Bu kitap, on dokuzuncu yüzyılda Marx’ın yazdıklarından başlayarak yirminci yüzyıldan günümüze uzanan geniş bir zaman dilimi içerisinde kapitalizm ve demokrasi arasındaki ilişkiyi bir zıtlık olarak yorumlamış toplam on bir düşünürün çözümlemelerini inceliyor. Her bölüm bir düşünüre odaklanıyor. Başka bir ifadeyle, okurlar kitabın her bölümünde kapitalizm ve demokrasi arasındaki zıtlığa dair farklı bir çerçeve, farklı bir yorum bulacaklar. Sonsöz’de ise, kapitalizm ve demokrasi ilişkisi hakkında, mevcut küresel ekonomik konjonktür üzerinden bir ufuk turu karşımıza çıkıyor.

Bu kitabı derlemekteki ana amacımız, en uç biçimlerinde kapitalizm ile demokrasiyi özdeş gösteren hâkim küresel ideolojinin bir eleştirisini sunmak. Dolayısıyla kitabın, kapitalizm ile demokrasinin tarihsel ve kavramsal olarak nasıl ilişkilendiğine dair bir döküm sunarken, özdeşlik bir yana karşımızda birbirini dışlayan iki sosyal gerçeklik olduğunu göstermeye yönelik çabalara da katkı sağlamasını umuyoruz.

–– Can Cemgil ve Ömer Turan

Giriş: Demokrasi Fikrini Kapitalist Çerçeveden Kurtarmak, Can Cemgil ve Ömer Turan, s. 9-12

Rahatlıkla küresel kapitalizmin “resmi” sözcüsü olarak değerlendirebileceğimiz Financial Times gazetesinin ekonomi baş editörü Martin Wolf (2023), bu yılın başında yayımlanan The Crisis of Democratic Capitalism (Demokratik Kapitalizmin Krizi) adlı kitabında ve “Saving Democratic Capitalism” (Demokratik Kapitalizmi Kurtarmak) başlıklı podcast serisinde kapitalizmin demokrasiyi nasıl aşındırdığını tartışıyor. Demokrasinin tanımlayıcı unsurlarından olan halkın yönetimde asıl söz sahibi olması ilkesinin kapitalizmin temel ilkeleriyle uyuşmadığından hareketle, bugün gelinen noktada aralarındaki dengenin bozulduğunu ve liberal demokrasi ile küresel kapitalizmin meşruiyetini yitirdiğini tespit ediyor. Wolf elbette bu tespitinde yalnız değil. Örneğin sosyal demokrat Wolfgang Streeck de (2014, 2016, 2017) Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde kapitalizmin iç çelişkilerinden ve istikrarsızlıklarından kaynağını alan krizin, finansallaşma, özelleştirme, küreselleşme ve benzeri yöntemlerle uzun zamandır ertelenmekle birlikte, doğrudan bu yöntemlerin artan borçluluk, servetin ve iktidarın az sayıda elde yoğunlaşması, sosyal demokratik mekanizmaların aşınması ve toplumsal dayanışmanın ortadan kalkması gibi sonuçlara yol açtığını, dolayısıyla krizin büyük toplumsal etkiler doğurmasının artık kaçınılmaz hale geldiğini söylüyordu. Böylece hem Streec...

Devamını görmek için bkz.

Ümit Akçay, “Demokrasi, yatırımlar ve kapitalizm”, Gazete Duvar, 21 Aralık 2023

Yabancı sermaye ve ülkedeki siyasi rejimin niteliği arasındaki ilişkiye dair belirli bir liberal kabul, uzun süredir muhalif yorumcuların ya da Altılı Masa ile somutlaşan partilerin, iktidarı eleştirirken kurduğu temel argümanlardan biri için zemin oluşturdu: ‘AKP iktidarda kaldıkça yatırımcı gelmez’. Bunun çeşitli dönemlerde değişen versiyonları oluyor. Örneğin Anayasa Mahkemesi ile Yargıtay arasındaki gerginlik sırasında ‘hukuk olmazsa yatırım gelmez’ denebiliyor. Ya da ifade hürriyeti ile ilgili bir sorun olduğunda ‘demokrasi olmadan yatırım gelmez’ argümanı hemen tedavüle sokuluyor. Benzer şekilde 2016’daki başarısız darbe girişimi sonrasında ilan edilen Olağanüstü Hal döneminde ‘OHAL varsa yatırım gelmez’ deniyordu. Dönem dönem gelmeyeceği söylenen yatırımın içeriği de değişiyor. Bazen, doğrudan yatırımlar gelmez denilirken, kimi zaman sıcak para da gelmez denebiliyor. Bu argümanlar en somut bir şekilde ve yüksek sesle 2023 seçimleri öncesinde Altılı Masa’nın bileşenlerini oluşturan partilerin sözcüleri tarafından dile getirildi.

Muhalif saflarda çok alıcısı olan bu eleştiri biçimi, ilginç bir şekilde hem iktidara hem de halka sesleniyor. İktidara küresel finansal hiyerarşide Türkiye’nin konumu hatırlatılarak, yabancı sermayeyi hoş tutacak düzenlemeler yapmazsan sermaye getiremezsin deniyor. Seçim öncesinde buna ek olarak ‘AKP bunu yapamaz, çünkü tek adam yöneti...

Devamını görmek için bkz.