Neoliberalleşmeye bağlı olarak Türkiye'de mahremiyet algımızda önemli bir değişiklik ortaya çıktı. Bu dönüşümü farklı örnekler üzerinden inceleyen makaleleri bir araya getiren bu seçkide, sağlık alanındaki metalaşma, çalışma koşulları ve sağlık ilişkileri, yeni üreme teknolojileri, yeni hastalıklar ve yeni hasta örgütlenmeleri, kanser ve hastalık anlatıları, menopozun sosyal algılanışı, neoliberalizm koşullarında erkekliğin dönüşümü, reklamlarda ve popüler kültürde cinselliğin ve eşcinselliğin kurgulanışı ile kadına yönelik şiddet ve sığınma evleri inceleniyor.

Her biri özgül bir durumdan hareket etmelerine rağmen bu makaleler sayesinde, hızla değişen maddi süreçler karşısında, bedenle, özel alanla ilgili anlayış ve kavrayışımızda da köklü değişiklikler ortaya çıktığını saptayabiliyoruz. Görülüyor ki neoliberal mantık sıklıkla varsayıldığı gibi mutlak bir özgürleşmeye yol açmıyor: Daha ziyade sahip olduğumuzu düşündüğümüz herşeyi metalaştırarak yeni tabiyet biçimleri yaratıyor. Kitapta bu yeni koşullar karşısında insanların verdikleri tepkilerin, mücadelelerin ve gösterdikleri dayanışmanın örneklerini de okuyacaksınız.

Giriş: Türkiye'de Neoliberalleşme ve Mahremiyetin Dönüşümü, Cenk Özbay, Ayşecan Terzioğlu, Yeşim Yasin, s. 9-28.

2009 yaz döneminde bir gün Boğaziçi Üniversitesi kampüsünde öğle yemeği yerken araştırma konularımızın birbirleriyle bağlantılı olarak düşünülebileceğini fark ettik. Bizler sağlık, cinsiyet veya cinsellikten bahsederken aslında beden siyasetine, bireylerin kendilerini ve başkalarını nasıl tanımladıklarına, bunun devlet ve küresel sermaye gibi farklı iktidarlarca nasıl yönetildiğine, içinden geçmekte olduğumuz ve neoliberalleşme diye özetleyebileceğimiz süreçle olan etkileşimlerine değiniyorduk.(2) Bizlerin araştırma konuları ve yakın ilişki içinde bulunduğumuz kimi meslektaşlarımızın ilgi alanları, kabaca, "Mahremiyetin Sosyolojisi" de diyebileceğimiz bir kesişme alanına atıfta bulunuyordu. Temel bir savımız vardı: Düne kadar özel, kişisel, belki de ailevi sayılan, kimi zaman çok yakın arkadaşlar ya da aynı işyerini paylaşanlar gibi küçük gruplara belirsiz kıstaslara göre açıklanan, ya da açık edilen, ama bu hayli kontrollü ifşaat mekanizması dışında da kamusal alana çıkmayan, başkalarına, tanımadıklarımıza, mesafeli durduklarımıza, ötekilere açılmayan bir alan, ya da bu kitapta kullandığımız anlamıyla mahremiyet, bugün köklü bir dönüşüm içinde.(3) Mahremiyetin dönüşümünün de iki veçhesi var. Birincisi, mahrem kabul edilen hususlara devlet, ekonomi, popüler kültür ve tıp gibi "dış" kuvvetlerin artan ve önüne geçilemeyen etkisi. İki...

Devamını görmek için bkz.

Günce Şıralı, "Bedenler, Hayatlar, Mahremiyetler", Bianet, 21 Ocak 2012

"Panoptikon" kavramını, ilk kez 1787 yılında Jeremy Bentham hapishanelerin tasarımına ilişkin fikirlerini açıklamakta kullanılmıştı.

Panoptikon'da hapishane hücreleri bir daire etrafına dizilirler ve hücrelerin ortasındaki kuleden bakan gardiyan tarafından tek yönlü olarak gözetlenebilirler.

1975 yılında Michel Foucault tarafından tekrar gündeme getirilen panoptikon, gözetlemenin insan davranışı üzerindeki gücün göstergesi olduğunu belgeleme işlevi edinmişti.

Panoptikon'daki gardiyanlar her an yerlerinde olup mahkumları gözet(le)mek zorunda değillerdir çünkü mahkum bireyler gözetlendiklerine inandıkları zaman kendilerini, gözetleyenin gözünden değerlendirmeye doğru bir eğilim taşırlar.

Mahremiyet ise kendi başına insanı insan yapan temel nitelikler arasında yer alıp, özsel bir değer taşımasının yanında, aynı zamanda başka iyilere ulaşılmasını da sağlayan araçsal bir iyidir.

Örneğin, Kant'ın teorisinde özerklik, insan olmanın temel bir değeridir.

Eğer mahremiyet, özerklik için esassa ve hatta özerklik, mahremiyet olmadan anlaşılamazsa o halde mahremiyeti yitirmek, en temel değerlerimiz için bir tehdit olacaktır. Diğer yandan, gördüğümüz, işittiğimiz ve deneyimlediğimiz her noktaya değen neoliberal politikalar ve bunların dönüştürdüğü yeni değerlerle şekillenen yeni hayat formları bulunmakta.

Neoliberalizm ve ...

Devamını görmek için bkz.

Mustafa Sütlaş, "Neoliberalizmin 'Mahremiyet'le Sorgulanması", Bianet, 7 Ocak 2012

İçinde yaşadığımız ve kimlerince "şafağın alacakaranlığı" olarak nitelendirilen ve yalnız emeğin değil, tüm varlığı, özellikle de bedeniyle insanın düşmanı haline gelen bu sistemin "ne menem bir şey olduğunu" farklı açılardan tartışmamızı sağlayan bu kitabın adı: Neoliberalizm ve Mahremiyet"

Giriş bölümündeki bilgilere göre, bu derlemeyi gerçekleştiren üç genç akademisyen arkadaş, Cenk Özbay, Ayşecan Terzioğlu ve Yeşim Yasin, 2009 yılında Boğaziçi Üniversitesi'nde bir öğle yemeği sırasında üzerinde çalıştıkları araştırma konuları olan sağlık, beden, cins, cinsiyet ve cinselliğin birbirleriyle bağlantılı olduğunu fark edince bu derlemeyi oluşturmaya karar veriyor.

Yakın dönemde pek çok örneği görüldiği üzere bu türdeki çabaların bir bölümü en azından bulunanların toplumca bilinmesini dert eden kimi yayıncılar aracılıyla kamuya ulaşıyor. metis yayıncılık bir siyasi ya da akademik yapı olmamasına karşın bu konularda oldukça özverili çabalarıyla dikkât çekiyor.

Üç temel başlığın ilki sağlık

Kitaba dönersek, kitapta derleyen üç araştırmacının kendi konularıyla ilgili yazdıkları dışında bu konuları değişik boyutlarıyla irdeleyen dokuz başka yazarın da yazıları bulunuyor.

Yazılar derleyenlerin kendi araştırma alanlarına göre belirlenen üç alt başlıkta toplanıyor.

Üç yazarın ortaklaşa kaleme ald...

Devamını görmek için bkz.