Gerçek Dorman, “Harem ve Kuzenler”, Uçan Süpürge, 28 Şubat 2006

Geleneksel akdeniz toplumlarının ortak özelliği olan akraba evliliği, kan davası, namus cinayeti, kadınların mirastan mahrum edilmesi ve başörtüsü gibi geleneklerin ortaya çıkışını ve gelişimini araştıran bu kitapta Germaine Tillion, kimliğin ve kültürel yapının her bir toplumun kendi özünden değil, düpedüz toprağa el koyma biçiminin örgütlenmesinden ve bu örgütlenmenin farklı toplumsal akımlar karşısında geçirdiği değişimden kaynaklandığını ileri sürüyor.

Germaine Tillion’un 1966 yılında yazdığı, İngilizceye “Kuzenler Cumhuriyeti” adıyla çevrilen bu çalışması, Ortadoğu ve Akdeniz toplumlarındaki –kimine göre modern olamayışı sonucunda, kimine göre ise unutulduğu için– toplumsal çürümeye yol açan akraba evliliği, kan davası, namus cinayeti, kızların (özellikle de toprak söz konusu olduğunda) mirastan mahrum edilmesi ve başörtüsü gibi geleneklerin ortaya çıkışını ve evrimini açıklamayı amaçlamaktadır. Kitabın başlığı, Tillion'un neolitik devrimiyle oluşan toplumların yapısına verdiği addır. Kitap, bu toplumların binlerce yıl süren evrimleri ve son olarak kapitalist dünya ile bir sömürge olarak eklemlenme sürecinde nerelerinden yara aldığının anlatısıdır. Bu kitabın şimdi, Türkiye'de yayımlanmasının en önemli yanı da işte bu yaralarda yatmaktadır. Çünkü bu yaraların yoğunlaştığı yer namus kisvesi altında kadın bedenidir.

Tillion kitabını 1934-1940 yılları arasında bugünkü Cezayir'in Aurès bölgesindeki yerleşik ve yarı göçebe Berberi aşiretleri arasında yapmış olduğu saha araştırmasına ve geniş Akdeniz diye nitelendirdiği Atlas Okyanusu'ndan Himalayalar'a kadar olan bölgede başka araştırmacılar tarafından yapılmış çalışmalara dayandırmaktadır. Bir gizli kaynağı daha vardır Tillion'un: Akdeniz'in kuzey yöresinde endüstri devrimi, aydınlanma ve psikanaliz gibi icatların etkisi altında değişmiş olan Hıristiyan Avrupa. Il était une fois l'ethnographie (Édition du Seuil, 2000) başlıklı kitabında araştırmasını hangi şartlar altında yaptığını esprili ve masalsı bir dille anlatan Tillion, birçok antropoloğun kolaylıkla yapamadığı karşılaştırmalı toplumbilim idealini gerçekleştirmiştir. Bu çok yönlü karşılaştırmaların sonucunda Tillion, kimliğin ve kültürel yapının her bir toplumun kendi özünden değil, toprağa el koyma biçiminin örgütlenmesinden ve bu örgütlenmenin zaman içinde geçirdiği evrimden kaynaklandığını iddia etmektedir.