Etten kemikten varlıklar olarak hepimiz uzayda bir yer işgal ederiz. Dahası, farkında olsak da olmasak da, içinde bulunduğumuz mekânı birçok yönüyle zihnimize kaydeder ve hareketlerimizi ona göre ayarlarız. Nesnelerin yerini belirleme, sınırlarını algılayarak onları birbirinden ayırt etme, mesafe ölçme, kendi konumumuzun farkına varma — bunlar hep mekân algımızla ilgili vazgeçilmez becerilerdir. Peki beyin bunları nasıl yapar?

Jennifer Groh, beynin mekân algısıyla ilgili mekanizmalarının ne kadar incelikli olduğunu, en basit bir tespitin bile mikroskobik ölçekte ne kadar karmaşık faaliyetler içerdiğini gözler önüne seriyor. Ayrıca mekân algısının beynin çok farklı işlevleriyle nasıl iç içe geçtiğini; görme, işitme ve dokunma duyularının yanı sıra belleğin ve farkındalığın mekân algısıyla ilişkisini ilginç ve yaratıcı deneyler aracılığıyla açıklıyor.

"Bana göre bilimdeki en ilgi çekici sorun, nöral ateşleme örüntülerinin düşünceyi nasıl oluşturduğu sorunudur. Düşünme, tahayyül etme, muhakeme, endişelenme, arzulama, planlama ve karar vermeden oluşan o zengin zihinsel hayatımızın, beyin içindeki mikroskobik hücrelerin oluşturduğu elektrik sinyallerinde nasıl vücut bulduğunu hep öğrenmek istemişimdir. Bu kitap bunun cevabını vermiyor ama güçlü bir analoji sunuyor : Beynin ölçebildiğimiz şeylerle (duyusal uyaranlar gibi) ilgili bilgiyi nasıl işlediğini kavrayabilirsek, ölçemediğimiz şeyleri (fikirler gibi) nasıl işlediğini anlayabiliriz belki."

Mekân Hakkında Düşünmek, s. 15-19

Beyin gücünüzün onda dokuzu nesnelerin yerini belirlemeye harcanır. (Aslında bu sayıyı kafadan attım. Ama doğru olabilir. Sabrınızı rica ediyorum.)

Şu anda nesnelerin nerede olduğu konusunda neler bildiğinizi düşünün. Kahve kupanızın masanın üzerinde, önünüzde durduğunu, kedinin halının üzerine kıvrılmış halde yattığını ve güneşin pencerenizden içeri girdiğini görebilirsiniz. Kulak kabarttığınızda bir köpeğin havladığını veya bir arabanın evinizin önünden geçip gittiğini duyabilirsiniz. Arabanın hangi yöne doğru gittiğini ve köpeğin hangi komşunuza ait olduğunu anlayabilirsiniz.

Mekân algınız bu şeylerin nerede olduğu bilgisinin yanı sıra, ne oldukları bilgisini de içerir. Nesneleri şekillerinden tanıyabiliriz: Kahve kupası bir yanında kulbu ve içinde sıcak bir içeceği barındırabilecek bir haznesi olan, üstü açık silindirik bir nesnedir. Şekilleri farklı olduğu için kedi ile kahve kupasını ayırt edebilirsiniz; kedi...

Devamını görmek için bkz.

Kadriye Petek, "Mekân Yaratmak", noroblog.net, 18 Ekim 2018

Sir Arthur Conan Doyle’un efsane karakteri Sherlock Holmes’u tanımayan yoktur.

Keskin zekasını, dikkatini ve birçok karmaşık bilgiyi hafızasının derinliklerinden bulup çıkarmasını hayretler içinde okumuş; hakkında yapılan dizi ve filmleri kaçırmadan izlemişizdir. Özellikle Benedict Cumberbatch’in Sherlock karakterini canlandırdığı yapımla popülerlik kazanmış öyle bir teknik vardı ki, karakterin zekasını görünür hale getirdi. “Hafıza sarayı” (mind palace) tekniğinden bahsediyorum.

Dizideki meşhur sahnelerden sonra bu teknik hakkında oldukça yazılıp çizildi, adım adım saraylar(!) kurmak için neler yapılması gerektiği anlatıldı birçok sitede. Hatta, tekniği arama motorunuza yazıp aratacak olursanız birbirinin aynısı olan ve 8 kez Dünya Hafıza Şampiyonu olan Dominic O’Brien’ in, bu tekniği kullanarak 2808 adet iskambil kağıdını sırasıyla saymayı başardığını anlatan yazılar bulabilirsi...

Devamını görmek için bkz.