İnsan bilgisini, biri sosyal ve beşeri disiplinleri ima eden edebi, felsefi kültür, diğeri doğa bilimlerini (ya da pozitif bilimleri) ima eden bilim kültürü diye ayıran "iki kültür" tabiri, C. P. Snow tarafından 1959'da icat edilmiştir. Ortada iki kültür olduğu fikri, bütün bir insanlık tarihi düşünüldüğünde çok yeni sayılır. Üstelik 1960'tan bu yana hem kavram hem de kavramın işaret ettiği olgularla ilgili şikâyet ve sorgulamalar giderek artmıştır.

Akademi ve üniversitelerin örgütlenme biçimini, ders programlarını, eğitimin yol yordamını, ama bilgiyle ilişkimizin gündelik veçhelerini de çok yakından ilgilendiren bir ayrımdır bu. Araştırmaların ve eğitimin birbirinden çok farklı önkabullerle yapılması ve kullanımı yararlı ve doğru görülen yöntem ve ilkelerin iki farklı, hatta karşıt gruba toplanması demektir.

İki Kültürü Aşmak bu ayrımın tarihselliğini araştırıyor. Kitabın temel tezi, modern dünya sistemini önceleyen insan yaşamında böyle iki farklı bilgi biçiminin varolmadığı, bugün "disiplin" diye adlandırdığımız kutucukların, asıl olarak on dokuzuncu yüzyılda yaratıldıklarıdır. Dikkatli okurlarımız bu temayı Sosyal Bilimleri Açın raporundan hatırlayacaklar: Orada bir problem olarak tarif edilen ve sorgulanan konu, bir araştırma projesine dönüştürülmüş ve birçok yazarın katkılarıyla kapsamlı ve zevkle okunacak, eleştirel bir bilim tarihi çıkmış ortaya.

Giriş: İki Kültür, Richard E. Lee ve Immanuel Wallerstein, s. 9-14

"İki kültür" tabiri C.P.Snow tarafından 1959'da(1) icat edilmiştir, ama Snow'un betimlediği fenomenin kendisi elbette daha eskilere dayanır. Gelgelelim, pek o kadar eskiye dayanmaz ve elinizdeki

kitapta da bunun üzerinde durulmaktadır. Ortada iki kültür olduğu fikri insanlık tarihi açısından görece yeni sayılır. Ayrıca, Snow'un kitabını yazdığı sıralarda bu kavramın açık ve net olduğu düşünülmüşse de, ki Snow'un tabirinin tutulmasının nedeni de budur, kavramın geçerliliği 1960'lardan bu yana giderek daha fazla sorgulanmaya başlamıştır. İlerleyen sayfalarda bu kavramın kökenini, etkilerini, neden uzun süre gündemde kaldığını ve son yıllarda ona getirilen itirazların doğasını açıklamaya çalışacağız. Böylece, bilgiyi bu biçimde yapılandırmanın sürüp gitme olasılığını, sürüp gitmeyecekse de alternatiflerinin neler olduğunu değerlendirebilmeyi umuyoruz.

"İki kültür" tabirindeki "kültür" sözcüğü...

Devamını görmek için bkz.