"Neden?" – Bir şeyleri anlama, bir şeyleri birbirine bağlama ihtiyacıyla adeta istemsizce sorduğumuz, sormaktan kendimizi alamadığımız bu soruyu insan deneyiminin en temel sorusu addediyor Stephen Kern. O kadar temel bir soru ki, "neden?" ile "çünkü" arasında kurulan bağ bir bireyin, bir toplumun, bir çağın yapısını ve zihniyetini neredeyse birebir yansıtıyor.

Bu gözlemden yola çıkan Kern, Nedenselliğin Kültürel Tarihi'nde, başta cinayet romanları olmak üzere pek çok klasik ve modern edebiyat eseri aracılığıyla Viktorya dönemindeki ve modern dönemdeki nedensellik anlayışının izini sürüyor. Bunu yaparken, bir yandan söz konusu dönemlerde bilim, teknoloji, sanat, psikoloji, tıp, sosyal bilimler, felsefe gibi çeşitli alanlarda yaşanan değişimi ele alıyor, bir yandan da bu değişimin edebiyattaki yansımalarına işaret ediyor.

Kitap boyunca tekrar tekrar karşımıza çıkan temel tema, özgüllük-belirsizlik ilkesi. Kern'e göre, olguların nedenlerine ilişkin bilgimiz ne kadar artar ve özgülleşirse, karşı karşıya kaldığımız belirsizlik de o denli artıyor. Bildiklerimiz arttıkça bilmediklerimizin ne çok olduğunu fark ediyoruz, ki bu da nedensellik konusunu çok daha çetrefilli ve çekici kılıyor.

Nedenselliğin Kültürel Tarihi titiz bir araştırmanın ürünü olan bilgi içeriği, akıcı anlatımı ve geniş edebiyat yelpazesiyle, cinayet romanlarının sürükleyiciliğine sahip doyurucu bir çalışma.

Neden? Çünkü "neden?" sorusundan kaçmak mümkün değil...

Çocukluk bölümünden, s. 101-104.

Thomas Harris Kızıl Ejder'de (1981) yirminci yüzyıl edebiyatı ve sinemasının en şöhretli seri katili haline gelen bir karakter yaratmıştır – Hannibal Lecter. Romanın başında, Hannibal aralarında yamyamlığın da olduğu birkaç vahşi cinayetten dolayı hapistedir. Harris'in sonraki romanı Kuzuların Sessizliği'nde (1988) Hannibal ortadan kaybolur ve iki polis memurunu yoldan çıkmış bir canavara yakışır şekilde öldürür. Harris, bu iki romanın sonunda, soruşturmanın ana hedefi olan seri katilleri cinayete iten güdüleri açıklarken, Hannibal konusunda sessiz kalır. Harris, ünlü katildeki öldürme güdüsünün korkunç bir çocuklukta temellendiğini ancak Hannibal'da (1999) belirtir.

Kuzuların Sessizliği'nin eleştirmenleri, Hannibal'daki güdünün eşcinsel, dinsel ya da psikopatça olduğuna dair fikir yürütmüştür – bu eleştirmenlerden biri, "işte Jeffrey Dahmer gibi bir cinsel sapık daha" demiştir.(1) Delacorte Yayınl...

Devamını görmek için bkz.

Orhan Tüleylioğlu, “İnsan deneyiminin temel sorusu”, Milliyet Sanat, Eylül 2008

Bilim insanlarının bütün gözlem ve deneylerinin altında bir “neden?” sorusu yatar. Tarihçilerin savaşların çıkış, uygarlıkların yükseliş ve çöküş nedenlerini soruşturması gibi, psikiyatrlar da hastalarının hangi nedenle hastalandığını bulmaya çalışır. Çocukların, hayatı anlama çabalarına eşlik eden “neden?” sorularına sevk eden de nedensel soruşturmadır. Stephen Kern’e göre insan deneyiminin en temel sorusu ve bütün soruların ardında yatan soru budur. Sorgulayan insan zihninin merkezinde yer alır; insan kavrayışında öyle asli, bu kavrayışın açıklama işlevi bakımından öyle bir role sahiptir ki tarihsel gelişmeye ışık tutar.

Stephen Kern, Nedenselliğin Kültürel Tarihi adlı kitabında insan davranışının nedenlerine ilişkin tarihsel olarak farklılık gösteren düşünceleri incelerken çalışmasını edebi bir zemine oturtuyor. İnsan eyleminin neden ve amaçlarına dair yeni anlatım biçiml...

Devamını görmek için bkz.

Asuman Kafaoğlu-Büke, “Nedensellik ve cinayet romanları”, Radikal Kitap Eki, 19 Eylül 2008

Geçen haftalarda yayımlanan bir kitap, tarihçileri hedeflediği halde daha çok felsefeciler tarafından ilgiyle karşılandı. Konu, ne de olsa yüzyıllardır filozofların en sevdiği konulardan biri olan nedensellikti. kitap nedenselliği açıklamak için iki yüzyıllık cinayet romanlarını mercek altına almayı seçtiğinden edebiyat eleştirmenleri tarafından da ilgi gördü. Nedensellik, ilk bakışta heyecan verici bir konu sayılmayabilir. Genel anlamda ontoloji konuları dar bir çevrede tartışılacak konular olarak görülür fakat bazı kitaplar vardır ki, en akademik konuyu ele alışları çok özgün olduğu için herkesin anlayacağı, zevk alacağı bir rahatlıkla okunur kılırlar. İşte Stephen Kern, Nedenselliğin Kültürel Tarihi başlıklı kitabında bu çok zor işi başarıyor. Kitabın eğlenceli yanını bu başlık yansıtmıyor belki fakat altbaşlığı Bilim, cinayet Romanları ve Düşünce Sistemleri konuya ç...

Devamını görmek için bkz.