Napolyon'un Düğmeleri insanlık tarihini değiştiren on yedi molekül ve bileşiğin hem hikâyelerini hem de kimyasal yapılarını anlatan, böylece kimyayla tarihi harmanlayan bir kitap. Ele alınan moleküller gündelik hayatta sık sık kullandığımız ya da kullanıldığına tanık olduğumuz maddelerin (baharatlar, C vitamini, şeker, ipek ve naylon, boyalar, aspirin, doğum kontrol hapı, morfin-nikotin-kafein, zeytinyağı, tuz vs.) yapıtaşlarını oluşturuyor. Bize gayet sıradan görünen, varlıklarına fazlasıyla alıştığımız bu maddelerin geçmişte ne kadar önemli olayları tetiklediğini öğreniyoruz: coğrafi keşifler ve göçler, sömürgecilik ve kölelik, tıp ve mühendislikte kaydedilen devrim niteliğinde gelişmeler, toplumsal cinsiyet rollerinin ve kültürel yapıların dönüşümü, doğal çevrede meydana gelen ciddi tahribat… İnsanların bu maddeleri elde etmek için neleri göze aldığını, bu süreçte tesadüflerin ne kadar büyük bir rol oynadığını görüyoruz.

Kitabın kimya boyutu da tarih boyutu kadar ilginç. Her şeyden önce, incelenen moleküllere kendilerine has özelliklerini kazandıran kimyasal yapılar hakkında bilgi sahibi oluyoruz. Çok küçük bir yapısal değişikliğin ne kadar kritik bir fark yaratabildiğine tanık oluyoruz. Üstelik anlatılanları kavramak için ihtiyacımız olan tek şey bir parça merak. Napolyon'un Düğmeleri konuya ilgi duyan herkesi kimyanın şaşırtıcı dünyasına buyur ediyor ve eşikten bir kere geçtikten sonra çevremizdeki maddelere yepyeni bir gözle bakmaya başlıyoruz.

Giriş, s. 9-12

1812 Temmuzunda Napolyon'un ordusunda 600.000 asker vardı. Aralık başlarındaysa, bir zamanların mağrur Grande Armée'sinde kala kala 10.000'den az adam kalmıştı. Napolyon'un kuvvetlerinin perişan kalıntıları Moskova'dan başlayan uzun çekiliş sürecinde, Rusya'nın batısındaki Borisov kasabası yakınlarında bulunan Berezina Irmağı'nı geçmişti. Geriye kalan askerleri, yoldaşlarını Rus ordusuyla birlikte yenilgiye uğratan düşmanlar bekliyordu: açlık, hastalık ve kanları donduran soğuk. Rus kışının dondurucu soğuğunda hayatta kalmalarını sağlayacak giyim ve donanımdan yoksun olduklarından daha pek çoğu ölecekti.

Napolyon'un Moskova'dan çekilişinin Avrupa haritası üzerinde önemli sonuçları oldu. 1812 yılında Rusya'nın nüfusunun yüzde doksanı, bir toprak sahibinin tartışmasız mülkü olan, canı istediğinde alıp satabildiği ya da başkalarıyla değiştokuş edebildiği serflerden oluşuyordu. Bu durum köleliğe, Batı Avrupa'daki serfliğin hiç olmadığı kadar yak...

Devamını görmek için bkz.