H. Neyzen Ateş, İki ‘edebi’dedektif!, Radikal Kitap Eki, 9 Kasım 2007

(…) Roberto Bolano, Şilili olmasına karşın sadece Şili'nin değil, Latin Amerika edebiyatının önemli isimlerinden kabul ediliyor. Çocukluğunun geçtiği Meksika'dan Allende'yi desteklemek üzere Şili'ye doğru yola çıkan ama ne yazık ki Pinochet'nin yaptığı darbenin ertesi günü ülkesine varan, varır varmaz da Pinochet karşıtı direnişe katılmaya karar veren hareketleriyle de yazılarıyla olduğu kadar dikkat çekmeyi başarmış önemli bir isim Bolano. Pinochet döneminin önemli eleştirmenlerinden, edebi anlamda Şili'nin dünya okuyucusuna hitap etmeyi başarmış birkaç yazarından. Edebi anlamda yaptığı biçimsel denemelerle dikkat çeken bir yazar üstelik. Örneğin Vahşi Hafiyeler çoğul anlatıcılı olmasına karşın sürekli birinci tekil şahısta ilerleyen, bir şekilde anlatılanların 'de fakto' olmasalar da gerçek oldukları izlenimi vermelerini sağlayan etkileyici bir roman.

İlginç bir şair grubu

Kitap, Şilili genç şair Artoru Belano ve Meksikalı şair Ulises Lima'nın (her ikisi de arada uyuşturucu satarak yollarını buluyor) bir diğer Meksikalı şairin Cesarean Tinajero'nun izini sürüşlerini ele alıyor. Kitap üç bölümden oluşuyor. Meksika'da Kaybolan Meksikalılar isimli ilk bölümün anlatıcısı on yedi yaşındaki amatör şair olan Juan Garcia Madero. İkinci bölümde adı verilmeyen bir anlatıcı uzun yıllar süren bir zaman dilimi boyunca iki şairin üçüncünün izini sürüşlerini anlatıyor. Managua, Paris, Barselona, Madrid, Mayorca, San Diego, Tel Aviv, Roma, Pachuca, Viyana, Angola ve Sierra Leone'de geçen bu dönem kitabın en etkileyici kısmı çünkü Bolano'nun sesini en belirgin haliyle duyuyorsunuz.

Yola çıkmadan önce Lima ve Boleno'nun kurduğu grup 'real visceralistas', kitabı ilginç kılan bir diğer unsur. Madero'nun anlattığı birinci bölüm aslında onları konu alıyor. Okulu bırakıp bu şair grubuna katılmaya karar veren gencin düşünceleriyle süreçleri, anlamları, değerleri yeniden tanımlıyoruz. Karakterlerden çok kavramların şairene bir tasviri bu sayfalar. 'Real visceralistas', güzelliğin içindeki hüznü, bu hüznü arayışı ancak şiiirde hak ettiği biçimi bulduğunun altını çizerek hayatlarının merkezine yerleştiriyor. Bu var olan edebi anlayışa bir alternatif olarak öne sürülebilir mi, bilmiyorum, ama uyuşturucu satıcısı genç şairlerden de gelse farklı sesleri duymanın önemli olduğuna inanıyorum, özellikle de bu kadar güzel sunulmuşlarsa.

Cortazar tadında edebiyat klasiği

İki şair çölde kaybolan gizemli Tinajero'nun izini sürerken anlatıcının gözlemleriyle onların kim olduklarını keşfediyoruz; hareketlerinin altında yatan idealizmi görüyoruz. Bu iki edebi dedektif avlarının peşinden giderlerken onlarında avlanan haline gelmelerine, gönüllü sürgünlere dönüşmelerine şahit oluyoruz.

Son bölümün anlatıcısı yeniden Madero. Lima, Belano ve bir fahişeyle tekrar buluştuğu Sonora çölünden geliyor sesi. Tinajero'yu bulacaklar. Elbette bulduklarıyla bekledikleri denk düşmeyecek, elbette işler bekledikleri gibi gelişmeyecek. Ama bunu öğrenmek için kitabı okumalısınız. Vahşi Hafiyeler, Cortazar tadında bir edebiyat klasiği. İspanyol eleştirmenler Belano'nun, Bolano'nun alter-egosu olduğunu yazmışlardı bunu görmek için dâhi olmaya gerek yok ama bu kitapla ilgili yazıyı yazarken El Pais'te Ulises Lima'nın Meksikalı şair Mario Santiago Papasquiaro'dan esinlenilerek oluşturulduğunu okudum. İzini sürmek isteyene…