki sandık açılır, etrafa yaşam izleri saçılır. Anneannelerin, annelerin naftalin kokulu sandıklarının insanı götürdüğü bir yer vardır ya onun gibi bir etkilenme oluşur. Eğer, tutkulu bir okuruysanız kaybettiğiniz yazarın, bıraktığı her şeye ayrı bir anlam yüklersiniz. O nedenle yazarların bıraktıkları önemlidir ona dair tüm metinler, onun ardından söylenenler, daha önce gün yüzüne çıkmamış yazılar, metinlerine dair eleştiriler, söyleşiler, tanıklıklar, anekdotlar hepsi bir bütünün parçaları olarak, yazara dair hâfızanın bir parçasıdır.

Geçtiğimiz günlerde Metis Yayınları tarafından ikinci baskısı yapılan, Bilge Karasu Aramızda adlı kitap, girişte bahsettiğimiz yazar belleği ile ilişkili bir metin. Füsun Akatlı ve Müge Gürsoy Sökmen tarafından hazırlanan kitap, bizi Bilge Karasu’ya dair pek çok içerikle buluştururken, başlığının da hatırlattığı gibi, yazarı aramızda dolaştırıyor. Söyleşiler, çağrışımlar, anımsamalar, metinlerine dair yazılar, ardından yakılan ağıtlar, şiirler, anılar, izler… Kısacası yazar...

Devamını görmek için bkz.