Güneş Pehlivantürk, Akşam-lık, 2003

Modern insan, yıllardır sürdürülen antropolojik bulguların sistematik sonuçları ışığında, artık biliyoruz ki, dilin gelişme koşulları Homo ergaster’in 900 cc’lik beyninden Homo sapiens’in 1200-1500 cc boyutları arasında çok değişmiş ve adeta binlerce ayrı odacığa bölünmüş kocaman, evrensel bir mabet haline gelmiştir.

Bir dilin yaratımında duyulan onca sancılı hareket; deprem, kuraklık, göç, savaş gibi dinamik ve statik nedenler; terminolojiye geçen onlarca özel isim ve dahası... İnsan ve kendi özvarlığı... Tarihi, acıları, toprağı, gerçeği ve bütünü... Belki de bütünden arta kalanı...

Böyle düşünmeye başladığınızda dünya üzerindeki yüzlerce farklı dilin ne kadar büyük bir emeğin anıtı olduğunu ve ne denli zorlu bir sınavın başlangıç (ve bitiş) noktasında durduğunu daha da rahat fark edebiliyorsunuz.

Bizim yerel tapınağımızsa; sanırım klişe bir bilgidir, herkes bilir; dünyanın en zahmetli kelime ve gramer yapılarının durduğu listede üst sıralarda konaklıyor. Sitemkâr, kuralcı, zengin, gösterişli, anlaşılmaz, yalın, resmi, klasik, anlamlı... Buna, dilimizin bizim için taşıdığı onca ‘sıfata’ rağmen, bizim genelde ona olan durumumuzu anlatan tek bir ‘kelime’ var: Uzak...

Belki de Necmiye Alpay’ı bu çalışmaya başlamaya iten en önemli sebeplerden biri de bu uzaklığın ‘fark edilebilir boyutları’ olmuştur!

İncelendiğinde, kitabın okuyucusunun birinci derecede ilgisini çekecek iki önemli ağırlık noktası var: Birincisi, yazım kılavuzunun içerisine dizinsel sıraya sadık kalınarak yerleştirilmiş gramer kurallarının anlatılışı. Büyük harf kullanımı, adıl (zamir) sorunları, ayraç (parantez) sorunları, başlıkların yazılması, bileşik fiillerin yazılması, çifte edilgen sorunu, çoğul eki sorunları, kısaltmaların yazılması, virgül kullanımları, yüklem (sözdizimi) sorunları, bağlaç ve eklerle ilgili yazım kuralları, anlamsal yineleme... Liste uzatılabilir; fakat yazar, bunları o kadar duru bir Türkçe ile sadeleştirerek ve konuyu ilgi kaybına maruz bırakmadan aktarmış ki, zannediyorum, özellikle lisedeyken gramer derslerine antipatik bakan okuyucular bu kitabı okurlarsa, bu antipatinin nedenini uzun uzun düşünmek zorunda kalacaklardır!

İkincisi, örneklemelerin son derece ‘yerinde’ bir zamanlama ile sergilenmesi. İşin esprili yanlarından biri de sorunlu (hatalı) örneklemelerin ülkemizin ‘isimleri gökyüzüne yazılı’, değerliliklerini, yazın güçlerini ispatlamış yazarlarına ait olması! En çok dikkati çeken isimlerse Buket Uzuner, Orhan Pamuk, Adalet Ağaoğlu ve Perihan Mağden. Hatta yazılı basının bir dönem dil jandarmalığını yürüten Şiar Yalçın ve Hakkı Devrim gibi isimlerin yaptıkları dil yanlışları dahi bulunup serpiştirilmiş sayfalara. Bununla da yetinilmemiş, TDK’nın çıkardığı Yazım Kılavuzu’nun dahi yanlışları bulunup sorunlu örneklere katılmış.

Öğrenci, öğretmen, yazar, çevirmen ve gazeteciler; radyo ve televizyon spiker ve programcıları; editör, sanatçı ve akademisyenler için, aslında Türkçe kullanan herkes için bir başvuru kitabı bu. Dilbilgisi terimlerine yabancı olanların da verilen örnekler sayesinde kolaylıkla yararlanabileceği bir kılavuz. Bu kitabı alıp her gün bir sayfasının okunmasını salık vermek isterim. Bilgiye bir ‘fazladan’ dokunmanın ne sakıncası olabilir ki!