Mahir Bora Kayıhan, “Geç dönem ‘cazibesi’ ”, Olay Gazetesi, Mayıs 2008

Edward W. Said'in Geç Dönem Üslubu, geç dönem üretilen yapıtlardaki derinliği keşfetmek, yazarıyla yapıtı arasındaki perdeyi biraz olsun aralamak isteyenler için benzersiz bir kitap.

Geride bıraktığımız yüzyılın tanınmış düşünürlerinden Edward W. Said'in Geç Dönem Üslubu, okurla buluştu. Rüzgâra Karşı Edebiyat ve Müzik alt başlığıyla çıkan kitapta Said, ilgi uyandırabilecek bir konuya el atıyor. Edebiyat ve müziğin devlerinin son dönem çalışmalarını masaya yatıran Said, konuyla ilgili düşündürücü saptamalara ulaşıyor. Geç dönem ürünlerinin yaratıcıya neler sağlayacağını sorgulayan kitabında ünlü düşünür, taçlandırma ile hüsrana uğrama arasındaki ince çizgiye dikkat çekiyor. Bir ömür süren sanatsal yatırımın sonunda estetik düzeyde başyapıtlar çıkarmanın ya da çeşitli nedenlerle bozguna uğramanın örneklerini veren Said, Richard Strauss, Beethoven, Thomas Mann, Jean Genet, Giuseppe Tomasi di Lampedusa, Konstantinos Kavafis, Luchino Visconti ve Glenn Gould'un geç dönem yapıtlarını mercek altına alıyor.

Edward W. Said'in dikkat çektiği noktalardan biri de toplumun beğenilerine ters düşebilen bu geç dönem yapıtlardaki hakiki sanatsal deha ışıltısı... Geç dönem yaratılan müzik ve edebiyat yapıtlarının altında sadece olgunluk mu yatıyor? Peki ya başyapıtlarını gençliklerinde vermiş olan yaratıcılar?

Özge Çelik'in Türkçeye çevirdiği kitapta, bu soruların yanıtlarını olgunluk dönemini yaşayan bir düşünürün kaleminden öğrenmek daha da ilgi çekici. Bu arada kitapta, edebiyat kadar klasik müziğin dâhilerinin yaratıcılıklarına dair ilginç ipuçları bulmak da mümkün.

Kitabın basılışını göremedi...

Vakitlik ve Geçlik, On Sekizinci Yüzyıla Dönüş, Sınırlarda Dolaşan Bir Yapıt: Cosi Fan Tutte, Jean Genet'ye Dair, Baki Kalan Bir Eski Düzen, Entelektüel Olarak Virtüöz ve Geç Dönem Üslubuna Genel Bir Bakış bölümlerinden oluşan yapıt, Said'in 1995'te Columbia Üniversitesi'nde verdiği dersleri temel alıyor. Ancak Said'in Geç Dönem Üslubu'nun basılışını göremediğini hatırlatayım. Mariam C. Said, bu durumu önsözde şöyle açıklıyor: 'Edward bu kitabı yazdığı sırada, 25 Eylül 2003 Perşembe sabahı aramızdan ayrıldı. Ağustos'un sonlarında Avrupa'daydık; Önce Sevilla'ya uğradık, Edward Doğu-Batı Divanı atölyesine katıldı; daha sonra Portekiz'e geçip birkaç arkadaşımızı ziyaret ettik, işte o sırada Edward hastalandı. Birkaç gün içinde New York'a döndük, üç hafta boyunca ateşler içinde kıvrandıktan sonra iyileşmeye başladı. Cuma günü, yani hastalığı Edward'ı son defa pençesine düşürmeden üç gün önce, işine devam edecek kadar iyi hissediyordu kendini. O sabah birlikte kahvaltı ederken, 'Bugün Hümanizm ve Demokratik Eleştiri'nin (bu bitirdiği en son kitaptı, o sıralar çıkmak üzereydi) teşekkür bölümünü ve önsözünü yazacağım. Pazar'a doğru Oslo'dan Irak'a ve Yol Haritası'nın giriş yazısını bitirmiş olurum. Gelecek hafta Geç Dönem Üslubu'nun başına geçerim. Aralık gibi de onu bitiririm' demişti. Bunların hiçbirini yapamayacaktı. Gelgelelim, kitabını bitirmemizi ve onun aklındakine benzer bir versiyonunu vefatından sonra üretmemizi sağlayacak kadar bol miktarda malzemeyle başbaşa bırakmıştı bizi.'

Edward W. Said'in Geç Dönem Üslubu adlı yapıtı, geç dönem üretilen yapıtlardaki derinliği keşfetmek, yazarıyla yapıtı arasındaki perdeyi biraz olsun aralamak isteyenler için benzersiz bir okuma şöleni sunuyor okura.