Ertuğrul Meşe, “Edebiyat insanı vandalizmden arındırır”, Bireylikler Dergisi, Mart-Nisan 2011

Edebiyat, insanın içinde yaşadığı toplumsal dünyada yine insan tarafından üretilen ve insanın kendi yarattığı cehennemden kurtulmasına, kendini ve ötekini anlamasına hizmet eden en önemli insan üretimidir. İnsan edebiyat ile kendini tanırken ve anlatırken, kendinden ötekine bir yol açar. Bu yol yürünmesi zor ve sonuna ulaşılması ise olası bir yoldur. Edebi yapıtları üreten, onları okuyan insanlarda, yaşamda olup bitenler hakkında bir farkındalık, kendini sorgulama ve insani bir aydınlanma yaratma imkânını içinde barındırır. Edebiyat insanın kendine tahammül etmesi ve bunu öğrenmesidir. Kendi çıplak ben’i ile yüzleşmesini de içeren bu tahammülü öğrenme durumunda edebiyat, bireye entelektüel bir birikim, vicdani bir duyarlılık, başka dünyalara dair bir algı ve estetik bir his dünyası verir. İyi edebiyat ve bu edebiyatın yazarı ve okuru olan insanlarda genel olarak vandalizmin, faşizmin otoriteryenliğin gelişimi güdüktür. Bunun karşısında edebiyatı dini, ideolojik bir araç olarak anlayan ve kendine sunulanları bir amentü gibi algılayanlarda ise edebiyatın ideolojik ve eyleme yönelik bir risale olmaktan öte bir anlamı olamaz. Rita Felski, Edebiyat Ne İşe Yarar? adlı eserinde, üzerinde yüzyıllardır tartışılan edebiyatın işlevi nedir? gibi kadim soruyu yeniden cevaplamaya çalışır. Felski kitabında, edebiyatın insana kendini ve başkalarını tanıma, kurgusal ve edebi anlatımıyla büyülenme ve estetik hazzı yaşama, insanların hallerine dair bilgilenme ve bilinçlenme, sunduğu gerçeklikle zihinlerde bir şok etkisi yaratma gibi imkânlar sunduğunu söyler. Bütün bunları yaparken de ucuz edebi manifesto üretme çılgınlığına düşmez. Bir anlamıyla edebiyatın akademinin zulmüne bırakılamayacak kadar önemli olduğunu vurgulayan ve kendisi de bir akademisyen olan Felski, “edebiyat eserlerinin ister istemez kısıtlı bakış açılarına sahip olmaları, epistemik iç görü kaynağı işlevi görmelerini engellemez.” diyerek “edebiyatın, şeylerin nasıl göründüğüne dair algımızı geliştirme, genişletme veya yeniden düzenleme gücünü” vurgular. Çünkü “akademik okuma, bedeli maaşla ve başka takdir biçimleriyle ödenen bir tür iştir.” Bunun için edebiyat ve edebiyat teorisi daha çok akademinin dışında serpilen ve insanı etkileyen bir alandır. Sonuç olarak Felski’nin kitabı, edebiyatın daha insani bir dünya için zorunlu bir yaratım alanı olduğunu ve bu alan üzerine sürekli olarak yeniden düşünmek gerektiğini hatırlatıyor. Bu özelliğinden dolayı Edebiyat Ne İşe Yarar? son dönemde edebiyat üzerine kaleme alınmış önemli bir metin olmayı hak ediyor.