Bıraktığımız izler, sildiğimiz izler ve yeniden inşa etmeye çalıştığımız izler üzerine bir anlatı.

Modernitenin ezici hızına ve barbarlığına teslim olmayı inatla reddeden kahramanların izini süren ekolojik bir roman Cenup. Günümüzdeki yabancı düşmanlığının kökenlerini kazıp çıkarma peşinde Latin Amerika’nın zorlu coğrafyasında güneye doğru bir yolculuğa çağırıyor okuru: Guatemala’nın harap olmuş topraklarından, Nietzsche’nin kız kardeşinin Paraguay’da kurduğu Yahudi aleyhtarı komün Yeni Almanya’dan geçip Amazonlara varan uzun bir yolculuğa...

Sözcüklerin ve imgelerin toplamından inşa edilen bu çok katmanlı roman, kaybın acısı, dillerin ve anıların silinişi, bellek ve yazı ihtiyacı ve küreselleşmenin tehlikelerine dair büyüleyici bir anlatı.

Birinci Bölüm, Şahsi Bir Dil, s. 13-14

Daha önce çölde hiç bulunmamış, ama çölleri sık sık düşlemişti. Bu yüzden, şu anda elinde tuttuğu kartpostala her baktığında ilk içgüdüsü, orada kurak düzlüğün resmini görmek oluyor. Fotoğrafın siyah beyaz olmasının önemi yok. Kumun değişik renk tonlarını, havadaki yeknesaklığı, boşluk hissini hayalinde canlandırıyor. Resimde kimse yokmuş gibi görünüyor, on-on bir muntazam çizgi var sadece; onları zihninde hemen eski bir madenci kasabasının ıssız sokaklarına dönüştürüyor. Kartın kenarlarındaki beyaz tümsekleri görüyor, bulut olduklarını düşünüyor. Ama sonra emin olamıyor.

Tekrar baktığında beyaz lekeler hafifliklerini kaybediyor ve tuz tepelerine benzemeye başlıyor. Hemen ardından da düzlük devasa bir tuzlaya dönüşüyor. Düzlüğün üzerinde görülen çizgiler, metruk fabrikadan güherçile dolu vagonların taşındığı yolların izleri; hayal gücünün son bir hamlesiyle fabrika ona kraterleri, vadileri, arkaik geometrileriyle ayın engebeli yüzeyini çağrıştırmaya başlıyor. Ancak o zaman, hayal gücü sınıra vardığında zaten bildiği şeyi hatırlıyor: Baktığı şey kirli bir camın fotoğrafı sadece; az önce çöl, tuzla, sonra da ayın yüzeyi zannettiği yerde tozdan başka şey yok.

Kartpostalı ilk gördüğünde birkaç ay önce izlediği bir röportajı hatırlamıştı. Tesadüfen denk geldiği çağdaş turizm konulu belgeselin son görüntüleri onu büyülemişti. Bu son sekansta dış ses mekânın tarihini anlatırken bir drone, Uyuni tren mezarlı...

Devamını görmek için bkz.

Ali Bulunmaz, "Geçmişten gelen seslerle yüzleşen bir adam", Gazete Duvar, 5 Ocak 2023

Uzaklaşma, kaybolma ve bulma arasındaki bağlantıyı, dilin sınırlarını zorlayarak anlatan Carlos Fonseca, kitaplarının merkezine hatırlamayı koyuyor. Böylece yıkıma uğrayan, buna tanık olan ve onu her yönüyle yaşayan insanlarla yüzleştiriyor bizi.

Fonseca, tüm bunları anlatırken söz konusu tabloyu yaratan sistemi de eleştiriyor satır aralarında. Kâr ve kazanma deliliğini kurmacaya katarak bir yolculuğa çıkardığı okura, dünyanın kuzeyi ile güneyi arasındaki uçurumla beraber, bir ülkedeki eşitsizliği ve adaletsizliği, kurguladığı karakterler ve onların çevresiyle ilişkisi üzerinden sunuyor. Başka bir deyişle romanlarında, günümüzle yakın ve uzak geçmişi birleştiriyor.

Kaybolma ve kaybetme, birbirinden ince çizgilerle ayrılıyor Fonseca’nın romanlarında. Felaketler ve buhranlar art arda gelirken umuda ve isyana tutunanlar, sistemden ayrılmaya ya da çemberin dışına çıkmaya uğraşıyor. Bunlar da gerek mitler ve efsanelerle gerek günlük yaşam pratikleri ve tarihle anlatılıyor karakterler tarafından. Zamansal sıçrayışlar ve kopukluklar da bu anlatımın ayırt edici özelliği hâline geliyor.

Fonseca’nın metinleri, mitlere ve söylencelere göz kırpıyor bir yönüyle. Diğer taraftan, günümüzün anlatım olanaklarını da kullanan yazar, geçmiş ve şimdi arasında bir köprü kurup farklı yollardan geçerek çeşitli dönemlerde yaşanmış olayları bir arada sunuyor okura.

...

Devamını görmek için bkz.