ISBN13 978-975-342-981-8
13x19,5 cm, 248 s.
Yazar Hakkında
İçindekiler
Okuma Parçası
Yazarın Metis Yayınları'ndaki
diğer kitapları
Kırılgan Temas, 2002
İdeolojinin Yüce Nesnesi, 2002
Yamuk Bakmak, 2004
Ahir Zamanlarda Yaşarken, 2011
Komünizm Fikri, 2012
Kendini Tutamayan Boşluk, 2019
Zaten Yoktular, 2021
Bu kitabı arkadaşına tavsiye et
 

Komünizm Fikri ve Terör Meselesi, Alain Badiou, s. 11-14

19. yüzyılda Komünizm Fikri / İdeası şiddetle dört farklı şekilde ilişkilendiriliyordu.

İlk olarak, devrim gibi temel bir meseleyle birlikte gitmiştir. Devrim –en azından Fransız Devrimi’nden beri– toplumsal bir grup veya sınıfın başka bir grup veya sınıfın tahakkümüne son vermesine aracılık eden bir şiddet edimi olarak tasavvur ediliyordu. Devrim tahayyülünün tamamı, silahlanan halkın iktidar konumlarını zapt etmesine aracılık eden meşru şiddete yoğunlaşıyordu (ki bugün de hâlâ büyük ölçüde buna odaklanmaktadır). “Komünizm” kelimesi başkaldırının veya halk savaşının, dolayısıyla halkı sömürenler ile onların polis ve ordu gibi aygıtlarına yöneltilen kolektif şiddetin ideolojik ve siyasi açıdan meşrulaştırılması anlamında “devrim” kelimesine işaret ediyordu.

İkinci olarak, komünizm Fikri, eski yönetici sınıfların başını çektiği karşı-devrim girişimlerine karşı yeni halk iktidarının uyguladığı baskıyla birlikte gitmiştir. Böyle girişimler eski devlet aygıtının kalıntılarına dayanıyordu. Bu nedenle Marx yeni bir halk iktidarının, işçi sınıfı iktidarının ezenlerin devletini meydana getiren aygıtlardan kalan her şeyi gerçekten yok edeceği bir geçiş döneminin kaçınılmaz olduğunu düşünmüştür. Marx “proletarya diktatörlüğü” dediği bu dönemi kısa ama, “diktatörlük” kelimesinin işaret ettiği gibi, şüphesiz şiddet dolu bir dönem olarak tasavvur ediyordu. Dolayısıyla “komünizm” kelimesi, bu yeni iktidar tarafından uygulanan yıkıcı şiddetin meşrulaştırılmasına da işaret ediyordu.

Üçüncü olarak, uzun zaman boyunca, bu kez devleti değil de bütün toplumu kökten dönüştürmeyle ilişkili farklı şiddet türleriyle birlikte gitmiştir. Tarım alanında toprağın ortak kullanıma açılması, endüstriyel gelişimin merkezileşmesi, yeni bir askeri aygıtın oluşturulması, obskürantizmle mücadele ve yeni kültürel ve sanatsal biçimlerin yaratılması, kısacası müşterek bir “yeni dünya”ya topyekûn geçiş, her aşamada güçlü çatışmalar yaratıyordu. Epey bir şiddeti –geniş ölçekte dayatılan, bilhassa kırsal kesimde çoğu zaman gerçek iç savaşları andıran bir şiddeti– kabullenmek gerekiyordu. “Komünizm” terimi çoğu zaman inşası için bu şiddetin kaçınılmaz olduğu bir şeye karşılık kullanılıyordu.

Dördüncü ve son olarak, tarihte emsali olmayan yepyeni bir toplumun doğuşuyla ilgili tüm çatışma ve belirsizlikler “iki yaşam tarzı arasındaki mücadele” olarak, yani proleter hayat tarzı ile burjuva hayat tarzı veya komünist hayat tarzı ile kapitalist hayat tarzı arasındaki mücadele olarak değerlendiriliyordu. Toplumun şüphesiz her kesimini kateden bu mücadele, komünist partilerin kendi içlerinde de ayyuka çıkmıştı. Yeni iktidar biçimleri arasında bir hesaplaşma vardı. “Komünizm” kelimesi istikrarlı, birlik olmuş bir grubun iktidarı elinde bulundurmasıyla ve dolayısıyla gerçek veya hayali düşmanların kronik tasfiyesiyle ilişkili bir şiddete işaret ediyordu.

Bu nedenle “komünizm”in şiddetle ilgili dört farklı anlamı olduğu söylenebilir: iktidarı ele geçirmeyle bağlantılı olan devrimci şiddet, eski rejimin kalıntılarını yok etmeyle bağlantılı diktatoryal şiddet, yeni toplumsal ilişkilerin az çok zorlama olan doğumuyla bağlantılı dönüştürücü şiddet, parti aygıtı ve devlet içindeki çatışmalarla bağlantılı siyasi şiddet.

19. ve 20. yüzyıllardaki devrimlerin gerçek tarihinde, şiddetin bu dört hali tamamen iç içedir, örtüşür, neredeyse birbirinden ayırt edilemez – Fransız Devrimi’nden beri hep böyle olmuştur. Mesela “Eylül Katliamları” olarak bilinen o korkunç olayları düşünelim. Radikallerin başını çektiği bir güruh, Paris hapishanelerindeki mahkûmların yarısını katletmiştir. Kanlı bir savaştan bir kesit gibidir her şey. Ancak katledilenler mahkûm olduğundan, katliamların faturası devrimci rejime, devrimci devlete kesilecektir. Bunun üzerine rejim, böyle “spontane” trajik olayların bir kere daha yaşanmaması için, baskıcı inzibat tedbirlerini ve hukuki önlemleri eşi benzeri görülmemiş bir biçimde yoğunlaştırmak gibi bir sorumluluk üstlenecektir. Ve bu da tipik, hakikaten siyasi bir şiddeti beraberinde getirecek, sözgelimi Hébert ve Danton’un ve onlarla saf tutanların idam edilmesine yol açacaktır. Eylül Katliamları ihanete uğrama korkusunun ağır bastığı şiddetli bir tepkidir elbette, ama hem sebeplerinde hem sonuçlarında devletin de rolü vardır. Dolayısıyla bu örnekte diktatoryal şiddet ile kan dökmeye hazır bir güruhun şiddetinin iç içe geçtiği düşünülebilir, fakat son sözü söyleyen devrimci rejim, devrimci siyaset olmuştur.

Öte yandan, devrimci devlet şiddeti ilk başta seçici, hâkim parti ve fraksiyonların iç çatışmalarının tahakkümü altında olabilir, ama daha sonra kontrolsüz kitlesel şiddete dönüşebilir. Stalinist Terör devrinin (1936-39) tarihinden edindiğimiz izlenim budur. Bu Terör, Stalin ve çevresinin Zinovyev, Kamanev, Buharin gibi tanınmış Bolşevik liderleriyle sırf yargılamış olmak için yapılan göstermelik duruşmalar biçiminde hesaplaşmasına sahne oldu. Ancak nihayetinde ülke genelinde yüz binlerce insanın infaz edildiği veya kamplarda öldüğü devasa bir tasfiyeye dönüştü. Eşi benzeri görülmemiş bu tasfiye nihayetinde sorumlularının çoğunun, özellikle de baskı aygıtının başında olan Yezhov’un sonunu hazırlayacaktı. Merkezi devlet dördüncü tip şiddete –merkezi aygıtın iç çatışmalarıyla bağlantılı siyasi şiddete– başvurarak bir baskı süreci başlatacak, bu süreç topyekûn bir tasfiye halini alacak ve vahşi bir iç savaş misali toptan imhayla sonuçlanacaktı.

Yine de aradaki ayrımı korumak gerekir: bir tarafta, toplumsal sınıfların intikamına, sivil toplumdaki yeni güç dengesinin vahşi simgelerine benzeyen, bir güruhun kendiliğinden şiddeti; diğer tarafta ise yeni rejimin liderlerince tartışılmış, tasarlanıp örgütlenmiş olan ve hem siyasi topluluğu hem de bütün toplumu etkileyen devlet şiddeti. Ayrıca, ilki ne kadar barbarca olursa olsun, devrimleri itibarsızlaştırmak için –Robespierre’den Stalin’e kadar– etkili bir biçimde kullanılan argüman her daim ikincisidir.

Devrim süreçlerinde yeni rejimin hem şiddet hem de kapsam açısından istisnai olan inzibat tedbirleri ve hukuki tedbirler aldığı uğrağa “Terör” diyelim. Ve şu problemle yüzleşelim: Gerçek tarihte, Komünizm Fikri ile Terör arasında zorunlu bir ilişki var mıdır?

Gayet iyi bildiğimiz gibi, önemli bir mesele bu, komünizm karşıtı propaganda neredeyse tamamen buna dayanıyor. Bir kategori olarak “totalitarizmin” mutat yananlamları, Terörü tam da en aşikâr ilkesi komünizm olan devrimlerin kaçınılmaz sonucu olarak tanımlar. Bunun altında yatan argüman şöyledir: Eşitlikçi bir toplumun inşası doğal bir girişim değildir, insan denilen hayvanının tüm içgüdülerine aykırıdır ve bu doğrultuda ilerlemek korkunç bir şiddet olmadan imkânsızdır. Bu propagandanın temelini oluşturan felsefe Aristoteles’e kadar gider. Aristoteles doğadaki hareketleri şiddet içerenler ve doğal olanlar şeklinde ayırır. Liberal propaganda bu ayrımı iktisat, siyaset ve tarih gibi alanlara taşır. İnsan toplumu bağlamında, doğal ve şiddet içeren hareketler şeklinde bir ayrım yapar.

Kaynakların ve servetin şahıslarca temellükünü, rekabeti ve nihayetinde kapitalizmi doğal fenomenler, bireyin doğasının uyarlanabilen, esnek ürünleri addeder. Kolektif eylem, özel mülkiyetin ilgası ve merkezi bir ekonominin inşası ise salt ideolojik süreçler, ancak en ağır şiddete başvurularak insanlara dayatılabilecek soyutlamalar olarak görülür. Ve böyle bir şiddet ancak toplumun gerçek doğasından bir biçimde ayrı bir devlet kurulduğu için var olabilir – bu tamamen ayrı devlet ancak Terörle sürdürülebilir.

 
 

Kişisel Veri Politikası
Aydınlatma Metni
Üye Aydınlatma Metni
Çerez Politikası


Metis Yayıncılık Ltd. İpek Sokak No.5, 34433 Beyoğlu, İstanbul. Tel:212 2454696 Fax:212 2454519 e-posta:bilgi@metiskitap.com
© metiskitap.com 2024. Her hakkı saklıdır.

Site Üretimi ModusNova









İnternet sitemizi kullanırken deneyiminizi iyileştirmek için çerezlerden faydalanmaktayız. Detaylar için çerez politikamızı inceleyebilirsiniz.
X