Felsefeci ve psikanalist Jonathan Lear, iki ilgi alanını birleştiren şu soruyu inceliyor: "Psikanaliz, insan varoluşuna, etik yaşama dair anlayışımızda ne fark yaratır?" İnsanların bilinçdışı güdülenim ve fantazilerle yaşadıkları gerçeğini de hesaba katarak, daha insani bir etik geliştirmek üzere kullanabilir miyiz psikanalizi? Yıllar içinde uygulana uygulana yerleşen erdemler yoluyla "iyi bir karakterin" nasıl oluşturulabileceği meselesini öne çıkaran Aristoteles etiği ile, zihnin bazı etkinliklerin amaçsızca ortaya çıktığını keşfetmiş olan Freud psikanalizi arasında sorunsuz bir sentez mümkün mü?

Lear'a göre böyle bir sentez girişimi başarısızlığa mahkum. Çünkü, diyor Lear, yaşamdaki her şeyi yerli yerine oturtacak bir ilkenin –ki Aristoteles’de mutluluk, Freud’da ölüm'dür bu ilke– ve yaşamın her ayrıntısını anlamlandırmayı sağlayacak bir amaçlılığın peşinde koştukları içindir ki bu her iki girişimin de kendi içinde zaten ciddi sorunları vardır. Bu yüzden psikanalizin etiğe katkısı, bizi şanslı denebilecek türde "kırılmalar"dan, yani "yeni olasılıklar açan olasılıklardan" yararlanabilecek bir hale getirmek olacaktır.

Kavramların bir kere yerleştikten sonra yaşamlarımızı nasıl geri dönülmez bir biçimde dönüştürdüğünü ve kolektif yaşamı istediğimiz yönde etkileyebilmek için kuşkusuz onlara ihtiyacımız olduğunu gösteren; ama bir yandan da bizi yaşamın o kavramlardan "artakalan" yönlerine –yani o kavramlara asla bütünüyle sığdırılamayacak, amaç ve ilkeden, anlatısal süreklilikten yoksun yönlerine de– saygı ve özen göstermeye çağıran zihin açıcı bir kitap.

Aysel Sağır, “Mutluluğun da mesafesi vardır”, Radikal Kitap Eki, 11 Kasım 2006.

Nasıl ve ne şekilde yaşayacağımızı önce öğrenmemiz söylense de, asıl öğretici olanın hayat olduğunu artık biliyoruz. Yani ne kadar çok deneyim, o kadar çok öğrenme. Jonathan Lear, Mutluluk, Ölüm ve Yaşamın Artakalanı'nda tam bunu söylemek istemese de, kavramların yaşamı bütünüyle anlatmaya yetmediği yönünde uyarıda bulunuyor. Çünkü, Lear'a göre, yaşama yönelik oluşturulan kavramların hep bir artakalanı var.

Biri psikanaliz, diğeri felsefenin alanına giren, etik yaşama ilişkin anlayış, erdemli olmanın yaşama getireceği yararlar, bilinçdışı güdülenimler gibi konular kitabın ana konusu. Belli karakter oluşumlarını diğerlerinden daha iyi bulan Aristoteles, bunlar arasında dolu, zengin, anlamlı, mutlu bir yaşam sürmeyi kolaylaştıran karakter oluşumlarını, insani kusursuzluklar, yani erdem olarak görüyor. Psikanalitik bilinçdışı ve etik yaşamı karaktere dayandırma çabası hakkında, k...

Devamını görmek için bkz.