R. Aslıhan Aksoy Sheridan, “Vüs’at O. Bener incelemeleri alanında yepyeni bir dönemeç”, Kanat: Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi Haber Bülteni, Bahar 2010, Sayı: 33

Bölümümüz doktora programı 2007 yılı mezunlarından Reyhan Tutumlu’nun Yaşamasız Yazabilmek: Vüs’at O. Bener’in Yapıtlarına Anlatıbilimsel Bir Yaklaşım başlıklı kitabı 2010 yılı Mayıs ayı içinde yayımlandı.

Reyhan Tutumlu’nun, Süha Oğuzertem danışmanlığında hazırladığı ve 2007 Memet Fuat Eleştiri/İnceleme Ödülü’nü almış olan “Vüs’at O. Bener’in Yapıtlarına Anlatıbilimsel Bir Yaklaşım” başlıklı doktora tezinin gözden geçirilmiş metnine dayanan bu titiz çalışmanın içeriğine ilişkin gözlemlerden önce üzerinde durulması gereken önemli bir özelliği, yapıtın Metis Yayınları’nın Bilge Karasu Edebiyat İncelemeleri Dizisi’nin ilk kitabı olarak yayımlanmış olması. “[E]debiyatı salt bir beğeni konusu olmaktan çıkararak, edebiyat eserlerini eleştirinin, yorumlama ve anlama çabasının konusu haline getirmek amacıyla girişilmiş araştırma ve inceleme ürünlerini bir araya getir[meyi]” hedefleyen bu dizinin kitapları, “1995’teki ölümünden günümüze, eserlerinin gelirlerinin toplandığı” ve yazarın vasiyetiyle “edebiyat üzerine yapılan yaratıcı çalışmaların yayımlanmasında, desteklenmesinde kullanılmak” üzere oluşturulmuş olan Bilge Karasu fonunun katkılarıyla yayımlanıyor. Türkiye’deki edebiyat incelemeleri alanına çok önemli bir ivme kazandıracağı düşünülen bu edebiyat incelemeleri dizisinin ilk örneği olan Yaşamasız Yazabilmek: Vüs’at O. Bener’in Yapıtlarına Anlatıbilimsel Bir Yaklaşım başlıklı çalışma da keza bu düşünceyi güçlendiren bir nitelikte. Reyhan Tutumlu’nun yapıtının her bir sayfasında ne kertede dikkatli, kılı kırk yaran ve yoğun emek gerektiren bir çalışma sonucunda üretildiği kolaylıkla görülebilmekte ve bu niteliğiyle çalışma, yapıtları genellikle kolay anlaşılmaz, anlamlandırılması zor kabul edilegelmiş olan Vüs’at O. Bener’in anlatı dünyasını okur için artık daha erişilebilir kılmakta.

Vüs’at O. Bener’in kitap olarak yayımlanmış anlatı yapıtlarının basımlarındaki farklılıkları da kuşatacak biçimde son derece dikkatli bir anlatıbilimsel inceleme ve değerlendirmesi olmanın yanı sıra, bu ürünlerin özyaşamöyküsel yönlerini de tek tek ortaya çıkaran bu önemli edebiyat incelemesinin dikkate değer bir diğer özelliği ise, Reyhan Tutumlu’nun çalışma sürecinde gerçekleştirdiği yoğun arşiv tarama etkinliğiyle, yazarın kitaplarına girmemiş “O Ülkede” (1954), “Benim Ölümüm” (1957) ve “Trombosit” (1995) başlıklı üç öyküsünü yittikleri eski dergi sayfalarından yeniden gün ışığına çıkarmayı başarmasıdır.

Vüs’at O. Bener’in karmaşık anlatı dünyasına adım atmak isteyen her okurun ilk başvuru kaynağı, rehberi olmaya aday çalışmasında, Reyhan Tutumlu, yalnız yazarın anlatı poetikasını, hem anlatıbilimsel hem özyaşamöyküsel, tüm yönleriyle kuşatıcı bir biçimde çözümlemekle kalmıyor, söz konusu anlatıların nasıl birbirlerine eklemlenip yekpare bir anlatı evreni oluşturduğunu da tüm açıklığıyla gözler önüne seriyor. Bu güç ve karmaşık konuyu büyük bir yetkinlik ve şaşırtıcı bir yalınlıkla açımlayarak çözümleyen Yaşamasız Yazabilmek: Vüs’at O. Bener’in Yapıtlarına Anlatıbilimsel Bir Yaklaşım, Vüs’at O. Bener incelemelerine kanımızca tümüyle yeni bir boyut kazandırıyor.

sheridan@bilkent.edu.tr

Kanat: Bilkent Üniversitesi Türk Edebiyatı Merkezi Haber Bülteni, Bahar 2010, Sayı: 33