Yirmi yıl kadar önce Avustralyalı filozof David Chalmers zor problemi şöyle dile getirmişti: "Niçin ve nasıl bilincim var?" Günlük yaşamda pek farkında değiliz ama her sabah uyandığımızda kafatasımızın içinde inanılmaz bir doğa olayı meydana gelir ve beynimizin nöral faaliyetleriyle birlikte dünya ve ben yaşantımız yeniden kurulur. Peki ama beynin nöral faaliyetleriyle birlikte ortaya çıkan bu fenomen dünyası nedir? Gizemli ya da edebi bir soru olarak değil, sahiden nedir bilinç?

Bilim açısından bilinç tam bir sürprizdir. Çünkü bilinçli olmamızı gerektiren hiçbir doğa yasası bilmiyoruz. Bir bakıma bilinçsiz biyolojik robotlar, “zombi”ler olmamız daha makul, daha açıklanabilir bir durumdur.

"Zor problem" insan aklının çözemeyeceği kadar zor bir problem mi? "Nesnel" inceleme yöntemlerine dayanan bilim "öznel" bilinç sorununu asla çözemeyecek mi? Belki. Ama konunun çok çekici olduğu da açık. Dünyanın değişik yerlerinde pek çok filozof ve biliminsanı bilinç sorunuyla uğraşıyor yıllardır. Ben de Beynin Gölgeleri adlı kitabımda sorunu çözmek bakımından önemsediğim bir tez yakalamıştım. Ancak bu tez kitabın yapısı itibarıyla biraz geri planda kalmıştı. Zor Problem: Bilinç’te bu tezi açığa çıkardım, geliştirip netleştirdim. Okurları da bu tartışmaya katılmaya davet ediyorum.

— Saffet Murat Tura

Önsöz, s. 11-13

Yirmi yıl kadar önce Avustralyalı filozof David Chalmers “zor problem”i sormuştu: “Niçin ve nasıl bilincim var?”

Günlük yaşamda pek farkında değiliz ama her sabah uyandığımızda kafatasımızın içinde inanılmaz bir doğa olayı meydana gelir ve beynimizin nöral faaliyetleriyle birlikte dünya ve ben yaşantımız yeniden kurulur. Peki ama beynin nöral faaliyetleriyle birlikte ortaya çıkan bu fenomen dünyası nedir? Gizemli ya da edebi bir soru olarak değil, sahiden nedir bilinç?

Bilim açısından bilinç tam bir sürprizdir. Çünkü bilinçli olmamızı gerektiren hiçbir doğa yasası bilmiyoruz. Bir bakıma bilinçsiz biyolojik robotlar, “zombi”ler olmamız daha makul, daha açıklanabilir bir durumdur.

Nörobiyolojinin görece “kolay” problemleri, mesela beynin dikkat, hafıza, karar alma, problem çözme, konuşma, empati gibi fonksiyonlarını nasıl gerçekleştirdiği biyolojinin klasik epistemik sınır ve imkânları çerçevesinde ele alınıp en ince a...

Devamını görmek için bkz.

Bürkem Cevher, "Bilinç Nörobiyolojisinin yeni bir yorumu", Agos Kitap / Kirk, Nisan 2019

Kirk’in Şubat sayısında edebiyat eleştirmeni ve yazar Tim Parks’ın Riccardo Manzotti ile zihnin doğası üzerine yaptığı söyleşileri bir araya getiren Zihnin Ucu Bucağı: Bilinç ve Dünya Bir Midir?’ kitabı üzerine bir yazı yazmıştım. O kitapta Manzotti, fenomenal bir dünyanın varlığını reddediyor, deneyimlerimizin deneyimlediğimiz nesnelerle aynı olduğunu söylüyordu. Kısaca; bir elmaya baktığımda, elma ile elma deneyimimin aynı olduğunu iddia ediyordu. İlk başta oldukça saçma bir fikir gibi de gözükse, kitabı okudukça ve Manzotti’nin konu hakkındaki konuşmalarını dinledikçe tamamen ikna olmasanız da Manzotti’nin argümanının çıkış noktasını anlamaya başlıyordunuz.

Parks ve Manzotti’nin diyaloglarını okuduktan sonra bir süredir okunacak kitaplar yığınımda yer alan ama bir türlü okumaya cesaret edemediğim bir kitabı elime aldım: Yine Metis Yayınları ta...

Devamını görmek için bkz.