Türkiye'de milliyetçi/ulusçu gruplar, vatandaşların kültüre ve kimliğe dair hak taleplerini anlamakta zorlanıyorlar, vatandaşlığı bir kulübün üyeliği gibi görmekte ısrar ediyorlar: Günümüz siyasetinde bu kulübün adı ulus-devlet. Buraya kabul edilmişseniz eğer, bir nüfus cüzdanınız varsa, başka bir şikâyetiniz olmaması gerekir, diye düşünüyorlar.

Vatandaşlığın Dönüşümü'nün temel ekseninde ise vatandaşlığın bir haklar dizisi olarak görülmesi fikri var. Siyaset Bilimi literatüründe "Vatandaşlık Çalışmaları" diye bilinen ve son yirmi yıllık dönemde giderek önem kazanan alanın bazı temel metinlerini bir araya getiren kitap, tarihsel ve karşılaştırmalı bir perspektifle vatandaşlık kavramının farklı ulusal bağlamlarda kazandığı anlamları, farklı milliyetçiliklerin vatandaşlıkla ilişkisini, kavramın son dönemde geçirdiği dönüşümü ve bugün için taşıdığı imkânları inceliyor.

Türkiye'de son yılların başlıca siyasal tartışmalarını ve çözümsüzlüklerini düşünürsek, tam zamanında yapılmış bir katkı bu seçki. İyi insan olmak ile iyi vatandaş olmak arasındaki bağı yakalamak için, mevcut gerilimleri demokratik yöntemler ile çözebilmek için, tüm vatandaşlarının üyesi olmaktan gurur duydukları "iyi, adaletli ve demokratik bir Türkiye" için, konuyu acilen haklar/özgürlükler/sorumluluklar temelindeki bir vatandaşlık kavrayışı etrafında tartışmamız gerektiği yönünde yapılmış yerinde bir uyarı.

Sunuş, Ayşe Kadıoğlu, s. 11-12.

Günümüzde, iyi insan olmak ile iyi vatandaş olmak arasındaki Aristocu ilişkinin giderek daha sorunlu bir hale geldiğini gözlemlemek mümkün. Antik Yunan'da vatandaşlık erdemli olmak ile ilintili bir olguydu. Vatandaş olmak herkesin harcında yoktu. Vatandaş olmak, topluma karşı yüklenilen vazifelere işaret ediyordu ve bu vazifeleri idrak etmemiş olanlara idiot, yani "budala" deniliyordu. Aristo'nun iyi insan ile iyi vatandaş arasında kurduğu sıkı bağ, birey ile devlet arasında bir çatışma olmadığını öngördüğü için, sivil toplumun gelişmesinin de önünde bir engel oluşturmaktaydı. Modern toplumlarda iyi insan ile iyi vatandaş olmak arasındaki bağ, ulusal kimlik ile harmanlandı. Bunun sonucunda iyi insan olmak ile ulusal çıkarlara ve bayrak, marş, ant gibi ulusal simgelere saygı duymak arasında sıkı bir ilişki kuruldu. Geç modern toplumlarda demokratikleşme sürecinin en önemli aşaması, iyi insan olmak ile iyi vatandaş olmak ve ulusal kimliğe s...

Devamını görmek için bkz.

Giriş, Ayşe Kadıoğlu, s. 13-19.

"Nerelisin?" sorusuna verilen cevap çoğu kez elimizde bulunan pasaport ya da nüfus cüzdanıyla sınırlanıyor. Oysa bu soruya birkaç kimliğe atıfla cevap vermek mümkün. Günümüz siyasal düşünürlerinden Tarık Ramazan, bu soruya bir söyleşide şöyle cevap vermiş: "Milliyet olarak İsviçreliyim, din olarak Müslümanım, bellek olarak da Mısırlıyım."( Guardian, 4 Ekim 2005.) Kimliklerin ortalığa saçıldığı günümüzde siyaset bilimcileri bekleyen en önemli sorular, bunların nasıl bir arada tutulabileceğiyle ilgili. Kimlikler yokmuş gibi davranmak ise ciddi bir uyumsuzluk belirtisi.

Türkiye'de vatandaşlık konusunda yapılan bütün tartışmalarda, söz dönüp dolaşıp Türkiye'deki vatandaşlık anlayışının ne denli kapsayıcı ve dolayısıyla da demokratik olduğuna gelir. Buna göre Türkiye'de vatandaşlık hem Türkleri, hem Kürtleri, hem Ermenileri, hem Yahudileri hem de daha birçok dilsel ve dinsel farklılığı olan grubu kapsar ve bu nedenle de demokratik bir yapı...

Devamını görmek için bkz.