Uruguaylı yazar Eduardo Galeano Latin Amerika'da militan gazeteciliğin önde gelen isimlerindendir. Bu Metis Seçkisi’nede, gazeteciliğin edebiyatın bir alt kolu değil, aksine, en etkililerinden biri olduğunu savunan Galeano'nun yirmi altı yazısına yer veriyoruz: Che, Zidane, Salgado, Evo Morales, Latin Amerika edebiyatı, yazarın işlevi, televizyon, beden, işkence, sürgün, Şili, Küba, Bolivya, ABD, emekçiler, eşcinseller, beyazlar, siyahlar, yerliler, Latin Amerika... Sözün onuruna inancını hep koruyan bir yazardan, edebiyatın hakkıyla kullanıldığında gazeteciliği ne denli etkili kılacağını gösteren güçlü politik metinler.

Sunuş, Bülent Kale, s. 7-11

Latin Amerika’da militan gazeteciliğin önde gelen isimlerinden Eduardo Galeano çok erken yaşlarda başladı gazeteciliğe. Bu seçkide de yer alan "Bir Otoportre İçin Notlar" adlı yazısında "ilk çizimini 14 yaşında (haftalık sosyalist gazete El Sol'e) yaptığını, boş bir sayfa karşısında ilk paniğini 18 yaşında yaşadığını" söyler. Karşısında ilk paniğini yaşadığı o boş sayfa daha sonra Latin Amerika' nın Uruguay'da yayımlanan efsanevi haftalık gazetesi Marcha'da yayımlanmıştı. 1939'dan, 1974'te diktatörlük tarafından kapatılana kadar tam 35 yıl yayımlanan ve Pablo Neruda'dan Octavio Paz'a, Che Guevara'dan Salvador Allende'ye, Juan Goytisolo'dan Jean

Paul Sartre'a kadar dünya çapında pek çok ismin yazdığı dergi Uruguay'da (ama aslında La Plata'nın hemen öte tarafındaki Arjantin'de de) üç farklı kuşağın oluşumunda büyük rol oynadı. Uruguaylı eleştirmen Ángel Rama'nın "eleştirel kuşak" olarak tanımlayıp üzerine kapsamlı bir deneme ki...

Devamını görmek için bkz.

M.İlhan Atılgan, “Çağının vicdanı futbolsever”, Kitap Zamanı, 7 Nisan 2008

Metis Yayınları'nın son dönemde yaptığı en iyi şey, unutulmaz Gölgede ve Güneşte Futbol'un yazarı Eduardo Galeano'dan bir seçki yayımlamak oldu. Galeano'yu yalnızca bir 'futbol yazarı' sananlar olabilir; oysa Uruguaylı yazar, Güney Amerika'da "eleştirel kuşak" olarak bilinen politik kuşağın en üretken isimlerinden. Gazeteciliğe 14 yaşında başlamış, boş bir sayfa karşısında ilk paniği 18 yaşında yaşamış, o günden bugüne Latin Amerika edebiyatının büyük ustası Juan Rulfo'nun "ucundan çok arkasıyla yazılır kalemin, yani ekleyerek değil; silerek" öğüdünü tutarak yazıyor. WAL-MART, McDonald's gibi devlerin sömürüyü nasıl vahşi ve meşru hale getirdiklerini günümüzün unutkan insanına hatırlatıyor Galeano. Gazeteciliğin, edebiyatın bir türü olduğu savını çarpıcı üslubuyla kanıtlıyor. Ama bu kitapta da en güzel yazı bir futbol yazısı: "Zidane'ın Dünya Kupası"nda Galeano, sadece Zidane'ın Materazzi'ye...

Devamını görmek için bkz.

Bülent Usta, “Çağın örtüsünü kaldıran denemeler”, Milliyet Kitap Eki, 9 Nisan 2008

Hepimiz, içinde bulunduğumuz sosyal sınıfın, sahip olduğumuz cinsiyetin, aldığımız eğitimin, çocukluğumuzdan itibaren bize kültür aracılığıyla aşılanmaya çalışılan irili ufaklı önyargıların, tutkularımızın ve acılarımızın zihnimizi örttüğü bir pencereden bakarız hayata. O pencerenin ne kadar açık ya da kapalı olduğu, elbette kişilere göre farklılıklar gösterir.

Ama bazılarımızda, zihinlerinde olması gereken o örtünün yerinde yeller esiyordur nedense. Karşılaştıkları bir insan, okudukları bir kitap, duydukları bir melodi, o insanların zihninden o örtüyü çekip almıştır sanki. Ya da tam tersi, bilinçli bir çabayla çeşitli acılar ve zorluklar göğüslenerek açılmıştır tüm o pencereler. Belki de sanatın ve edebiyatın sahip olduğu sır budur: Ya sahip olduğumuz örtüyü çekip alır ya da daha süslü ve sağlam bir örtüyle kaplar zihnimizi.

Bülent Kale’nin çevirip hazırladığı Uruguaylı gazeteci-...

Devamını görmek için bkz.

Irmak Zileli, "Sözün sihirli işlevi", Radikal Kitap Eki, 18 Nisan 2008

Eduardo Galeano'nun denemelerinin derlendiği Biz Hayır Diyoruz isimli seçkinin sunuş yazısında Bülent Kale şöyle diyor: "Galeano için sözün onuru vardır; insan etten ve kemikten yapılmıştır ama söylediği kelimelerden de yapılmıştır." Bu bana Sait Maden'in Yeryüzü Şiiri isimli kitabında okuduğum bir Bambara atasözünü hatırlattı: "İnsanın kuyruğu da yoktur, yelesi de. Neresinden tutarsın onu? Ağzından çıkan sözden." O kitapta Maden, "Çağımızda sözün büyüsü yok oldu, kutsallığı yitti. (...) Bugün bir pilin, bir vidanın, bir bilgisayar faresinin kullanılabilirliğinin yanında söz'ün iş görür hiçbir özelliği yok" diyordu. Maden haklı. Ama insan, Eduardo Galeano'yu tanıyınca bu konuda bir gönül ferahlaması yaşıyor... Dünyanın bir başka memleketinde bir başka yazar daha 'sözün büyüsüne' sahip çıkıyor.

Gazetecilik ve edebiyat

Eduardo Galeano'nun sözle ilişkisi çokboyutlu. Onun içi...

Devamını görmek için bkz.