Yersiz Yurtsuz, zamanımızın en önemli düşünürlerinden Edward Said'in çocukluk ve ilkgençlik yıllarına dair anılarını aktardığı samimi bir otobiyografi. Said'in küçüklüğünde yaşadığı kimi ikilemlerin, otoriter babasıyla ve hem çok sevdiği hem de içerlediği annesiyle ilişkilerinin onda bıraktığı izleri görmek mümkün bu anlatıda. Hayatının ilk yıllarında yaşadığı kimlik karmaşasının, kendi deyişiyle "budalalık derecesinde" İngilizvari bir adla Araplığı su götürmez bir soyadına sahip olmanın, Hıristiyan bir Amerikan vatandaşı olarak Filistin, Lübnan ve Mısır'da, ardından bir Arap olarak Amerika'da yaşamanın Said'in kimlik ve aidiyet konusundaki görüşlerini nasıl biçimlendirdiğini görmek de mümkün. Hepsinden önemlisi, Said'in "ülkeden ülkeye, şehirden şehre, evden eve, dilden dile, ortamdan ortama sürüklenişler" sonucunda gelişen "yersiz yurtsuzluk" haliyle barışıp, mezhepleri ve ülkeleri aşan entelektüel aidiyetini bulmasının hikâyesi olarak okunabilir bu anılar.

Arka planda Ortadoğu'da yaşanan siyasi olayların Said'in o zamanki bakış açısından aktarıldığı, gündelik hayatın son derece canlı ayrıntılarla betimlendiği bu kitap, sadece kişisel yönüyle değil, "büyük ölçüde yitik ya da unutulmuş bir dünyayı" gözler önüne sermesiyle de kayda değer bir eser.

Önsöz, s. 13-17

Yersiz Yurtsuz, büyük ölçüde yitik ya da unutulmuş bir dünyanın çetelesi. Bundan birkaç yıl önce, hekimlerin koyduğu tanıya bakılırsa ölümcül olan hastalığımı öğrendiğimde, doğduğum, çocukluk yıllarımı geçirdiğim Arap dünyasında ve ortaokula, liseye, üniversiteye gittiğim Amerika Birleşik Devletleri’nde yaşadığım hayatın öznel bir muhasebesini ardımda bırakmanın ne derece önem taşıdığı birden kafama dank etti. Bu kitapta andığım yerlerin, insanların çoğu artık yok; yine de onları en küçük, en akıl almaz ayrıntılarına varıncaya dek nasıl da içimde yaşatmış olduğumu keşfetmek yazma sürecim boyunca sık sık hayrete düşürdü beni.

Elimi kolumu bağlayan hastalık, tedavi ve endişe dönemlerimde ayakta kalabilmemdeki en büyük pay kuşkusuz belleğime aittir. Bir yandan başka şeyler yazarken, bu kitabın müsveddeleriyle hemen her gün gerçekleştirdiğimiz buluşmalar hayatıma keyifli olmasına keyifli, ama bir o kadar da emek isteyen bir düzen, bir...

Devamını görmek için bkz.

Gaye Özdemir, "Edward Said olmadan önce", Taraf Kitap, Eylül 2014

Hayatı, uzun ve ince bir yol olarak algılamak çizgisel bir düzlemde ilerlediğimiz algısını da beraberinde getiriyor. İster kadercilik deyin adına, ister evrenin çekim gücü: Edimlerin, eylemlerin, eylemsizliğimizin, hâsılı cümle ritmiyle bugünümüzün dünün doğal bir uzantısı ve sonucu olduğunu kabul ediyoruz.

Hatırlamak ve UnutmakOysaki dünümüzle bugün, dün olduğumuz insanla bugün yansıttığımız kişi arasında sadece geçen zamanla da açıklanamayacak derecedeki büyük ve göz korkutan uçurumlar, insan doğasının daha çetrefil olduğunu düşündürüyor ister istemez. Bu büyük uçurum nasıl kapanır? Kapanabilir mi? Dahası elzem midir bu? Hatırlamak, bir hatırat kurmak geçmiş ve öteki sizler üzerinden bugüne ne sağlar, sizden ne kaybettirir?

Zamanımızın en büyük düşünürleri arasında gösterilen Edward Said, Yersiz Yurtsuz adlı hatıratını kaleme almasının asıl nedenini “bugünkü ya...

Devamını görmek için bkz.

Can Bahadır Yüce, "Yazmak Panzehirdir", Zaman Gazetesi, 16 Eylül 2014

Türkiye’de "hem Doğulu hem Batılı" denince akla hemen Edward Said’in gelmesi ilginçtir. Oysa Said tepeden tırnağa Batılı bir entelektüeldi. Kuşkusuz Doğu-Batı arasındaki diyaloğun artmasına katkıda bulunmuştu; Batı entelektüel dünyasının kaymak tabakasıyla (Derrida, Sontag, Chomsky) Filistin direnişinin öncülerini aynı evde buluşturan bir isimden söz ediyoruz. Ama eğitimi, entelektüel donanımı, düşünme biçimi, kuramsal yaklaşımları ve sonuna kadar savunduğu hümanist kimliğiyle ‘Batılı’ bir aydındı. Şarkiyatçılık adlı başyapıtında oryantalistlerin Doğu algısını ustalıkla teşrih masasına yatırmasının sırrı da Batı düşüncesine ‘içeriden’ bakabilmesinde saklıydı.

Bugünlerde Said’i hatırlamak için iyi bir sebebimiz var: Otobiyografisi Yersiz Yurtsuz (Metis) yeni baskısıyla raflarda. Anna Karenina’nın girişini hatırlatan, bir otobiyografide rastlanabilecek en çarpıcı açı...

Devamını görmek için bkz.

Esra Yalazan, "Yersiz yurtsuz Edward Said, Sürgünler, Mülteciler", Radikal, 28 Eylül 2014

Bugünlerde sınır boylarında berbat politikaların bedelini ödeyen insanlığın akıbetini Edward Said çok önceden yazmıştı. "Yersizliği, yurtsuzluğu", 'anadil' tartışmalarını, mezhep savaşlarını çaresiz izleyerek okuduğunuzda çok daha anlamlı oluyor.

Kök salmak, bir fiil olarak da çekicidir. İnsanın temel kimlik meselelerinden biri olan ‘aidiyet’ duygusunu besler. Kök salan insan, kunt bir ağaç misali asırlarca yeryüzüne tutunmaya ant içmiştir sanki. Faniliğe inat atalarıyla, gelenekleriyle, kültürüyle, diliyle varlığının sürmesini arzu eder. Kendini ait hissettiği ‘kutsal toprağa’ saldığı derin kökler sayesinde edindiği kimlik, bu dünyadaki yolculuğunu anlamlı kılar.

Bu düşünceyle başı hoş olmayanlar da vardır elbet. Sürüklenerek yaşamanın kazançlarının tadını çıkarır onlar ve bir süre sonra o ‘yersizlik’ bilinçli bir tercih haline gelir. Yaşam pratikleriyle p...

Devamını görmek için bkz.

Harun İlhan, "Yersiz yurtsuz bir entelektüel", Zaman, 28 Eylül 2014

Sürgün, marjinal ve yabancı entelektüel Edward Said, dünyadan göçeli tam 11 yıl oldu. Entelektüel birikiminin yanında, hayatı boyunca hakkaniyetli bir aydın olabilmenin getirdiği yükümlülük vardı üzerinde. Belki de bu yüzden “çağın vicdanı” sıfatı eklendi her seferinde isminin başına. Onu ve eserlerini kıymetli kılan da bu herhalde.

"Ah Doğu Doğu’dur / Batı da Batı / Bunların buluşmasıysa mümkün değildir asla." İngiliz şair Rudyard Kipling, 1889’da kaleme almıştı yukarıdaki mısraları. Bu ünlü dizeler, tarih boyunca iki kıtanın, iki kültürün, iki rengin karşılaşmasının, modern zamanlarda bambaşka bir hale geldiğinin özeti gibiydi. Doğu ve Batı… Bu iki düşman kardeş, dünya kurulduğundan bu yana sürekli beraber anılmışlar, kâh birbirlerine üstün gelmişler kâh savaşlar altında yaralanmışlar ama her zaman karşılıklı bir ilişki içinde olmuşlardı. Batı için Doğu, esrarengiz ve cezbedici b...

Devamını görmek için bkz.

Aysel Yaşa, "Yeri yurdu yoktu vicdanı hep vardı", Yeni Şafak, 11 Ekim 2014

Biz onu şarkiyatçılık konusunu titizlikle ele alışıyla, meşhur Oryantalizm (Şarkiyatçılık) isimli kitabıyla tanıyoruz daha çok. Karşılaştırmalı edebiyat profesörü ve aktivist olan Edward Said, elbette bunların ötesinde derin anlamları olan, hayatı birçoklarına örnek bir isim. İçimizdeki birçok yersiz yurtsuzun inandığı vicdanı göğsünde gururla taşıyan Said, aramızdan ayrılalı on bir yıl oldu. 1994 yılında kanser olduğu haberini öğrenince yazmaya başladığı otobiyografik eseri Yersiz Yurtsuz, inişlerle çıkışlarla, yer yer kimlik arayışlarıyla geçen dolu bir ömrün özeti niteliğinde. Yersiz Yurtsuz: Anılar, Said'in 1967 yılındaki Arap- İsrail Savaşı'na kadarki döneme denk düşen gençlik yıllarını ele alıyor. Filistin meselesi üzerine yazdığı makaleleriyle kitleleri etkileyen Said'i, Said yapan etkenleri kitabın satır aralarında bulmak mümkün. Annesi ve kız kardeşleriyl...

Devamını görmek için bkz.

Zekeriya Başkal, "Yitik bir dünyanın çetelesi: Said’in anıları", Zaman Kitap Eki, 8 Ekim 2014

Edward Said, edebiyat kuramları ve eleştirisi, siyaset, karşılaştırmalı edebiyat ve müzik alanlarında en önemli ve çok tartışılan entelektüellerden biridir. Bu konularda onun eserlerinden bahsetmemek, ona gönderme yapmamak hemen hemen imkânsızdır. 1978’de yayımlanan Şarkiyatçılık, Ortadoğu çalışmalarında, postkolonyal eleştiride hâlâ kült kitaplardandır. Olayların Ağında İslam, Kültür ve Emperyalizm, Entelektüel gibi eserleri bu alanlara ilgi duyanların mutlaka okuması ve üzerinde düşünmesi gereken eserlerdir.

Yersiz Yurtsuz, Said’in doğumundan profesyonel hayata başlamasına kadarki anılarını içeriyor. Ön planda Said’in ve ailesinin hikâyesi var. Ancak Edward Said o kadar karmaşık bir ilişkiler ağı içinde büyümüş ki bu kişisel hikâyede Amerikan kimliğinden İsrail’in kuruluşuna, Nasır milliyetçiliğinden Princeton...

Devamını görmek için bkz.