Nevin Ünalın, “Anarşist Bir Kadın…”, Cumhuriyet Dergi, 7 Aralık 1997

Bir anda yüreğinden dökülmeye başladı kelimeler; hazırladığı metnin yerini alan coşkulu, inanç ve öfke dolu sözcükler döküldü ağzından. Alkışlar doldurdu kulaklarını. O ana kadar bilmediği bir şeydi bu! Sesinin, yüreğinin, inancının insanları etkilediği. Bu ses hiç susmayacaktı artık. Yarım asrı devirecekti! Hiç kesilmeden. Hapishaneymiş, sürgünmüş, tutuklanmaymış, suçlanmaymış, işverenlerin, yanlı basının öfkesiymiş, siyasi baskıymış aldırmayacaktı. O hangi safta yer alacağını bizzat yaşadığı hayatla zaten öğrenmişti. O gün öğrendiği bir şey daha vardı: Sesi bütün emekçiler için gerekliydi madem; o da hiç bitip tükenmeden, korkmadan, yılmadan bu yolda harcayacaktı her şeyini… Artık toplantıların, konferansların aranılan konuşmacısıydı Emma.

Amerika'yı boydan boya, şehir şehir dolaşacak, Dünya Sanayi İşçileri ve diğer işçi örgütleriyle dayanışma içine girerek Amerikan kapitalizmine meydan okuyacaktı.

Anarşizmin savunucusu, sosyalizmin destekçisi, işçilerin sesi, işverenlerin korkulu rüyası Kızıl Emma'ydı artık o. Hangi salonu bulursa orada konuşacaktı. Yer mi bulunamadı. Kilisenin içine bile sızacak. Rahiplerin, dindar cemaatin işçilerle kaynaştığı bir ortamda hiç sözünü sakınmayacaktı. Öylesine inanç dolu, öylesine coşkulu idiydi ki, rahiplerden biri ondan sonra kürsüye çıkacak "Miss Goldman dine karşı konuşmasına rağmen, benim nezdimde en dindar kişidir" diyecekti onun için.

Bütün protestolarda, mitinglerde yer alacaktı. Konuşacak kürsü bulamadığı bir açık hava mitinginde, sahibi belli olmayan bir at arabasının sahibi gelip atları dehlediğinde bile o devam etmişti hiç aldırış etmeden. Konuşmaya kendisini kaptıran bir tek Emma değildi, dinleyiciler de durumun farkına varmayıp dörtnala koşan atların üstündeki sesin peşinden alandan çıkıp koşmaya başlayacaklardı… Ertesi gün sabah gazetelerinin tümünde, esrarengiz bir genç kadının bindiği arabadan kızıl bayrağını dalgalandırarak devrim çağrısında bulunduğu, kadının tiz sesi yüzünden atların ürküp kaçtığı haberi yer alacaktı. Bu olay tabii bu yoldaki eylemlerinin ilk anıları olarak kalacaktı. Artık esrarengizliği falan bitmişti. Herkesin tanıdığı toplumsal devrimin tanrıçasıydı o.

O güne dek dayatılan bütün temel kurumlara karşı çıkıyordu Emma. Aile, devlet, kilisenin karşısında tavrını almıştı. Özgür aşktan yanaydı, doğum kontrolüne karşı çıkan kiliseye ateş püskürüyordu. Devletçiliğe ve milliyetçiliğe de en ağır eleştirilerini getiriyordu. I. Dünya Savaşı çıktığında zorunlu askerliğe karşı çıkmış, bütün milliyetçileri karşısına almış ve bütün yüreğiyle savaşa karşı çıkmıştı. Devletlerin korkulu rüyası Emma tanrıtanımazdı aynı zamanda. Günah olan tek bir şey vardı onun gözünde: Toplumun temel kurumlarınca dayatılan eşitsizlik. Ücret dengesizliği ile birlikte insanların ellerinden alınan sosyal haklar en büyük günahtı ona göre. İşçi sınıfının yanında nasıl yer alıyorsa fahişelerin, eşcinsellerin yanında da öyle yer alacaktı. Ezilen her sınıf onun mücadelesinin çıkış noktasıydı. Kadın hakları ise içinden geldiği hayatın nirengi noktasını oluşturuyordu. Feminist tavrıyla bütün kadınların sesini duyuracaktı bütün dünyaya. Özgür aşkı savunurken kadınlar ne dediğini çok iyi anlayacak ama yanlış anlayan yine erkekler olacaktı. Kaldığı otelin kapısına dayanacaktı evli bir erkek. Bas bas bağırıp adamı kovduğunda şaşkınlığa uğrayan adam, "Özür dilerim," diye titreyen sesiyle kimse duymasın diye kaçarken özgür aşkın ne anlama geldiğini belli ki hâlâ anlayamamıştı… Anlatacaktı yılmadan.