Paul Veyne'in tarihin epistemolojisi konusunda bugün bir klasik haline gelmiş olan kitabı, tarih yazmanın ne demek olduğunu, tarih yazarken aslında ne yaptığımızı, tarihin bir bilim olup olmadığını, hakikatle ve değerlerle ilişkisini ve tarihsel "yasaları" tartışıyor. Alman tarihselciliği, Annales Okulu ve Max Weber'le kozlarını paylaşan yazar, bilim felsefesi alanında ne kadar donanımlı olduğunu gösterircesine tam bir filozof gibi söz alıyor kitap boyunca. Kitabın sonuna eklenmiş "Foucault Tarihte Devrim Yapıyor" başlıklı kapsamlı makalesinde de Michel Foucault'nun tarihçiliğini değerlendirerek, yirminci yüzyıl için çıkardığı eleştirel tarihyazımı panoramasını tamamlıyor.

Bu ufuk açıcı kitabın, resmi / gayrı resmi, doğrucu / yalancı tarih gibi Türkiye'ye özgü meselelerle yetinmek istemeyen, uğraştığı veya merak duyduğu disiplinin daha genel, yöntemsel ve felsefi sorunlarına eğilmek isteyen okurların ilgisini çekeceğine inanıyoruz.

Birinci Bölüm, Yalnızca Doğru Sözlü Bir Anlatı, s. 17-23

İnsani Olaylar

Aktörü insan olan gerçek olaylar. Ancak, insan kelimesi bizi kendimizden geçirmemeli. Tarihin özü de amaçları da bu roman karakterinin mevcudiyetine değil, seçilen bakış açısına bağlıdır; tarih ne ise odur, insanın nasıl bir varlık olduğu bilinmediğinden değil, tarih belirli bir bilme şekli olmayı seçtiği için. Olgular ya münferit şeyler olarak kabul edilir ya da arkalarında gizli bir değişmezin arandığı fenomenler olarak. Mıknatıs demiri çeker, yanardağlar lav püskürtür: Bunlar bir şeylerin yinelendiği fiziksel olgulardır. Vezüv’ün MS 79’da püskürmesi ise olay olarak kabul edilen fiziksel bir olgudur. 1917’deki Kerenski hükümeti insani bir olaydır; devrim döneminde iki başlı iktidar fenomeni ise yinelenebilir bir fenomen. Olgu olay olarak ele alınıyorsa, kendi başına ilginç bulunuyor demektir; yinelenebilir niteliğiyle ilgileniliyorsa, bir yasayı bulmak i...

Devamını görmek için bkz.

Barış Çatal, "Büyük harfli ‘Tarih’ yazımının sorunları", Agos Kitap/Kirk, 24 Mayıs 2014

Bazı kitaplar daha baştan çeker sizi… Bunlar çoğunlukla konu ve kapak bileşenini iyi yakalamış, metaforlara dair göndermeler yapan kitaplardır. Metis Yayınları’ndan yayımlanan ‘Tarih Nasıl Yazılır?’ da böyle bir kitap işte… Tarih metodolojisinin ve tarihyazımının ‘sıkıcı’ dünyasına girerken önce kitabın kapağına takılıyorsunuz. Kapakta ‘The Incredible Shrinking Man’ (1957) filminin setinden bir sahne yer alıyor. Set işçileri büyük bir makas ve kalem taşıyorlar. Böylece aslında tarih dediğimiz olgunun nasıl müdahalelere açık olduğunun mesajını alıyoruz.

Foucault’dan Raymond Aron’a

Yazar Paul Veyne, kitabını 1971’de kaleme almış. Kitabından hem Michel Foucault ile bir hayli ortak çalışma yaptığını hem de Raymond Aron’dan (özellikle de Aron’un ‘Felsefe Tarihine Giriş’inden) etkilendiğini öğreniyoruz. Belki de yazının sonunda söyleyeceğ...

Devamını görmek için bkz.

A. Yavuz Altun, "Tarihçinin sıkıcı dertleri", Kitap Zamanı,2 Haziran 2014

Paul Veyne, Paris’in 1968 kuşağından bir tarihçi. Althusser, Foucault, Aron, Bourdieu, Mauss (antropolog) gibi isimlerle yolu kesişen, haliyle de post-yapısalcı bir tarih anlayışına sahip, Collége de France’ta 1975’ten 1999’a kadar Roma tarihi kürsüsünü yönetmiş bir akademisyen. Tarih Nasıl Yazılır? isimli ilk kitabı 1970’te yayımlanmış. Ardından 1976’da Ekmek ve Sirk (Le pain et le cirque) isimli, antik Roma’daki “hayırseverlik” (Evergetizm) üzerine bir kitap gelmiş. “Yunanlılar kendi mitlerine inanıyor muydu?” isimli makalesi, tarihle nasıl bir alâka kurduğunu anlatmak açısından simgesel bir isme sahip. Ancak onu Paris’te tartışılır kılan, 1978’de Michel Foucault ile ilgili yazdığı ve sonradan Tarih Nasıl Yazılır? kitabına ilave ettiği, “Foucault Tarihte Devrim Yapıyor” başlıklı makale. Daha önce, “tarih”in bir bilim olmadığını, her tarihçinin kendi öznelliği t...

Devamını görmek için bkz.

Gülçin Ayıtgu, "Tarihyazımının Sarmalındaki 'Tarih'", Birgün Kitap Eki, 3Ekim 2014

“Tarih“in ne olduğuna ve tarihsel gelişimin nasıl gerçekleştiğine ilişkin soru uzun yıllar boyunca “tarih nasıl yapılır?” şeklinde sorulmuştur, bugün ise bu sorunun “tarih nasıl yazılır?”a dönüştüğünü görmekteyiz. Bu soru zaman zaman failin içinde bulunduğu koşulları değiştirebilme gücüne ket vuruyor gibi görünse de aslında hala tarihin nasıl yapıldığını ve neyin tarihsel olup olmadığını sormaya devam etmekteyiz. Paul Veyne de Tarih Nasıl Yazılır? başlıklı kitabında tarih felsefesi araştırmalarındaki klasik ayrımları irdeleyip tarihin nasıl yazılmaya çalışıldığını araştırarak tarihin aslında “hep orada, gözümüzün önünde olanlar” olduğuna işaret etmektedir.

“Tarih” hem geçmişte olan olayları ve durumları (res gestae) hem de geçmişi kendisine nesne kılan bilim (historia rerum gestarum) anlamına gelmektedir. Bu bağlamda tarih, yaşanmış olanla anlatılan ...

Devamını görmek için bkz.