Dehşet daima dışarıda bırakılmanın dehşetiyse, bizi dışarıda bırakan, bilgiyi kendi alanları içine hapseden uzmanlar "dehşet" konusunda uzman olabilirler mi? Birer uzman olan psikanalistler, bize dehşetlerimizden kurtulmamız için yardımcı olurken, kendileri de uzmanlıklarıyla o dehşetleri yeniden yaratmıyorlar mı?

Adam Phillips, psikanalizi bir yandan kurumsal, toplumla uyum sağlamayı hedefleyen yönüyle, bir yandan da altüst edici, dönüştürücü kimliğiyle değerlendirerek, iki ayrı Freud sunuyor bize: Birincisi her şeyin bilinebileceğine, bilginin bizi ruhsal bozukluklarımızdan arındıracağına iman eden Aydınlanmacı Freud, diğeri ise "bilme" fetişizminin yeni bir kölelik ve ruhsal bozukluk biçimi olduğunu kavrayan, psikanalizin bize ancak öykülerimizi doğru dürüst anlatmakta yardımcı olabileceğini düşünen Freud-sonrası Freud...

Önsöz, s. 11-17

Iris Murdoch, herhangi bir filozofun çalışmalarını anlayabilmemiz için kendimize onun neden korktuğunu sormamız gerektiğini söylemişti. Bir psikanalistin gerek pratisyen gerek yazar olarak çalışmalarını anlayabilmek için kendimize onun neyi sevdiğini sormamız gerekir. Çünkü psikanaliz, ayrı tutmayı tercih ettiğimiz ama Freud'un ayrıştırılamaz olduğunu keşfettiği iki kavramla, aşkla ve kabul edilemez olanla ilgilenir. Eğer sahte bir görkem bahşetmeden psikanalizden bir skandalmişçesine söz etmek mümkünse, bunun en basit yolu, Freud'un aşkın, dışlaması gereken her şeyle sinsice akraba olduğunu keşfettiğini söylemektir. Başka türlü söylemek gerekirse –ki edebiyatın büyük kısmı bu başka türlü söyleyişlerdir– aşkın uzmanı yoktur. Ve aşk başka pek çok şeyin yanı sıra, dehşettir.

Freud'a göre ilk aşklarımız hem yasaklayıcı hem de yasaktır. Ebeveynlerimiz (ya da bize bakan kişiler) bizi açlık, soğuk, terk edilmenin yıkımları gibi çocukluğun olağan felaketlerinden korumalı ve aynı zamanda onlara karşı beslediğimiz cinsel arzuyu sınırlandırmalıdır. Oidipus kompleksinin mantığı gereğince hayatta kalmayı başaran kişi, hüsran yoluyla bir âşığa dönüşecektir. Dünyanın haşinliği ile içgüdülerinin acilliği arasında sıkışıp kalan çocuk, doğduğu andan itibaren dehşete kapılmaya hazırdır. Psikanaliz, insan olmanın başa çıkılamaz bir yönü bulunduğunu ve insanı insan yapanın tam da bu olduğunu iddia eder. Bebeğin öfkesi, çocuğun huysuzlukları ya da fobileri, yen...

Devamını görmek için bkz.

Leyla İpekçi , “Korkunun Uzmanları”, Virgül, Sayı 14, Mayıs 1999

Dayaktan korkan çocuk, buluğ çağına geldiğinde ilk kalıcı endişelerini de taşımaya başlar. Çocuğun dayaktan korkması bir tepkidir ve büyüdükten sonra da benzer koşullarda kendini tekrar ederek var olmaya devam eder. Freud'un tespit ettiği gibi ilk deneyimlerimize verdiğimiz tepkiler kalıcıdır. Çocuğun, küçük yaştaki korkusu, kendisi farkına varmasa da, dayaktan değil, dayağı atan kişidendir. Yaşı ilerledikçe korkularının üzerini pek çok kaygıyla örtecektir. Korku, ilk korkusu, kaygıdan çok önce gelmiş ve daha derinlere yerleşerek kendini izlemiştir.

Yetişkin olduğunda, nereden kaynaklandığı belirsiz görünen kaygılarını korkuya dönüştürebilirse, ancak o zaman korkusunun altında yatana ulaşabilecektir. Adam Phillips, Dehşetler ve Uzmanlar adlı kitabında, "psikanalizin amaçlarından biri kaygıyı korkuya dönüştürmektir" diyor. "Egonun kaygı yoluyla kendi kendisinden gizlemeyi başardığı nesnesini bulup açığa çıkarmaktır. Korku gerçekliğin ta kendisidir, bu da bilme kapasitesiyle sarmalanmış güven içindeki bir insan öznesinin varolduğu anlamına gelir. Oysa kaygı, korkunç bir kuşkuculuk, meşum beklentilerle dolu bir bilinmezliktir. Korkunun nesnesi, kaygının ise ele geçirilemez bir mekânı vardır."

"Korkutucu bir deneyim ve onun olası tekrarlarıyla başa çıkmak için sık sık bu tekrarı tamamlayan başka bir tekrara başvuruyor oluşumuz"a değinen Phillips, korkuyu bu anlamda bir inanç eyle...

Devamını görmek için bkz.