Nermin Sayın, "Seçilmiş kitaplar", Dünya Kitap, 25 Ekim 2002

Ayşe Özmen'in Sen Gülerken'i, epi topu 135 sayfalık bir kitap... Görüntüsü ile bir solukta okunuverecek bir roman olarak algılanmaya müsait. Fakat daha ilk cümlelerden bu kanının hatalı olduğunu duyumsatıyor yazar, muhatabına. Çünkü sayfalarda sizi bekleyen anlatı, romanın kahramanı Hülya'nın deyişiyle "zor bir yüzleşme süreci".

Ayşe Özmen'in kitabının belkemiği, aile hikâyelerinin, ona mensup tüm bireylerin DNA'sında yer aldığı varsayımı. Buna göre, daha biz doğmadan, ailemizin herhangi bir ferdinin başına gelen olağanüstü bir olay –iyi veyahut kötü– bizim yaşamımızda da sinsi sinsi yer alıyor. Hatta biz genellikle bunun farkında bile olmuyoruz. Fakat fotoğraflar, giysiler, eşyalar, tavanaraları, aile büyüklerinin imaları ya da anlamlandıramadığımız bir cümle ve benzeri şeyler bize o ailevi doğum lekesinin varlığını kanıtlayabiliyor. Bazılarımız çıplak gözle görünmeyen bu ipuçlarını biriktirip o gize ulaşabiliyor. Tıpkı Sen Gülerken'in kahramanı Hülya gibi...

"Bir büyük sırrı saklamak mümkün mü?" diye kendine ve okura soran Hülya, çocukluğundan beri aile üyeleri arasında söylenmeyen sözcüklerin dolaştığının farkında. Bu öyle bir his ki elini atsa tutabilecek. Büyüdükçe, parçaları birleştirdikçe bu dile gelmeyen sırrın odak noktasında annesinin bulunduğunu fark ediyor kahramanımız. Bu uğurda, kendini saklayan annesi, anneannesi, dedesi, üvey anneannesi ve diğerleriyle değil; fotoğraflarla kuruyor gönül ilişkisini, geçmişten gelen karelerle çözüyor ailesindeki denklemi. Bir aile belleğinin tavanarasında dolanıyor adeta. Ailesinin kadınları da ona destek olmak istercesine, esrarengiz sinyaller yollamaya devam ediyorlar hafızasına. Sonunda tel tel dökülen bu hikâyenin taşıyıcısı haline geliyor genç kadın. Dedesinin anneannesine yaşattıklarının, annesinin çocuk yaşlarda uğradığı tacizin ve hepsinin yaşamından "hüzünlü bir besleme" olarak ansızın gelip geçiveren Havva'nın hikâyesinin taşıyıcısı oluyor. Ayşe Özmen de onun dili.

Bize de, çarpıcı bir roman okumak isteyenlere, her bir cümlesi ince elenip sık dokunmuş Sen Gülerken'i tavsiye etmek düşüyor.