Tuncay Birkan’ın yirmi iki yıllık bir dönem içinde sol, kültür, felsefe, bilim, yayıncılık ve çeviri gibi alanlarda söz aldığı yazıların biraz güncellenmiş hallerini içeren bir seçki Sol: Evin Reddi. Yerlicilikten solun akademikleşmesi tehlikesine, entelektüelin konumundan “Tanrı’nın Ölümü”ne, tahlil gereğinden eylem gereğine, geleceksizlik hissinden kurtulma imkânından farklı bir kır-kent tasavvuru geliştirme ihtiyacına alttan alta birbiriyle bağlantılı temalar etrafında örülen yazılar bunlar.

Sol adını verdiği şeyin tam da “ev”in akla getirdiği, konfor hissi veren zihinsel alışkanlıkları, düşünmeden verilen otomatik tepkileri reddetme duruşu olduğunu belirten Birkan, bu yazılarda “hayalgücümüze koyduğumuz ketlemeleri bütünüyle kaldırıp pratiğe yönelik fikir ve hayal geliştirmeye, söz değil eylem üretmeye, mücadele olan/olması gereken her yerde, sömürü ve tahakküm mağduru herkesle yan yana durmaya” çağırıyor bizi.

Sol: Evin Reddi, s. 17-20

Bu ülkede yaşayan solcuların hemen hepsi “yerlilik” meselesini gündeme getirme ihtiyacını şahsen duymamış olsa bile bu ihtiyacın altında yatan saikleri ve kaygıları, bir biçimde hissetmiştir. Özellikle 12 Eylül’den sonra sol, “iletişim kurma”, “meramını anlatma ve karşılık bulma” konusunda bu ülke halkıyla ciddi bir sorun yaşamış; daha doğrusu bunu epey zamandır yaşadığı halde farkına varmamış olduğunu darbe dönemi sırasında yaşadığı korkunç yalnızlık ve terk edilmişlik (hatta ihanete uğrama) hisleriyle anlamıştı. Bunun şoku epey uzun sürdü. Bu duruma tepki olarak bazı solcular “ne halleri varsa görsünler, bu halk buna layık demek ki” gibi bir haletiruhiyeyle kendilerini reklamcılığa, ticarete, sağ partilere siyasi danışmanlık yapmaya, hatta doğrudan buralara katılmaya adadılar. Kimileri bu ülke halkıyla barışmak adına, onlardan biri olmaya, İslam’ı seçmeye karar verdi (buna döneceğiz). Kimileri ise halkla aralarında bir sorun olmadığını, meselenin “egemen güçler”in mevzii bir zafer kazanmasından ibaret olduğunu düşünerek, aldatılan, uyutulan halkı bilinçlendirme mücadelelerini kaldıkları yerden, aynı şekilde sürdürdüler. Aydınlıkçı, Cumhuriyetçi Kemalist-Solcularınsa bir “iletişim kopukluğu” sorunu yaşadıkları söylenemez; halkla devlet ve ordu dolayımıyla “bağ kurma”yı, çekiçle bilinçlendirmeyi sürdürüyorlar. [1] Bir de kendini sol olarak tanımlamayı sürdüren, hatta zaman zaman solu köklere dönerek yeniden tan...

Devamını görmek için bkz.

Emek Erez, "'Sol: Evin Reddi': Reddeden ve imkânı çağıran yazı", Gazete Duvar, 28 Ocak 2021

“...İnsanların ‘hayat’ dedikleri şey doğası icabı sıkıcı ve kasvetli angaryalardan, mecburiyetlerden ve çoğunlukla esasen hayal kırıklığı getiren ilişkilerden ibaretmiş de, insana insan olmanın müthiş bir şey de olabileceğini hissettiren bütün deneyimlere, fikirlere, heyecanlara, duyarlıklara, asıl kitaplardan ulaşılabilirmiş gibi gelirdi bana.”

Sol: Evin Reddi kitabının girişinde, okumayla kurduğu ilişkiyi bu cümlelerle tarif ediyor Tuncay Birkan. Okumanın, dünyanın insana vaat ettiği hayal kırıklarına karşı bir var olma çabası, o çoğumuzun tahayyül ettiği “başka olanı” aramanın ve dayatılanı reddetmenin bir yolu olduğunu hatırlatan, okurluğu iyi anlamlandıran cümleler bunlar. Birkan, bir okur olarak benim için çeşitli dergilerde yazılarını okuma fırsatı bulmuş olmama rağmen "Dünya ile Devlet Arasında Türk Muharriri: 1930-1960" kitabına kadar, metinlerin ardından duyulan bir ses gibiydi. Gerek çevirdiği gerekse çeşitli yayınevlerinde elinin değdiği kitaplarla, Çev-Bir gibi bir meslek örgütünün ilk başkanı olmasını da eklersek, Türkiye’de yayıncılık alanında büyük katkısı olan bir isim. Bu nedenle bu ülkede kitaplarla haşır neşir olan herkesin bir şekilde o bahsettiğim sesi duyduğunu düşünüyorum. Ayrıca, Birkan kitaplarla kurduğu başta bahsettiğimiz “başka olanı arama” ve “reddetme” ilişkisini, yazılarında da sürdürüyor.

Sol: Evin ...

Devamını görmek için bkz.

Erdem Özgül, "Sol: Evin Reddi, sözler ve eylemler üzerine", K24, 18 Şubat 2021

Genelde dünyada, özelde de Türkiye’de sosyalist sol fiilen de fikren de bir hayli yıprandı, yaşlandı. Leninizmin açık kanatları Stalinizm ve Troçkizm ile Maoizm arasında sıkıştı kaldı solun eylemciliği. Bu süreklilikte siyasal hareketlerin ayakta kalması aslında kınanası değil, aksine incelenesi bir durumdur. Ama yanı sıra bir de bu partilerin, liderlerin, hatta yoldaşların kapsama alanı dışında, yeni bir zamanda yaşıyoruz; ona karşı eylemler, söylemler geliştirecek, atasız-babasız fakat sürekliliğini de sağlayabilmiş bir sol politikaya ihtiyaç duyuyoruz. Çünkü geçmişin solu atalarını anmaktan, sürgündeki genel sekreterinin politika belirlemesini beklemekten, gündelik hayatın karşılaştırdığı yoldaşlarıyla dayanışmaya geçmeye zaman bulamıyor. Kendi içinde fark etmeden evcilleşmiş, hatta sağcılaşmış durumda. Yeni bir saldırı dalgası sosyalist solu eyleme itmekten çok Lenin’i incelemeye yönlendirebiliyor. Oysa kuşkulanmak gerekir bu durumdan, Marksizm’i neden sadece Marx’ın oğullarından birinden takip etmek zorundayız ki? Kitaplarımıza bakalım, ona göre söylem geliştirelim dersek eğer, bu dar dağarcık fazlasıyla sorunlu. Bizim karşı durmamızı kitaplar belirliyorsa, şimdiye kadar dünya yayın yapıldı, neden bir tanesine bağımlıyız ki? Burada yakın tarihle uzun zamandır aşındırılması gereken koyu bir bağlılık var. Tarihimizden öğreniyoruz diyenler günümüzü de sık sık tarihe gömüyo...

Devamını görmek için bkz.

Koray Kırmızısakal, "Evin Reddi: Sürgünden Ebediyete", terrabayt.com, 22 Mart 2021

O halde “metafizik” soru şu: Siyaset nedir – iktidarı ele geçirmek mi? Sokağa çıkmak mı? Örgütlenmek mi? Sosyalizm üzerine konuşmak mı? Hiyerarşiye ve otoriteye direnmek mi? Silahsızlanmak ya da mahallesini korumak için protesto gösterisi yapmak mı? Belediyeyle mücadele etmek mi? – bu sorunun tek faydası, olası bütün seçenekleri sayıp dökmeye yönlendirmesi, tekil büyük stratejik fikir hayalini kovalamaya ayarttığı anda ise bir faydası yok. [1] – Fredric Jameson

Nihai yıkımı önlemek değil miydi bu politikanın anlamı? – Theodor Adorno

İspanya’nın Portbou kasabasında var olmayan bir mezar vardır, okyanus kıyısındaki kayalıklı bir tepeden aşağıya inen dar bir koridor. “Pasajlar”dır ismi, karanlık bir tünelden ucu uçsuz bucaksız okyanusa açılan bir kapıya benzer ya da sürgünden ebediyete. Walter Benjamin’in anısına inşa edilmiştir. Bilindiği gibi Benjamin 1940’da Portbou’da hayatına son vermiştir. Yazının başlığını düşündüğümde aklıma gelen ilk imge buydu. Bana kalırsa diyalektik bir imgedir bu üstelik. Benjamin gerçek bir sürgün, evsiz ve ebedi idi. Bu yazıda adını pek fazla anmayacağım aslında, fakat onun gölgesini, evden kaçmamış olmak ile ilgili sözlerini anıştırıp geçiyorum şimdilik. “Dolayısıyla hiçbir zaman telafi edemeyeceğimiz bir şey vardır: On beşimizdeyken evden kaçmamış olmak.” Buradaki amacım daha çok Tuncay Birkan’ın <...

Devamını görmek için bkz.