Türkçe edebiyat tarihinde kadın yazını, yalnızca edebi değil, aynı zamanda siyasi ve toplumsal bir varoluş mücadelesinin de alanı olmuştur. Kadın yazarlar, geç Osmanlı’dan erken Cumhuriyet dönemine uzanan süreçte, erkek-egemen edebiyat kamusu ve kanonik yapılanmaların sınırlarını aşarak kendi sözünü kurmanın yollarını aramışlardır. Ancak bu üretim, edebiyat tarihi yazımında çoğunlukla marjinalleştirilmiş ya da eril normların belirlediği çerçevede okunmuştur.

Edebi Babanın Reddi, 1895’ten 1950’ye dek Türkçe edebiyatın içinde kendine yer açmaya çalışan kadın yazarların üretimlerini, onların özgün manevralarını ve edebi patikalarını takip eden bütünlüklü bir analize katkıda bulunuyor. Edebiyat tarihi yazımının ıskaladığı metinleri mercek altına alırken, kanon dışına itilen kadın yazınının eril vesayete karşı nasıl bir mücadele verdiğini; kadın yazarların kendi anlatısal stratejilerini, erkek şiddetine ve ataerkine karşı geliştirdikleri eleştirel söylemleri ve edebiyat içindeki yerlerini nasıl inşa ettiklerini de gösteriyor.

Kadın yazınına özgü deneyimleri ve anlatısal pratikleri tanıyan bir eleştiri mümkün mü? Bilge Ulusman, edebiyat tarihçiliğinde bir kadın yazını tarihçiliğinin gerekliliğini vurgularken, kadın yazarların edebi ve siyasi mücadelelerini birlikte ele alan bir eleştiri modeli sunuyor.

Giriş, s. 11-15

Geç dönem osmanlı coğrafyasında verilen kadın hakları mücadelesi ve kadın yazını üzerine akademik nitelikli yayınlar; 1980 sonrasında Türkiye’de güç kazanan kadın hareketinin desteğiyle ve kadın mücadelesinin tüm arşiv eksikliklerine ve etnik dışlayıcılık handikabına rağmen bir tarihinin çıkarılması çabasıyla, özellikle de 1990 yılı sonrasında yoğunlaşır. Öncü bir çalışma olarak 1989’da Emel Aşa’nın “1928’e Kadar Türk Kadın Mecmuaları” başlıklı yüksek lisans tezi, erkek müellif ve imtiyaz sahiplerinin yayımladığı kadınlara yönelik dergi ve gazeteleri de dahil ederek tespit ettiği yirmi yedi süreli yayın üzerinden, “Abdülaziz Devri”nden, “Harf İnkılabı”na dek uzanan dönemi kronolojik olarak ele alır; Vakit Yâhud Mürebbi-i Muhadderat’tan (1875) Türk Kadın Yolu’na (1925-27) bir hat çıkarır (Aşa 1989: 22-23). Ardından Aynur Demirdirek’in Şükûfezar’dan (1886) Kadınlık’a (1914), kadın yazarlara alan açan dergileri edebi kamunun gündemine taşımak üzere giriştiği Osmanlı Kadınlarının Hayat Hakkı Arayışının Bir Hikâyesi (1993) adlı incelemesi ve Serpil Çakır’ın Osmanlı kadın hareketini, dönemin hukuki zeminini hatırlatarak, eğitim, giyim, siyasete katılım gibi boyutlarıyla birlikte, dergiler ve dernekler üzerinden ele aldığı Osmanlı Kadın Hareketi (1993) metni ilk çalışmalar olur. Zehra Toska’nın 1994’te bir kadının yazdığı ilk roman olarak okura sunduğu Zafer Hanım’ın Aşk-ı Vatan (1877) ...

Devamını görmek için bkz.