Oruç Aruoba, uzak ile yakın ikili / dörtlüsünü tamamladıktan sonra, 1999'da ile'yi yayımladı.

ile, "önce", "ilişki defteri" ve "sonra" başlıklarını taşıyan üç bölüm halinde, ilişki üzerine tutulmuş uzun bir günce... Çok zevkli bir okuma, çünkü her okurun kendinden ve kendi ilişkilerinden çok şey bulabileceği şeyler var…

s. 161-164

127.

"Birgün bir sevgilim olursa ne yaparsın?" diye sordun bana. Epey duraksadıktan sonra, "Bilmiyorum" dedim.

Bilmiyordum, gerçekten, ne yapabileceğimi.

Sonradan da, "Benim aldanıp aldanmadığımı ancak sen bilebilirsin; senin aldanıp aldanmadığını da, ancak, ben" dedim — sen, "Umarım seni aldatmıyorumdur; kendim de, aldanmıyor..." demiştin, bundan önce : 'aldanma' ve 'aldatma'nın ilişkide tuttuğu yer(ler)i düşündüm, o zaman:-

Temelde yatan bilgisel sorunun (daha önce değindim) bir uzantısı ortaya çıkıyordu, 'aldatma' olgusuyla : sen de ben de; sen benim, ben senin, sürekli yanında olabilseydik — yani hem sen hem ben, hep aynı biçimde biz olsaydık; ayrı ayrı yerlerde farklı ilişkilerimiz olmasaydı— 'aldatma' olanaksız hâle gelirdi —— ama, bu olanaksız olduğundan dolayı, aldatma/aldatılma, hep bir olanak olarak durur —durdu—, orada...

— Platon'un Sympo...

Devamını görmek için bkz.

Melis Kalkan, ''Oruç Aruoba 'ile' '', edebiyathaber.net, 22 Ağustos 2013

Kitap “önce”, “ilişki defteri” ve “sonra” başlıklarından oluşur.

Yazar ilk bölüm “önce”yi defteri “getiren”e adamıştır. Bu bölümde yazarın defterinden alıntılar yer alır. Defterinden yazarın bazen yazmakta ne kadar zorlandığını görürüz. Felsefesini doğru aktarmak yazarımıza zaman zaman zor gelir, yazamadığından değil, sadece karşı tarafın anlayacağından emin olamadığından.

“3 yıl sonra:

Sözümü tutup

Hiçbir şey yazamadım.

Ben yazamıyorum.
[...]

15 Eylül

...

Bunlar bağdaşması olanaksız şeyler mi? Çok zor; ama bir yol var: Daha önce yazdığım ‘özgür temel’ düşüncesinden yola çıkarsak: her birimi ötekine tanıdığı ilişki uzamında, bağlılık sağlanır; öte yandan, o ilişki uzamı, her birimizin toplam yaşamında, başka ilişkilerimizi tabii ki etkileyecektir, ama, onları belirlemez ya da yutmağa, bütün yaşam uzamımızı kaplamağa çalışmazsa, bağımsızlık da sağlanabilir.

<...

Devamını görmek için bkz.