"Çamköy, Ovacık, Narlıca: Bir Varmış, Bir Yokmuş... ", s. 13-14

Çamköy’de ilk kez 1998 yılının Ağustos ayında, Türkiye'ye yaz tatiline geldiğimizde, eşim Jean Burelle'in motosikletinin arkasında gittim. Ovacık Altın Madeni'nin yeşil öğütme kazanı, taşıma kayışları ve boruları inşa edilmişti bile. Dikenli telle çevrili maden sahasında, yanında köpekle, silahlı bekçiler kol geziyordu. O zamanlar Kanada'da yaşıyorduk; Bergama köylülerinin altın madenine direnişini hep uzaktan izlemiştik. Daha köyden kimseyi tanımıyordum.

Köy girişinde, evlerin duvarlarındaki "Siyanür'e Hayır!" yazıları ve rengârenk resimler karşılamıştı bizi. Omuz omuza halay çeken insanların, sıkılı yumruklarını kaldırmış direnen halkın resimleri... Ve köy kahvesinin önündeki meydandaki kitabe... Şaşkınlık ve saygıyla önünde durup okumuştum. Çamköy, İç Anadolu'nun, Doğu Anadolu'nun boz renkli, kıraç köylerini imrendirecek yeşilliği, canlı doğasıyla beni heyecanlandırmıştı.

Kahvedekilere altın madenine direnişlerini sorunca, onlar da beni çakır gözlü Sebahat Gökçeoğlu'nun evine göndermişlerdi. Onu dört-beş kadınla tütün dizerken bulmuştum ama Sebahat Hanım bana pek yüz vermemişti. "Sizi kimin gönderdiğini ben ne bileyim," demişti, "Biz savaş halindeyiz. Bakmayın, şiddet kullanmayız ama bize karşı saldırı var. Tanımadığımız kişilerle konuşmaya çekiniriz. Siz bizi öğrenmek istiyorsanız sözcümüz Oktay Konyar'la konuşun."

Gene de bana çay ikram etmişti. "Madenciler bir kayaya çarptılar," demişti, "Bizi öldürseler de çocuklarımız sürdürecek direnişimizi. Bu güzel topraklarımızda siyanürlü maden istemiyoruz. Haklıyız, kazanacağız."

Bir süre sonra eşim Jean ile Türkiye'ye taşındık. ODTÜ Modern Diller Bölümü'nde öğretim elemanı olarak göreve başladım. Çamköy'e ikinci gidişim, 2001 yazında, Oktay Konyar ile birlikte oldu.

Maden, işletmeyi engellemeye yönelik çeşitli yargı kararlarına rağmen "deneme üretimi"ne başlamıştı. Konyar'ın keskin ıslığı birkaç dakika içinde yüz kadar köylüyü kitabenin olduğu meydana toplamıştı. Kahvecinin meydana sandalyeler dizdiğini hatırlıyorum. Erkeklerin sağ tarafta, kadınların solda oturduğunu da. Meydandaki kitabenin, 1997 Mayısı'nda, Danıştay'ın altın madenini kapatma kararından sonraki coşkulu kutlamalar sırasında dikildiğini, duvardaki resimlerin bazılarının da o zaman yapıldığını o gün öğrendim. Ama artık köylüler acılıydı. Dinamit patlamalarından, süregiden gürültüden, tozdan, sularının bulandığından yakınmışlardı. Bunca direnişten sonra, köy erkeklerinin arasında madende çalışmak için başvuranların arttığını söylemişlerdi. Komşu komşuya küsmüştü. Devletin kendilerini terk ettiğine hâlâ pek inanamıyorlardı. "Anlat halimizi Ankara'ya" demişlerdi bana... Korkuyorlardı.

Ondan sonra Çamköy'e, Ovacık'a, biraz yukarıdaki Narlıca, Tepeköy ve Pınarköy'e defalarca gittim. Bir mart sabahı, bayırlar papatyalarla kaplıyken, o yukarı köylerin insanları bir eylem için eski bir kervan patikasını izleyerek Çamköy'e doğru aktığında aralarındaydım. Çamköy Meydanı'nda toplanmıştı yüzlerce köylü. Ilık hava kekik kokuyordu, badem ağaçları çiçeklerle donanmıştı. Köylüler tek sıra halinde, kalkanlı, miğferli Çevik Kuvvet ekiplerinin koruduğu madenin önünden geçip, o koca, eski çamların yanından ovaya doğru inmiş, Çanakkale-İzmir yoluna çıkıp, Ovacık köyünün önüne kadar yürümüştü. Silahlı jandarmalar da tek sıra halinde yolun öbür tarafından ilerlemişti. Ovacık Köyü'nün önünde Konyar bir ıslık çalınca herkes sırayı bozmadan yol kenarında oturmuş, orada dinlenirken köylü kadınlar papatyalardan çelenkler yapmışlardı. İzmir İdare Mahkemesi'nden Sağlık Bakanlığı'nın madene verdiği "deneme izni"ni iptal eden karar çıktı çıkacaktı. Köylüler, "Kapatacağız bunu," diyorlardı, "Siyanürcü gidecek, bu iş bitecek!"

Artık o kavşak, hep gözümün önüne o bahar sabahını, uçuşan şalvarlarıyla önde yürüyen kadınları, disiplin bozulmasın, tatsız bir olay çıkmasın diye, uzun kortejin bir ucundan öbür ucuna ok gibi koşan Oktay Konyar'ı getirecek. Yıllar geçip, çok şey değiştikten sonra bile köylülerin "Halkız, Haklıyız, Kazanacağız!" sesleri kulaklarımda yankılanacak...