Buket Ökütülmüş, “’Şarkı okuma' kitap olursa”, Radikal Cumartesi, 15 Temmuz 2000

Okuma serüveni, 80'li yılların ilk çeyreğinde başlayan ya da daha daha gerilere uzanan kitapseverlerin, Akıntıya Karşı, Zemin, Birikim, Demokrat ve Defter dergilerinden aşina olduğu bir ad Bülent Somay. Radikal yıllarıysa onun yaygın biçimde tanınmasıyla sonuçlandı. Metis Yayınları'nda, bilimkurgu dizisinin yanı sıra fantezi edebiyatı yayın yönetmenliği yapan Somay, yazının yanı sıra müzikle de iç içe bir kültür sanat adamı. Onlarca yıl (1984-1995) Mozaik Müzik Topluluğu'nun üyesi olarak mesai yaptı. Şimdilerde bağımsız müzik çalışmalarını sürdürmekle meşgul.

Bülent Somay'ın Şarkı Okuma Kitabı; asıl gövdesi sekiz, eklerle genişleyen gövdesi on dört anlatı içeren bir metin. Kitapta yer alan yazılardan, 'Kırılgan', Defter'in 5.; 'Herkes Sevdiğini Öldürür' 29. sayısında; eklerde yer alan 'Güzel' ve 'İntikam' yazılarıysa Radikal gazetesi 'Açıklamalı Kavramlar Sözlüğü' köşesinde yayınlanmış. Şarkı sözleri ve notalarla zengin bir içeriğe sahip bu farklı kitabın notaları da, özenli bir çalışma sonucu okurla buluşuyor. Notalar, Ayşe Tütüncü tarafından yayına hazırlanmış çünkü.

"Bu kitapta yapmaya çalıştığım şey, bazı şarkıları alıp çözümlemek ya da açıklamak değil. Şarkı kendisi için vardır, açıklaması da olmamalıdır. Sözü ve sesi kendini iletmeye yetmiyorsa, bir dış yardım onu yeterli kılmaz bu işte, belki daha da uzaklaştırır dinleyeninden. Burada üzerine yazdığım, kendi 'okumalarımı' yazıya döktüğüm şarkıları açıklamak ya da anlatmak istemiyorum. Onların her biri hayatım boyunca tekrar tekrar okuduğum ve 'okuduğum' şarkılar. Hepsi de kendimi kurmamda ve yeniden kurmamda bir yere sahip. Hepsi bana hayatım(ız)la ilgili sorular sordu. Ben de onlara cevap vermek için epey zaman harcadım" (s. 13) diyor Bülent Somay, 'Ses ve Söz' adlı giriş yazısında. Ardından ekliyor tabii: "Örneğin, Victor Jara bir gün bana, 'Niçin şarkı söylüyorsun?' diye sordu Manifesto'da. Hâlâ tatminkâr bir cevap verebilmiş değilim bu soruya. Cohen kendimi hangi aynada görüp tanıdığımı sordu Suzanne'de. Sting 'Sevdiğin şeyi öldürmeye mecbur musun ille de?' dedi Moon Over Bourbon Street'de. Peter Gabriel ise 'Neden bir taraf seçemiyorsun artık?' diye sordu Here Comes the Flood'da. Bu soruları başka sözlerle soran başka kişiler, başka metinler de vardır mutlaka; ama bir şarkı sana bir soru soruyorsa bir cevap vermek zorunda hissedersin kendini -ya da o şarkıyı bir daha dinlemezsin. Ben o şarkıları 'okuyordum', bu yüzden de bir daha dinlememe şansım hiç olmadı. Israrla, yorulmadan sordular sorularını; bazen ısrarla, bazen bezgin cevaplamaya uğraştım ben de." (s. 13)

Bu açıkyürekli anlatım, kitabın belkemiğini oluşturuyor. Çünkü, metinlerin her biri 'o şarkılar'ın 'nasıl' okunduğuyla ilgili. 'Şarkı sözü'nü müziğin 'aksesuarı' olarak görmeyen, söz ve müziği bir bütün olarak algılayan bu söz (şiir şarkı sözü) ve ses (müzik) düşünürünün; hayatına önemli açılımlar getiren şarkılarını anlattığı kitabı oldukça çekici. Okuru, kitap içinde yürüdüğü yollarda hız almaya kışkırtır nitelikte. Üstelik değişik okuma hazlarına da açık.