Önsöz, s. 5-8.

Bu cildin yayımlanmasıyla birlikte Sovyet Rusya'nın tarihine ilişkin çalışmamın ilk bölümü tamamlanmış oluyor. Bu üç cilt bir arada 1922-23 kışında Bolşevik iktidarının ilk tahkimine kadar Bolşevik devriminin temel unsurlarını betimlemeye çalışıyor. Bu dönemin sonuna gelindiğinde, 1921'de NEP'in devreye sokulmasının ve 1922'de elde edilen harika hasatın ardından gelen ilk ekonomik iyileşme dalgası zirveye ulaşmıştı, yeni tarım ve çalışma kanunları ile medeni kanun hukuki istikrar vaat ediyordu, dış ülkelerle diplomatik ve ticari ilişkiler tesis etme yönünde ciddi ilerleme sağlanmıştı ve Komünist Enternasyonal artık sahnenin merkezini işgal etmiyordu. Rejim yerleşmişti. 1917'den beri ilk kez bir güvenlik hissi oluşmaya başlamıştı. Ayrıca en kötü engellerin sonunda aşılmış gibi göründüğü anda Lenin hasta düştü. Onun sahneden çekilmesi münasip, neredeyse dramatik bir duraklama noktasına karşılık gelir. Bundan sonra karşılaşılacak tehlikeler artık yeni bir döneme aitti.

Bu üçüncü cildi yazarken karşılaştığım başlıca düzenleme güçlüğü, Sovyet Rusya'nın dış dünyayla kurduğu çok renkli ama iç içe geçmiş ilişkiler yumağını aynı anda göz önünde bulundurmak oldu. Sovyet-Avrupa ilişkilerini ve Sovyet-Asya ilişkilerini su geçirmez bölümler şeklinde ele alarak ya da Narkomindel ile Komintern'in faaliyetleri arasında keskin bir ayrım yaparak belli bir düzenlilik oluşturulabilir. Ama bu düzen, ancak sahici resmin karmaşıklık ve karışıklığını feda etme pahasına ve Sovyet politikasının şu ya da bu yönünün birincil önemde olduğuyla ilgili dogmatik kanaatleri güçlendirme riskine girerek sağlanır. Bu nedenle ele aldığım malzemeyi mümkün olduğunca farklı hatları iç içe geçirecek ve aralarındaki içsel bağları açıkça gösterecek şekilde düzenlemeye çalıştım. Bu genel planın tek istisnası olarak, Sovyet-Uzakdoğu ilişkilerini cildin son iki bölümüne ayırdım, çünkü iç savaş ve Japonların Sibirya'ya yaptıkları askeri müdahaleleri sürdürmeleri yüzünden, Uzakdoğu Sovyet politikasının genel akışına Avrupa'dan ya da Asya'nın geri kalan bölgelerinden epey sonra girmiştir. Önceki iki ciltte olduğu gibi, anlatıyı tam hangi noktada kapattığım, konunun gereklerine göre değişiklikler gösterdi. Avrupa ülkeleriyle ilişkiler, kural olarak, 1922 sonlarından öteye götürülmedi, çünkü Fransızların 1923 Ocağı'nda Ruhr'u işgal etmeleri Avrupa'nın dört bir yanında yeni bir olaylar silsilesi başlattı. Öte yandan, Lozan konferansı görüşmeleri 1923 yazında sona ermesine kadar ele alındı; Uzakdoğu bölümlerinin doğal bitim noktası ise Joffe misyonunun sona ermesi ve 1923 Ağustosu'nda Karahan'ın gelişiydi.

Bol miktardaki ama dağınık malzemeyi bir araya toplamak başlı başına çetin bir işti, gözümden kaçmış ya da bulamadığım değerli kaynaklar olmuştur elbette. Sovyetler Birliği'nin arşiv ve kütüphaneleri hâlâ bağımsız araştırmalara neredeyse kapalı olduğundan, Sovyet tarihine ilişkin en zengin malzeme deposu Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunuyor. 1951 yılında Baltimore'daki Johns Hopkins Üniversitesi'nin nazik davetiyle ABD'yi bir kez daha ziyaret ettim ve burada 1919 ile 1939 arasındaki Alman-Sovyet ilişkileri üzerine bir dizi konferans verdim. Bu vesileyle Kongre Kütüphanesi, New York Halk Kütüphanesi ve Columbia Üniversitesi'nin kütüphanesindeki Sovyet malzemelerine de göz atma imkânı buldum. Sovyet Rusya dışındaki en zengin ve en kapsamlı Sovyet malzemesinin bulunduğu koleksiyonu, yani Stanford'daki Hoover Institute and Library'yi bir kez daha ziyaret etmeme zaman izin vermedi maalesef; gel gelelim, sayısız soruma şaşmaz bir alicenaplık ve sabırla verdiği cevaplar ve burada derlenmiş olan devasa miktarda malzemeye olan vukufu için Hoover Library'den Bayan O. H. Gankin'e özel bir teşekkür borçluyum.

Ayrıca bazıları arkadaşım olan, bazılarını da şahsen tanımadığım, bana cömertçe ellerindeki malzeme ya da bilgilere ulaşma imkânını verip bilgilerimdeki önemli boşlukları doldurmama yardımcı olan, ABD'deki bir dizi yazar, bilim adamı ve araştırmacıya da özel teşekkürlerimi iletmekle yükümlüyüm. Uzun yıllar Moskova'daki Alman Elçiliği'nde müsteşarlık yapan ve şu sıralarda Washington'da ikamet eden Bay Gustav Hilger, Alman-Sovyet ilişkilerindeki birçok önemli konu başlığı üzerine kişisel anılarını aktardı; yayımlanacağı duyurulan anıları geleceğin tarihçileri için vazgeçilmez bir kaynak olacaktır. Bay G. W. F. Hallgarten şu sıralarda Washington'da bulunan el konmuş Alman askeri arşivlerinde yer alan belgelerle ilgili notlarını okumama izin verdi. Johns Hopkins Üniversitesi'nden Profesör Owen Lattimore, yayımlanmış ve yayımlanmamış Moğolca malzemeleri benim için İngilizceye çevirdi ve Moğolistan hakkındaki eşsiz bilgilerinden yararlanmamı sağladı. Bay Rodger Swearingen ve Bay Paul Langer, Japon komünizminin tarihi hakkındaki Japon kaynaklarından önemli miktarda malzemeyi bana ilettiler; söz konusu malzeme artık, bu kitap baskıya giderken ABD'de yayımlanmış olan Red Flag in Japan: International Communism in Action, 1919-1951 adlı kitaplarında bulunabilir. Northwestern Üniversitesi'nden Bay A. S. Whit-ing 1917 ile 1922 arasındaki Sovyet-Çin ilişkileri hakkındaki (yakında yayımlanacak olan) tezinin elyazmasını gösterdi ve Komintern'in ikinci kongresinin kayıtlarındaki, s. 238'de zikrettiğim (66. ve 67. dipnotlar) uyumsuzluklara dikkatimi çekti. Cornell Üniversitesi'nden Bay George Kahin, Endonezya'da komünizmin gelişiminin ilk yılları hakkında yerel kaynaklardan alınmış değerli bilgiler verdi. Adının belirtilmesini istemeyen bir arkadaş, sayfa 96 (118. ve 120. dipnotlar), sayfa 304 (50. dipnot) ve sayfa 305' te (52. dipnot) aktardığım, yayımlanmamış Alman-Sovyet diplomatik yazışmalarına ulaşmamı sağladı. Son olarak Oregon Üniversitesi'nden Bay William Appleman Williams, bana Raymond Robins ile Alex Gumberg' in yayımlanmamış yazılarından aydınlatıcı alıntılar, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Arşivleri'nden bizzat kendisinin aldığı notlar ve bu sonbaharda ABD'de yayımlanmış olan American-Russian Relations 1781-1947 adlı kitabının elyazmasının bir kısmını göndererek, çalışmamın son safhalarında yardımıma koştu. Bu kapsamlı ve cömertçe yardımlar olmasaydı, bu kitap şu an yetersiz olsa bile yine de sahip olduğunu iddia edebileceği o denge ve kapsayıcılıktan dahi yoksun kalırdı. Adlarını andığım ve bu yetersiz teşekkürlerimi sunduğum kişilerin çoğu ele alınan olayları yorumlarken benden ve birbirlerinden çok farklı görüşler ileri süreceklerdir; bu tür farklılıkların yardımlaşmayı engellememesi, gerçek bilimin her zaman korumaya ve muhafaza etmeye çalıştığı bağımsızlığın yüreklendirici bir belirtisidir.

Önceki iki cildin önsözlerinde yardımlarını şükranla andığım, İngiltere'deki hemen herkesten yine değerli yardımlar aldım; onlara şu adlar da eklenmelidir: Hem birinci hem de üçüncü ciltte Orta Asya'yla ilgili meselelerde uzmanca önerileriyle bana yardımcı olan Profesör V. Minorski; nezaket gösterip Dünya Sendikalar Federasyonu hakkındaki, Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü himayesinde yayımlanacak olan çalışmasının tamamlanmamış elyazmasını görmeme izin veren ve kitabımın Profintern'in kurulmasıyla ilgili bölümlerini okuyan Bay V. Wolpert; bana Alman komünizminin tarihine ışık düşüren bir dizi nadir bulunur broşür ve dergiyi ödünç veren Bay F. L. Carsten. Bay Isaac Deutscher yine kitabımın önemli bir bölümünü okudu ve nüfuz edici eleştirilerde bulundu; sürekli malzeme ararken bana her an uzmanca yardımlarda bulunarak zaten kendisine borçlanmama neden olan Bayan Jane Degras bütün metnin tashihini yaparak beni birçok yanlış ve baskı hatasından kurtardı. London School of Economics ve Kraliyet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü kütüphanelerinin kendilerini işlerine adamış, becerikli personeline de yine çok teşekkür borçluyum. Başvurduğum kaynakları gün ışığına çıkarmakta karşılaştığım güçlükleri göz önünde bulundurarak, zorunlu olarak eksik ve seçici kalacak olan bibliyografyanın pratik yararını, burada listelenen kitapların British Museum'da bulunmuyorlarsa nerelerde bulunabileceğini belirterek artırmaya çalıştım; British Museum'dan Bay J. C. W. Horne bana büyük bir iyilik yapıp bibliyografyadaki kitapları Müze kataloğunda aradı. Son olarak, Leicester'daki University College'dan Dr. Ilya Neu-stadt üç cildin endeksini hazırlama gibi zahmetli bir işi üstlenerek içten teşekkürlerimi kazandı.

Bolşevik Devrimi 1917-1923'ün tamamlanması, beni doğal olarak, onun giriş bölümünü oluşturacağı daha geniş bir eser yazma ihtimali üzerinde düşünmeye itti. Modern tarih yazımında kolektif girişimler lehine ileri sürülen ve artık yaygınlaşmış olan savın gücünü belki de her zamankinden daha çok taktir edecek bir konumda olmama rağmen, şimdiye kadar bu denli çok sayıda kişiden aldığım desteği gene alabileceğime güvenebilirsem, kendi bağımsız çalışmamı sürdürebileceğimi umuyorum. Bir sonraki çalışma için epey araştırma yaptım, hatta bazı bölümlerini yazdım bile; kapsamı, düzeni ve başlığı konusunda henüz nihai bir karara varmamış olsam da önümüzdeki yıl bir cildi daha tamamlayabileceğimi umuyorum.

E. H. CARR

20 Ekim 1952