Yirminci yüzyılın ikinci yarısının en önemli Alman filozoflarından biri olarak kabul edilen Blumenberg, olağanüstü felsefi ve teolojik bilgi birikimini yansıttığı ve has denemecilere özgü ironik üslubuyla kaleme aldığı eserleriyle tanınmıştır. Endişe Nehri Geçiyor, Montaigne’in Denemeler’i veya Adorno’nun Minima Moralia’sı gibi bu üslubun doruk örneklerinden biri.

Ortaçağ teolojisinden astrofiziğe çok geniş bir alanı kat eden Blumenberg, bir düşünce tarihi detektifi gibi, farklı farklı birçok alandan ipuçlarının, metafor ve anekdotların (gemi kazası imgelerinin, dünyaya düzen verme girişimlerinin, Leibniz, Goethe, Simmel, Thomas Mann gibi yazarların hayatlarından önemsiz görünen olayların) izini sürerek insanın faniliğini anlamlandırmaya, insanlığın kendini gerçekliğin mutlaklığından kurtarabilmek için yaptığı girişimlerin tümü olarak kavradığı kültürün öneminin altını çizmeye çalışıyor.

Adlar, yükler ve kayıplar dayatıyor, s. 81-84

Bizi adlar idare eder. Bilhassa kimsenin kendini pek iyi hissetmediği, ama henüz bıçak altına yatmak zorunda olmadığı bir alanda, adlar bir şeyler açıklar.

Uzaklardaki Kanada'da biri, hepimizi ezen, ama belli ki, henüz canımızı çıkarmamış dünya yükü için, beş harften oluşan gayet kullanışlı bir tabir icat eder. Kimse bunun ne manaya geldiğini tam olarak bilmez: "Stres". Ve demeye kalmadan herkes, dünyadan ve başka her şeyden aldığı zevki mundar eden şey bu mu diye, kendini ve durumunu incelemeye koyulur. Doktora sormaya gerek yoktur. Bir belirsizlik hissedilen her durumda, kişi kendi teşhisini koyar; kendi kendisinin beyaz önlüklü Tanrısı olur. Bizi durmadan hayal kırıklığına uğratan laboratuvarlarda olduğu gibi, teşhisi yalanlayan bulgular yoktur. Yeni adın nitelediği bu rahatsızlık yoksa insanda, o halde bu kişinin kendi kabahati demektir. O insan, Zeitgeist'ın teveccühüne mazhar olanların ordusundan terhis edilir.

Aradan on yıl geçtikten sonra, bulanık bir anı ve hafif bir ayıplama eşliğinde, o uzaklardaki Selye'nin değil, ama başka bir araştırmacının bir şey bulduğunu ya da iddia ettiğini —ki bu durumda ikisi de aynı kapıya çıkar— okuruz: "Stres", hayatın sürmesini sağlayan uyarımlar ve taleplerle dolu bir bohçadan başka bir şey değilmiş; bu bohçayı açmamak ya da geri çevirmek, başka nesillerin sırtından geçinen yorgun ve miskin bir nesil yaratıyormuş.

İnsanın, kendi durumuna verilen yeni ad...

Devamını görmek için bkz.

Süreyya Su, "Bu nehri geçmek kolay değil", zaman.com.tr, 5 Mart 2014

Hans Blumenberg, Almanya’nın İkinci Dünya Savaşı sonrası döneme ait en önemli felsefecilerinden biri. 1920’de Lübeck’de doğdu. Savaş nedeniyle çalışmaları yarıda kesildi. Bu zaman içinde Yahudi kimliği yüzünden zulme uğradı ve gelecekte karısı olacak kişinin ailesi tarafından saklandı. Savaşın bitiminden sonra alelacele doktorasını ve doktora sonrası tezini tamamladı. Sonra sırayla Hamburg, Giessen ve Bochum üniversitelerinde hocalık yaptı, nihayet Münster’de kalarak 1970 ile 1986 yılları arasında ders verdi. 1966’dan itibaren hacimli kitaplar yayımladı. Bunların en önemlileri Modern Çağın Meşruiyeti, Mit Üzerine Çalışmalar ve Kopernik Çağının Oluşumu’dur. 1996’daki ölümünden sonra hazırlanan kitaplarının düzenli olarak yayımlanması, Almanya’da çalışmalarına ilginin canlı kalmasını sağladı.

‘Mutlak metaforlar’

Blumenberg’in eserlerinin temel konusu, insanın tarihi nasıl deneyimlediği meselesi ve buna bağlı olarak tarihin retoriği ve metaforlarıdır. Daha ilk metinlerinden itibaren “mutlak metaforlar” kavramını düşünce tarihinden örneklerle inceledi. 1957’de “Bir Hakikat Metaforu Olarak Işık” adlı makalesini yayımladıktan sonra 1960’ta Bir Metaforoloji İçin Paradigmalar adlı kitabını yayımladı. Orijinal baskısı 1987 tarihli olan Endişe Nehri Geçiyor, Blumenberg’in bir metafor bilimi önerdikten sonra, yaklaşık...

Devamını görmek için bkz.