Göksun Yazıcı, "Berlin Üzerinde Gökyüzü", Express, Aralık 2018-Şubat 2019, Sayı: 167

Benjamin okurunu dilek dilerken dikkatli olması için uyarır, çünkü kötü yürekli bir cin bu dileğin kabul edilmesini sağlayabilir. Ne dileğine dikkat et, çünkü gerçekleşebilir! Benjamin küçük bir çocuk iken okula gitmek için çok erken kalkmak zorundadır. İşte bu sabahlardan birinde, her sabah uyumayı ve erken kalkmak zorunda olmamayı diler. “Dileğim gerçekleşti” der Benjamin, “sabah uyanıp gitmek zorunda olduğum bir işim hiç olmadı, olamadı”. Tüm hayatı boyunca kendisini idame ettirebileceği bir iş arayan, ama ne üniversitede ne de başka bir kurumda düzenli bir iş bulabilen Benjamin maddi yokluk içinde yaşadı. Kabul edilmeyen doktora tezi, biteremediği Pasajlar kitabı, hatta yayınlanan denemeleri geçimini sağlayamadı. Benjamin’in para getiren tek işi Frankfurt Radyosu ve Berlin Radyosu’nda 1927 yılında başlayan, ama yoğunluklu olarak 1929-32 yılları arasında devam eden yayınlar oldu. Benjamin, belki de dileklerini kabul eden o “kötü cin”in etkisiyle, karşılığında para aldığı çalışmaları değersiz sayma eğilimindeydi. ?1933 yılında Almanya’yı terk ettiğinde bu işleri yanına almaz, hatta radyo işlerini soran Scholem’e “ekonomik gerekçeler” dışında bu işlerin bir önemi olmadığını söyler, radyo oyunlarını önemsese de çocuklar ve gençler için hazırladığı programların önemsiz olduğunu ima eder. Benjamin yorumcuları da bu konuda Benjamin’e katılacak ve bu yayınları önemsemeyecektir. Ne büyük bir gaf! Radyoda gençler ve çocuklar için hazırladığı yayınları Benjamin önemsiz bulabilir, çünkü o Benjamin ve bitmeyen şaheserinden, Pasajlar’dan başka bir şey düşünmüyor, ama “Benjamin uzmanlarının” bu eserleri önemsiz sayma hakkı yoktu. Bu eserler yok olmaktan son anda kurtarıldı ve Benjamin uzmanlarının dar kafaları yüzünden Bejamin külliyatına yıllar sonra katılabildi.

“Ekonomik gerekçelerle”, yani “para için” hazırlanmış olmaları bu yayınları ne “kalitesiz” ne de “piyasa” kılıyor. “Bin dokuz yüzlerin başında Berlin’de çocukluk” yaşayan Benjamin’in başka bir yüzünü görüyoruz bu metinlerde. Başka bir yüz, fakat aynı tınıda tasvir edilen Berlin. Berlin’i yakından tanımayan okurlar için bu denemeler keşif olanağı sunsa da, yine de Berlinli olmamaktan dolayı bir dışlanmışlık, göndermeleri anlayamama durumu yaşanabilir. Ama Benjamin’i çocukluk günlerini anlatmasından ve denemelerinden tanıyan okur kendini onun sesine ve rehberliğine bıraktığı anda “afacan beşler” tadında bir keşfe çıkacaktır. Çocuk için sokakta olmanın, evin sınırları dışına çıkmanın, dünyayı ilk kez keşfediyor olmanın tadındadır bu macera; çocuk olmanın ve dünyayı tanımanın tadı ve macerası. Pazarlar, oyuncak turu, pirinç imalathanesi gibi yerleri dolaşıyoruz, sokak satıcılarına, sokak çetelerine, Çingenelere rastlıyoruz. Benjamin’in radyo denemeleri (evet, böyle bir edebi tür adı olmalı, yoksa bile Benjamin’den sonra var) Benjamin tınısını taşıyor. On beş yaşında evden kaçmadığı, parkta bir gece geçirmediği için pişmanlık duyacak geleceğin yetişkinlerine geç kalmadıklarını anlatıyor Benjamin. Berlin sokaklarının ürkütücü olduğu kadar keşfetmeye davet eden sesini taşıyor okurlarına/dinleyenlerine. Berlin’de geçen çocukluğunu anlatırken ağır mobilyalı burjuva evlerini dinlediğimiz Benjamin’in aslında evden kaçıp sokakları çoktan keşfettiğini ve yetişkin olarak bu sokak anılarını yeniden anlattığını hissedebiliriz. Bu burjuva çocuğuna Berlin sokakları şefkatle kollarını açar sanki, keşfetme arzusu korkuyu bastırır. Benjamin karşılığında para kazandığı bu radyo denemelerini değersiz bulmuş olsa da, biz Benjamin okurları için bu denemeler on beş yaşında evden kaçıp bir parkta sabahlayan, sokağı ve evin dışını keşfeden Benjamin’in anılarıdır. Çocuklara ve gençlere seslenirken kendi çocukluğunun sesleri duyulur bu denemelerde ve Benjamin Berlinli olmayan okurlarını da Berlin sokakları adı altında dünyayı keşfetmeye çağırır, çünkü çocuk için evin bittiği yerde dünya başlar.