Karin Karakaşlı, "En hafif silah: öykü", Milliyet Kitap Eki, Mayıs 2011

Tarih ile siyasetin küçük insan hayatlarındaki izdüşümlerini ustalıklı diliyle edebiyata tahvil eden Murat Uyurkulak, tadına doyulmaz romanları Tol, Bir İntikam Romanı ve Har, Bir Kıyamet Romanı’nın ardından sonra bu kez de bir öykü seçkisi ile karşımızda. Bazuka, yazarın kendi tabiriyle “aşk, yalnızlık ve şiddete dair” dokuz öyküsünü bir araya getiriyor.

Acı bir hiciv

Öykü sanatının anı fotoğraflama, hayatın tayin edici zaman ve mekânına odaklanma ve böylelikle insan ruhunun en derinliklerine dalma olanakları doğrusu Murat Uyurkulak’ın mahir ellerinde tam karşılığını bulmuş. Hele yazarın yer yer kara mizaha varan ironisinin verdiği keyif gibisi yok. Uyurkulak, ironiyi, edebiyatın sunduğu anlatım olanaklarının zirve noktasına taşıyor.

Bir genelevin yeriyle başlayan “Gülsüm” öyküsünün başlangıcı, yakın tarihimize de acı bir hicivle bakıyor: “Nurperi’nin yeri Şişli’de, Ulu Önder’in istiklâl meşalesini yaktığı müze-evin arka sokağındaydı. Milli sermayenin memleket bekası için ne mühim bir mesel olduğunu iyi bilen Nedim Bey, atalarının has yörük olduğunu öğrendiğinden beri Nurperi’nin yerinden hiç şaşmamış, zevk gayesiyle saçtığı banknotların Ermeni ve Rum mamaların kasasına girmesine asla müsaade etmemişti. İslâm âlemine medeniyet canavarıyla mücadele şuuru zerk ederken Hint ellerinde şehit olan Teşkilat-ı Mahsusa mensubu bir babanın oğluna da böylesi yakışırdı. Ve çok kıymetli bir aile yadigârı misali bir sonraki nesle nakledilen o mahsus hal her nasılsa hâlâ hükmünü sürdürdüğü için, eylül ihtilalcilerinin ahaliyi belli vakitlerde sokağa çıkarmama saplantısı Nedim Bey’e elbette ki sökmezdi.”

Enfes bir aşk tarifi

Tabii elinizdeki öykü kitabı olunca, bir öykü ille de daha derinden yakalar sizi. Benim açımdan bu öykü Kırmızı... Torunu Murat’ın gözünden anlatılan annenin dedesi Hamza karakteri öylesine unutulmaz bir canlılıkta ki, sayfaların içinden hortluyor adeta. Birinci Dünya Savaşı ve İstiklâl Harbi boyunca tam dokuz yıl evine bir kez olsun uğrayamadan askerlik yapan ve Türkiye’nin iç ve dış düşmanları konusunda resmi söylem retoriğinin cisimleşmiş hali gibi duran Hamza, kırmızı başta olmak üzere hiçbir canlı renge bakamaz olmuş. O nedenle evin içinde kara gözlükleriyle kah dua ederek kah küfrederek geziniyor. Ta ki biz onun içindeki yaralı insanla karşılaşana ve renklerin şifresini çözene kadar: “Hamza kırmızıyı sevmiyordu, çünkü ölüm ve zulüm kırmızının kardeşiydi. Hamza beyazı da sevmiyordu, çünkü mermi kafaya girince beyin beyaz beyaz saçılıyordu. Sarıyı da sevmiyordu, çünkü irin bağlayan yaralardan sarı sıvılar akıyordu. Hamza hangi renk parlıyorsa o rengi sevmiyordu. Renkler ve insanlar yalancıydı...”

Doğu-Batı arasındaki köprü

Murat Uyurkulak bizi cinsiyetlerin, kimliklerin, basmakalıp söylemlerin, önyargıların arasından ustalıkla gezindiriyor. Kuş Yuvası’nda Tahir’in cinsellikteki çelişkileri üzerinden çıktığı patika ise enfes bir aşk tarifine varıyor: “Tahir’in tereddüdünü, öyle olmakla böyle olmak arasındaki gelgitlerini, adeta Doğu ile Batı arasında ılımlı bir köprü olmak misali sergilediği gayretleri elbette ki aşk sona erdirecekti. Her tür acının hem başlangıcı hem bitişi aşktan değil midir zaten? Aşk değil midir, nihai ismimizi koyup bizi kendimize hamile bırakan, kendi kendimizi doğurmamızı sağlayan ve ortaya çıkan bebeği önce mucize sonra hilkati garip, veya tam tersi kılan?”

Bazuka’yı elinize alın. Ama lütfen elinizi kesmekten korkmayın. Her şey insanlar için...