Psikolojik destek almak için uçağa tavuskuşunuzla ya da tasmalı bir timsahla binmeyi düşünür müydünüz? Yirmi-otuz yıl önce aklımızdan bile geçmeyecek bu tür davranışlar bugün yaşanmakla kalmıyor, bunlara ilişkin düzenleme ve açıklamaların yapılması zorunlu hale geliyor. Peki neden?

Olivier Roy bu soruya yanıt ararken, davranışların zımni kabullerle belirlenmesi anlamına gelen kültürün aşılması ihtiyacına işaret ediyor. Dünyanın pek çok yerinde geleneksel anlamıyla kültür aşınır; edebiyatı, sanatı, düşünceyi kapsayan “yüksek kültür” de değerini kaybederken, kültür kelimesinin kullanım alanı genişliyor ve “iptal kültürü” gibi ifadelere rastlıyoruz. Giderek daha çok davranış apaçık ifade edilen normlarla düzenlenmeye çalışılıyor; genç kuşaklar woke denen, “duyarlılık yanlısı” bir tavırla yeni doğruları ve yanlışları gündeme getirmeye ve belirlemeye yöneliyor. Yazara göre eşzamanlı sayılabilecek dört hareketin bir sonucu bu da: 68’le birlikte başlamış kültür eleştirisi, internet teknolojisinin dünyanın büyük kısmını birbiriyle iletişime sokmuş olması, neoliberalizmle birlikte her türlü ilişkinin metalaşması ve ürünlerin, ilişkilerin yurtsuzlaşması, bu arada kitleselleşen göçler.

Kültürün krizi aynı zamanda insanın doğa içindeki ve gezegen üzerindeki yeriyle ilgili bir kriz. Dünyanın Düzleşmesi, yaşadığımız dönemi ve içinden geçtiğimiz dönüşümü anlamak ve yorumlamak isteyenlere kapsamlı bir çerçeve sunuyor.

Giriş Niyetine, s. 9-11

27 Ocak 2018 günü, Amerikan havayolu şirketi United Airlines yolcunun tekinin uçağa yanında bir tavuskuşuyla binmesini kabul etmemişti. Oysa yolcunun elinde, uçakla seyahat etme stresinin akli dengesini bozmaması için bu hayvanın varlığının elzem olduğunu teyit eden bir doktor raporu vardı. Şirket, yayımladığı bir bildiriyle tavuskuşunun uçak kabininde bulunmasının, “ağırlığı ve boyu da dahil olmak üzere birçok nedenle yönetmeliğe uygun olmadığını” ilan etti. [1] O yıl civarında aynı sahne başka havaalanlarında da, bir pitbulla, bir sincapla, bir domuzla, bir ördekle, bir ipek tüylü maymunla, bir hindiyle, bir midilliyle, vb. tekrarlandı. Söz konusu yolcular bu hayvanların “duygusal destek” olarak yanlarında bulunmasını istiyorlardı ve çoğu zaman ellerinde bir tıbbi rapor da bulunmaktaydı. Bir süre sonra, Amerikan havayolu şirketleri hangi tipte evcil hayvanların uçağa alınabileceği (sepetindeki ufak kedi yavrusu), h...

Devamını görmek için bkz.

Merve Küçüksarp, "Derinliğini yitiren dünya", Artı Gerçek, 2 Haziran 2024

Siyaset bilimci Olivier Roy’un kaleme aldığı Dünyanın Düzleşmesi isimli çalışma, Kültürün Krizi ve Normların Tahakkümü alt başlığı ve Haldun Bayrı’nın çevirisi ile geçtiğimiz günlerde Metis Yayınları tarafından yayımlandı. Afganistan’da Direniş ve İslam (1990), Siyasal İslam’ın İflası (1994), İran: Bir Devrimin Tükenişi (2000), Yeni Orta Asya ya da Ulusların İmal Edilişi (2000), Küreselleşen İslam (2003), Kayıp Şarkın Peşinde (2015) gibi eserleri dilimize çevrilen Roy, bu kez küreselleşme, neo-liberalizm ve bireycilik gibi kavramların yanı sıra yeni teknolojilerin kültür kavramını ve toplumları nasıl etkilediğini ele alıyor.

Aşırı şeffaflık kültürü yozlaştırır

Olivier Roy, Dünyanın Düzleşmesi isimli eserinde, herhangi bir kültürü değil, bizatihi kültür kavramı...

Devamını görmek için bkz.

Aytuna Tosunoglu, "Vurursak düzleşir", Gazete Pencere, 29 Haziran 2024

Televizyonu açınca karşımda Olivier Roy’u gördüm ve çok şaşırdım.

Sevindim de!

Tartışma kabiliyeti birkaç yüz kelimeyle ve malum konularla sınırlı zevatın, konuşma sırası kendilerine gelinceye kadar geçmesi gereken sürede ellerindeki cep telefonuyla oynamalarını seyretmek yerine Olivier Roy’u sabah, öğle ve akşam izlemeye razıyım. Ulusal televizyon kanalları içinde bir tane çıtası yüksek program var, onu da Kürşad Oğuz yapıyor. Halk TV’deki programının adı, “Gelecek Fikirler.” Gitmiş, bulmuş Olivier Roy’u ve mermi etkisinde sorular soruyor… Roy da aynı etkide cevaplıyor. Dedim ya, şaşırdım, sevindim ve heyecanlandım.

Kim bu Roy, derseniz…

Siyaset Bilimci

Tanınmış bir siyaset bilimcidir. Konuyla ilgililer, ilgilenenler bilir kendisini. Kafayı bizim diyarlara takmıştır. İyi ki de öyle yapmıştır. Siyasal İslam, laiklik ve Orta Doğu’nun hatta geniş anlamda Müslü...

Devamını görmek için bkz.